Shillong, 15 lyngkot:
Ka jingmana ka National Green Tribunal (NGT) ban khang tih dewiong ha ka jylla ka paw ba kam treikam satia bad la iohi ba ka jingtih dewiong ha ki bun ki jaka jong ka East Jaintia Hills ka dang jur pynban, khamtam ha ki shnong jong ka Elaka Nongkhlieh bad Elaka Sutnga.
Ha ka jingiaid lynti ban leit sha Saipung la iohi ruh ia ka jingsniew ka surok haba rung sha ka Shnong Khaidong bad Moolasngi jong ka Elaka Nongkhlieh la lap ba ka jingtih dewiong ka long na bun ki jaka ia kaba la dei trai da shibun ki heh spah.
Katkum ka hukum na ka NGT ba ym lah shuh ban tih dewiong thymmai na ki par bapher bapher hynrei kumba la sakhi ha kitei ki jaka,la lap ba ki don da ki phew tylli ki par kiba dang trei shaid shaid ban pynmih dewiong da kaba pyndonkam ia ki bor mashin kiba tan ia u dewiong na ka jingjylliew kiba da ki 400-500 phut.
Ka hukum na ka NGT ka shah ban kit tang ia u dewiong u ba rim bad ym shah ban khlong thymmai hynrei ha ka jingiaid lynti kumba la iohi ba ki jaka buh dewiong naduh Lad Rymbai ter ter kiba ju dap smam, hynrei mynta ki la thylli lut bad ym don eiei shuh lait sa tang katto katne kiba dang pynpoi thymmai na ki jaka khlaw jong ka Elaka Sutnga bad Nongkhlieh.
Kiba bun na ki nongtrei ha kitei ki jaka ki dei ki bar jylla na Silchar bad kiwei ki jaka ka Assam bad kumjuh ruh ki jaid bynriew Nepali, kaba pyni ia ka jingwan tuid ki bar jylla ban wan sha ka jylla ban wan trei sha kitei jaka.
Katto katne na ka liang ki nongshong shnong ka Elaka Nongkhlieh ki la iathuh ba ki nongshong shnong ka Elaka Sutnga ki la wan knieh jubor ia ka jaka jong ki tang ban ioh khlong dewiong naduh u snem 2011 bad pynduh lut ia ki mar rep mar riang ha kitei ki jaka khlem da khein ia ki dieng soh ne ki siej.
La don ruh ki par dewiong kiba dang shu tih shen bad ki ba ym pat lap dewiong watla ka jingjylliew ka la long da ki 300 phut shapoh bad pynjulor ia ka mariang da kaba pynngat ia ki dieng ki siej bad tep da ki maw ia kiba bun ki jaka rep jaka riang.
Kumjuh ruh haba ia kren bad katto katne ki rangbah na Jaintia Cement, ki la iathuh ba ka um ka la duna bha bad kam long shuh kaba bit ban dih ban bam ha ka Elaka Sutnga bad imat kin sa mad ia ka jingkyrduh um kaba khraw ha ki por ban wan.
Katkum ka jingiathuh ki nngshong shnong sha kitei ki bynta la ong ba bun na ki jaka shong shnong ki la long halor ka krem bad kumjuh ki surok bad kiwei kiwei kiba lah ban liat ne hap shapoh ha kano kano ka por.
Ha ki bynta jong ka Elaka Nongkhlieh, ka la don ruh ka krem Labit na ka shnong Nongrim kaba mih shaduh ka shnong Moolasngi ia kaba la tip kum ka krem Liatprah ha kane ka bynta bad kaba hapdeng pat la tip kum ka krem Shrieh ha ka shnong Khaidong.
Ki nongtrei ha kitei ki jaka ki iathuh ba ki ju ih kamai haduh 4000 haduh 5000 shi taiew .
Ki nongshong shnong ha kitei ki jaka ki iathuh ruh ba ka ju don ka jingpynbthei da ki tiar ba khlain bor ha kaba tih dewiong kaba ju pynkhynniuh ia ki ing ki sem.
Ha kajuh ka por, ka CSWO hapoh ka jingialam ka Kong Agnes Kharshiing ka la ong ba ha ka thain Sutnga bad ha Nongkhlieh Elaka, hajan ka shnong Saipung, la iohi ba ka surok ka long kaba isangsot bha namar ka sniew palat, bad la lap ba ka jingtih dewiong ka dang iaid shaid shaid ha shnong Khaidong bad Moolasngi hapoh ka Nongkhlieh Elaka ba dei jong ki heh spah.
Ka la ong ba ka NGT ka la hukum ban sangeh dih dewiong ha Meghalaya, hynrei ka ai lad ban shu shalan ia kiba la dep tih.
Ka Kong Agnes ka la kyntu ia ka bor ba dei peit ban pynngat kam ia kine ki briew ba donkti ban tih dewiong da kaba pynkhein ia ka hukum ka NGT, bad kumjuh ia ka jingsniew ka surok ha katei ka thain.
Ka la dawa ruh ban pynshitom ia ka jingpynjot ia ka mariang, bad ka bym don ki lad um bah um dih kaba biang ia ki briew, katei ka thain.
Phi don ban ong eiei?