
Shillong:Kum shi bynta ki jingpyrshang ban kyntiew ia ki mar rep ba la ioh jingithuh Geographical Indications (GI) tag, ka tnat Commerce and Industry lyngba ka kynhun jong ka, kaba kyntiew ia ka jing shalan ia ki mar rep shabar ri, ka Agricultural and Processed Food Products Export Development Authority (APEDA) ka la pyrshang ban lap ia ki mar thymmai bad ki jaka shalan mar thymmai.
Kum shi bynta jong kane ka kam, ka APEDA mynta ka sngi ka la plié lad ia ka jingpynkit ia ki sohniamtra jong ka Meghalaya kiba la ioh jingithuh GI tag sha Dubai ha ka jingiatreilang bad ka tnat Agriculture & Farmers Welfare jong ka Sorkar Meghalaya. Kane ka jingpyrshang pynkit ia kine ki mar ka la sdang lyngba kane ka jingpynkit haduh 1 ton kine ki soh.
Kine ki sohniamtra ba la pynkit ki dei kiba la ioh na ka FPC (farmer producer company) kaba don ha Jirang hapoh Ri Bhoi distrik jong ka jylla Meghalaya. Ki soh niamtra nangne kiba tip kum ki Khasi Mandarin ki dei kiba thung hapoh ka Mission Organic Value Chain Development for North Eastern Region (MOVCDNER), kaba dei ka mission hapoh ka National Mission for Sustainable Agriculture (NMSA).
Ia kane ka jingpynkit ia kine ki soh la pyllait da u S Sadhu, Agriculture Secretary ka Sorkar Meghalaya katba u Chairman ka APEDA u la ai jingkren ha ka jingialang lyngba ki lad digital.
Ha kane ka sngi, u Chairman ka APEDA, u Angamuthu u la ban jur ha ka jingpynkylla ia ka thain shatei lammihngi sha ka jaka Pdeng jong ki mar rep organic. Kane ka dei ka por kaba biang bha ban kyntiew ia ka rukom rep organic ha Meghalaya sha kylleng ka ri bad ruh shabar ri. Kumta, to ngin iatrei lang ban kyntiew ia ka horticulture, ki mar rep organic bad kiwei kiwei ki mar na Meghalaya.”
Lyngba ki sienjam ka APEDA, ka la don ka jingkiew ha ka jingshalan ia ki mar rep na ki jylla ka thain shatei lammihngi kum ka Meghalaya, Sikkim, Assam, Nagaland, Manipur, Mizoram, Tripura bad Arunachal Pradesh.
Namar ki sienjam ka APEDA, ka thain shatei lammihngi ka la iohi ia ka jingkiew haduh 85.34% ha ka jingshalan ia ki mar rep ha kine ki hynriew snem ba la dep bad kane ka la kiew na ka USD 2.52 million ha u 2016-17 sha ka USD 17.2 million ha u 2021-22. Ki jaka ba pynpoi mar bha ki dei ka Bangladesh, Bhutan, ka Middle East, ka UK bad Europe.
Ban wanrah ia ki jingiasoh bad ki iew, ka APEDA ka la pynlong ia ki field visit jong ki nongthied mar ba kin ioh jingtip hi dalade shaphang ki rukom rep jong ki nongrep lyngba ka jingkhot sngewbha ia kine ki nongthied mar na ki ri bapher bapher kum ka Middle East, ki ri ha ka thain mihngi, ki ri hapoh Europe bad Australia bad kiwei kiwei. Ia kine ki field visit la pynlong ha baroh ki phra tylli ki jylla ka thain shatei lammihngi.
Ka APEDA, ha ka jingiatreilang bad ka tnat Commerce and Industry jong ka Sorkar Assam, ka la pynlong ia ka conference ban kyntiew ia ki jingshalan mar kaba long ruh ka jingiakynduh hapdeng ki nongdie bad ki nongthied ha Aizawl, Mizoram ha u bnai Lber 2021.
Ha ryngkat kine, ka APEDA ka la pynlong ia ka jingialang international buyer seller meet (BSM) ha Guwahati, Assam ha ka 10 tarik u Lber, 2022 ha kaba ki briew na kylleng ka jylla ki la pyni ia ki mar rep ba bun, kiba kynthup ia ki mar kiba la ioh jingithuh GI tag kum ki soh, ki jhur, ki mar bam ba la dep shna, u khaw iong, khaw saw, ki musli musla, sla sha, coffee, ngap, ki doh ba la pynkhreh, bad kiwei kiwei ki mar bam organic. Ki nongthied na Sri Lanka, Dubai, Bangladesh, Oman, Netherlands, Singapore bad Greece ki la iashim bynta lang bad ki nongdie na ka thain shatei lammihngi bad kiwei kiwei ki jylla.
Ka APEDA ka la pynlong ia ka BSM jong baroh kawei ka ri ha Guwahati ha ka 24 tarik u Jylliew, 2022 ban kyntiew ia ka jingshalan ia ki mar organic kiba rep ha Assam. Ka APEDA ka la soi ruh ia ka MoU bad ka Assam Agriculture University, Jorhat ban pynlong ia ki jingai jinghikai shaphang ki por shuwa ban bet symbai bad ka por hadien ba la rep ia ki mar rep bad ruh kiwei kiwei ki kam wad bniah na ka bynta ka jingkyntiew ia ka jingshalan ia ki mar na ka thain.
Ki mar ba la ioh jingithuh GI tag na ka thain shatei lammihngi ba ka APEDA ka kyntiew ki dei u Bhut Jolokia, Assam Lemon bad kine ki dei kiba u Myntri Rangbah Duh, u Narendra Modi u la peit bniah ha kaba u la kren ruh shaphang jong ki ha ka prokram Maan Ki Baat. U Assam Lemon lane u sohjew na Assam u dei uba pynkit man ka por sha London bad ka Middle East bad haduh mynta, la dep shalan palat 50 MT u sohjew na Assam.
Wat ha ka por jong ka khlam Covid-19, ka APEDA kam shym la ran dien ha ki kam bad ka la bteng ban kyntiew ia ki jingpynkhreh ban shalan mar lyngba ka Virtual Buyer Seller Meet ha ka jingiatreilang bad ki Embassy of India kiba don ha ki ri bapher bapher ban iakren bad ki nongthied bad ki FPO/FPC na ka thain shatei lammihngi shaphang ka jingpynbiang ia ki sohtrun, u sying, u sohjew, u soh niamtra bad kiwei kiwei. Ka APEDA ka la pynlong ruh ia ki Virtual Trade Fair ha ki por jong ka khlam bad ka la plié lad ia ka jingshalan mar sha ki ri bapher bapher.
Ka APEDA ka la pynkhreh ruh ban sdang ia ki projek bapher bapher kum ka jingpyntbit ia 80 ngut ki nongseng kam lajong bad ki nongshalan mar na ka thain, ki Farmer Producer Organization (FPO) bad ki Farmer Producer Company (FPC) bad ruh ki ophisar Sorkar jylla, ban pynlong ka jingai jinghikai bad pyntbit ha ki kam pynkhreh ia ki mar bam, ka jingkyntiew ia ki mar bad kiwei kiwei.
Ka APEDA ka la ai jingkyrshan ruh ia ka thain shatei lammihngi ban pynsaphriang jingtip bad kyntiew ia ki mar na ka thain kum ka KIWI Wine, ki mar bam ba la pynkhreh, ban pynlong ia ka jingpyrshang ia ka Joha Rice Pulao, Black Rice kheer, bad kiwei kiwei.
Phi don ban ong eiei?