Shillong, 7 Risaw:
Ka National Green Tribunal (NGT) ka la pynjynsur noh khyndiat ia ki nongkhaii bad ki trai par dewiong ha ka jylla ha kaba ka la ailad ia ki ba kin siew lai sien siew ia ka bai khajna kaba ki hap ban siew na ka bynta ban die ia u dewiong ba la dep tih bad uba la dep ban shim jingkhein. Ka la ailad ba katei ka lai sien siew kan long mar katjuh katjuh ha baroh lai sien. Katba ia ka jingkhang tih dewiong thliew khnai pat ka NGT kam pyllait hi tdot.
Ki nongkhaii bad ki trai par dewiong ki la buh jingkyrpad sha ka ing bishar halor ka jingeh ba ki ia kynduh ba hap ban siew ia ka bai khajna hapoh 14 sngi kumba la buh kyndon da ka Komiti ba la thaw da ka NGT , kaba la khlieh da u Additional Chief Secretary u KS Kropha bad u Principal Secretary u MS Rao. Kham ha shuwa ia kane ka komiti ka la hukum ia ki nongkhaii bad par dew iong ba ki dei ban siew noh ia ka khajna hapoh ka 14 sngi shuwa ban die ia ki mar ba la dep sei.
“Ka Court ka la hukum ba baroh ki nong khaii bad trai par dewiong ki lah ban siew khajna lai sien bad ki dei ban pyndep hapoh 45 sngi ha ka jaka ka 14 sngi. Katno ka jingdon u dewiong uba la dep sei, ki nongkhaii ki lah ban shalan dei tang hadien ba ki lah ban siew dep ia ka khajna” ong u Ranjan Mukherjee, u nongiasaid ain ka sorkar haba kren sah ki nongthoh khubor hadien ba la wai ka jingshong bishar kaba la long mynta ka sngi hat majai.
U Mukherjee, u la ong ba kitei ki lai sien siew katkum ka kyndon ba ki la buh ka long hapoh 14 sngi, bad la pynmih ia katei ka hukum ha ka 1 tarik u Nailur, bad la pynbna ha ka 4 tarik u Nailur, hynrei katei ka jingpynbna ka la kut noh ha ka 18 tarik u Nailur. U la ong ruh ba ki nongkhaii dewiong ki la kyrpad ban pynthymmai noh ia ki kyndon pan khajna bad ki la pan bor ba ia ki khajna kin siew toit toit ym shisien siew.
Katkum ka jinglap jong katei ka komiti la iathuh ba ki don haduh kumba 6.3 million tones u dewiong ba la dep sei, uba shong dor antad kumba T.3078 klur tyngka bad ka khajna kaba dei ban leit sha ka sorkar kan long T.400 klur tyngka. Ka komiti ka la lap ruh ha ka jingtohkit jong ka ba ki don ki nongkhaii dewiong kiba pynheh bad kiba pynrit ia ka jingdon u dewiong ha ki Dipu jong ki.
“Ka jingleit shim jingkhein ia ka jingdon u dewiong ba la dep sei ka la thud bha namar ka jingbym ia hap ka jingdon dewiong bad ka jingkam jong ki trai dewiong. Kiba bun bah ki trai dewiong ki la shu thok , don ruh ki bym don dewiong ha Dipu, katba don pat kiba la pynheh ia ka jingdon u dewiong kumba u don ha Dipu” ong ka Komiti.
“Ka NGT ka la kyntait ia ka jingkyrpad ki nongkhaii bad ki trai par dewiong , kaba la ong ba khajna ka dei beit ban shim jingkhein katkum ka jingkhein ia u dewiong ba la dep sei ne uba la ioh jingkhein la ka long kaba heh ruh” ong u Mukherjee . U Mukherjee u la ong ba ka khajna kaba hap ban siew ka long katkum ki jingioh jingkhein bad ak jingkam jong ki trai dewiong la ka long kaba khajna kaba heh ruh.
U Mukherjee u la ong ba ym dei ban shalan ia u dewiong wat tang shi phngit ruh khlem da siew ia ka khajna. U la pyntip ba ka jingkhang tih dewiong kan iai bteng lada kan long ka jingtih thliew khnai ne lada ym shym gla tih katkum ka juk stad saian mynta. “Ki la don ruh ki kynhun kiba kyrpad sha ka ing bishar ba kan ailad ba kin bteng ia ka jingtih dewiong, hynrei ka ing bishar ka la kyntait ia katei ka jingkyrpad” iathuh u Mukherjee.
Lah ban kdew ba ha ka jingshong bishar kaba la long mynta ka sngi ka NGT ka la hukum ia ka komiti ba la thaw ka sorkar ba ka dei ban pynpoi ia ki jingkhei ba thymmai hadien ba la ioh lum jingkhein kiba biang, kynthup ruh ia ka Mining Plan bad Mining Polisi. Ka Ing bishar ka la pynbna ruh ba ka tarik ban shong bishar biang halor katei ka kam kan long ha ka 8 bad 9 tarik u nohprah 2014.
U Mukherjee u la pyntip ruh ba ha kaba ia dei bad ka jingjia ha South Garo hills ha u 2012, la pynkynriah ban ia kren ia katei ka mat sha kawei pat ka jingiashong bishar ka ban sa wan. “La hukum ia ka sorkar jylla ba kan sei ia ka thup kyrteng ne ka list jong ki nongsakhi , ba la ai por shi taiew naduh mynta ka sngi” ong bian gu Mukherjee.
U Mukherjee u la pynkynmaw ba katkum ka affidavit ba ka sorkar jylla ka pyni ka la ong ba don 6 ngut ki sakhi, u la ong ba kane kan dei ka sien ba khadduh ba lada kano kano ka kynhun kam lah ban sei ia ki sakhi ha ka sngi shongbishar ka ban wan , baroh ka bor kan shong ha ka ing bishar.
Ha ka juh ka por ka National Green Tribunal (NGT) ka la hukum ia ka sorkar jylla, ia ka Meghalaya State Pollution Control Board (MPSCB) bad Shillong Municipal Board (SMB) ba kin phah ia ki jubab jong ki hapoh 3 taiew. La phah ruh ia ka jingpyntip sha ka sorkar jylla ha kaba ia dei bad ka jingujor ia ka jingpynjaboh Wahumkhrah bad ka Wah Umshyrpi kaba don ha nongbah Shillong.
Phi don ban ong eiei?