Da U Ex.Rev.K.Langrin, Seiñduli, West Khasi Hills District
Ha ka 02.05.2020 nga la thoh ia ka article, “Da husiar wat ynda kut ka khlam”. Kato ka dei ka jingpashat jingmut jong nga ia ki paidbah jong ka jylla Meghalaya, ba ngim dei ban kmen tohhoh wat ynda la kut ka lockdown bad ka khlam. Kata ka long, ym dei ho ban iashad iakmen kulmar, ban ia bam ia dih khlem akor ne ban leh ia kino kino ki kam lamwir lamtham ioh ba ka khlam kan wan biang sa ha ka second wave.
Kane kaba mynta pat ka dei ka jingpashat jingmut sa ia ka sorkar kumno ba ka dei ban leh wat ynda ka khlam ka la kut. Kum uwei na ki nongshong shnong jong ka jylla Meghalaya nga don ka hok ban ai jingmut sa ia ka sorkar hadien ba nga la dep ai jingmut ia ki para nongshong shnong. Namar ia ka sorkar la thaw da ki nongmih khmat ba ma ngi ki paidbah ngi la jied. Kum uwei na ki riewpaidbah ngam don lynti da kawei pat lait tang da kane ka lynti lyngba ka jingthoh article. Ïa ka jingpdiang ne jingbym pdiang ka shong ha ka sorkar.
Ha ka jingiohi barit eh jong nga, ka lad kaba bha tam ban khanglad ia ka khlam ba kan wan biang ha ka second wave ka long ba ka sorkar kan shim khia kumba ka la leh ha kine ki sngi wat ynda ka khlam kam don shuh, nalor ka jingiatrei lang ki paidbah. Na ka bynta ki paidbah nga la dep thoh. Kane kaba mynta ka iadei sa bad ka sorkar.
Ka jylla Meghalaya jong ngi ka long kum ka dewlynnong ba la ker sawdong da ka jylla Assam bad ka ri Bangladesh kiba long ki jaka ba la kharoi bha u khñiang coronavirus. Ka jingma kaba kham khraw ka long lyngba ki ïew bad ki hat kiba don ha ki khappud bad ka Bangladesh bad ka Assam. Shuh shuh ka jingma ka la ap lypa na ki nongtrei ha ki factory bad ki jaka pynmih marpoh khyndew, namar kiba bun ki bar jylla ki wan rieh tngen lyngba kine ha ka jylla jong ngi.
Kine harum ki long ki jingai jingmut jong nga ia ka sorkar kumno ban leh ynda ka khlam kam don shuh ha ka jylla jong ngi:
(1)Ban pyrkhing tyngeh ia ki jaka khappud bad ki ïew ki hat ha khappud:- Ka sorkar kam dei ban kheiñ sting lane ban pyllait lan ba ki bar jylla kin ioh rung katba mon ynda la kut ka lockdown bad ka khlam. Ngan ai katto katne ki nuksa wat lada ngam lah ban jer lut. Kita, kum ka Dawki, Borsora, Balat, Shella, Tyllap, Majai, Mawdon, Langpih, Athiabari, Dalu, Babelapara, Boldamgre, Rajabela, Selsela, Phulbari, Kalaichar, Khanduli, Ratacherra, Sahsniang, Jorabad, Bholaganj, Ryngku, Ichamati, bad baroh ba kynthup ia ki international bad interstate haats and markets khnang ban iada ia ka second wave jong u corona. Ha kine ki shnong bad ki iew khappud ka sorkar ka dei ban buh da ki pulit kiba khlaiñ bad ki doctor ki ban examin ia ki briew bad ki marbam shuwa ban pynrung hapoh ka jylla. Bad ia kata dei ban leh 2 snem lynter wat ynda la kut ka khlam.
(2)Ban pyrkhing tyngeh ia ki jaka tih marpoh khyndew:-Ki jaka ba kham pawnam ban pynmih ia u dewiong ki long kum ka thaiñ Shallang, thaiñ Maweit, Kulang, Nongjri, Khliehriat, Wapung, Nongtalang, Sutnga, Ladrymbai bad kiwei kiwei. Ki jaka pynmih mawshun pat kum ka Lumshnong, Ichamati, Mawlong, Nongtrai ba don ruh ka Lafarge factory, Borsora bad kiwei kiwei. Ha kine ki jaka la iohi ba kiba bun ki nongtrei ki dei ki bar jylla. Lada ka sorkar ka pyllait lan ia ki bar jylla ban wan tih marpoh khyndew ha kine ki jaka khlem artatien ka khlam kan wan biang.
(3)Ban pyrkhing tyngeh ia ki jaka ba don factory:-Ngi la iohi ba ki nongtrei ha ki factory ha Meghalaya kiba bun ki dei kiba wan na U.P., Bihar, West Bengal bad Bangladesh. Peit nuksa ia ki nongtrei ha ki 30 tylli ki Cook factory ha Shallang, ka Aloys factory ha Rwiang, ki factory ha Lumshnong, ha Nongtrai, ha Bynihat, bad kiwei kiwei de. Te ka sorkar Meghalaya ka dei ban khang shuwa ia ki bar jylla ba kin wan trei ha kine ki factory hapoh ki 2 snem. Ha ka jaka jong ki bar jylla ai lad noh ia ki trai shnong bad trai jylla ba kin trei. Ha kata ka rukom yn sa lah ban khang ia ka jingwan ka khlam ha ka second wave.
(4)Ban phah surprise visit ia ki pulit ha ki jaka ialum paidbah:-Ki jaka ba ialum paidbah ha ka jylla jong ngi ki long ki jaka mane Blei, ki jaka pule, ki cinema hall ki jaka ialehkai, ki jaka pynlong jingkhawai bad kiwei kiwei. Lada ka sorkar kan leh kumta, ka lah ban mad ia ki jingialeh pyrshah khamtam na ki nongmane Blei. Tangba kin ialeh pyrshah tang ha kaba nyngkong. Ka jingthmu hangne ka long ba ki paidbah kin deng mask bad ba kin leh ia ka social distancing. Lada ki pulit kin wan jngoh kyndit kyndit ha kine ki jaka tang shisien ne arsien shi snem ruh ka la biang, ki paidbah ki la kynmaw kumno ban leh.
(5)Ban aibor ia ki syiem bad ki DC ban pyrkhing ia ki iew ki hat:-Lada ka sorkar kan aibor kut ha ki syiem bad ki DC ba kin leh da kaba tyngeh ia kiba pynkheiñ aiñ kan iarap shibun ban khanglad ia ka second wave jong ka khlam. Kata ka aiñ ka long ban pynshitom beit ia ki nongshong iew bad ki nongwan iew ki bym deng mask. Ïa kane ruh dei ban leh 2 snem lynter ynda la kut ka khlam.
(6)Ba ka sorkar kan ai training ia ki rangbah shnong, ki nongialam niam, ki rangbah kur khnang ba kin leit ban hikai pateng ia ki khun shnong ba kin kiar shuwa na ka jingiajuh iajan bad ki bar jylla. Balei nga ong kumta, namar khamtam ki samla kynthei ki don kiba ia sngewtynnad ban iajan bad ki driver trok bar jylla. Lada ngim lah ban khang ia ki hapoh arsnem ka jingma ka dang ap ia ka jylla.
(7)Baroh kin sangeh shuwa ban leit bar jylla:-Kane ka kynthup ia kiba leit pule, ia kiba leit bylla bad ia ki Minister jong ngi. Baroh ngi ngeit ba ka jingim ka kham kor ban ia ka spah, ia ka jingstad bad ka nam ka burom. Ka sorkar ka dei ban khang shipor ia kiba leit pule bad leit bylla shabar ka jylla. Lada kim kohnguh kim dei shuh ban wanphai sha ka jylla hapoh arsnem. Ki Minister jong ngi ruh kim dei shuh ban leit bar jylla kum sha Delhi bad shawei shawei. Na ka bynta ki kam badonkam eh ka bha ban leh tang da ka Video conference. Hynrei lada ki Minister kin khang tang ia kiwei katba ialade pat ki dang leit bar jylla, kata kan ym long kaba seisoh.
(8)Ka sorkar kan pynbun ia ki pulit:-Ban pynurlong ia kitei baroh ka sorkar Meghalaya ka dei ban pynbun ia ki pulit. Hangne ha ka jylla jong ngi ki pulit ki dang khyndiat eh haba ia nujor tang bad ka jylla Assam. Ka jingbymbiang ki pulit kan wanrah jingeh shibun ia ka jylla; bad kiba bun ki kam kin dkoh ei. Te ka bha ba ka sorkar Meghalaya kan thung noh kham bun ki pulit da kaba ailad ia ki khun samla lajong shynrang bad kynthei kito ki bym don kam don jam. Ki pulit trai jaka ki kham pher na ki pulit bar jylla.
Nga ngeit ba ka sorkar badonburom kan pyrkhat ia kane ka jingai jingmut jong nga.
Phi don ban ong eiei?