
[ba bteng]Ki don iaka anti-microbial properties:-— Ki khlein umphniang kiba don haki sla tympew ki pynmih iaki anti-bacterial properties kiba lah ban iarap ialeh pyrshah iaki khñiang jingpang bad ruh namar kidap haki daki phenolic bad ki phytochemicals, kilah ban treikam kloi ban ialeh pyrshah iaki khniang jingpang.
Pynjem kloi iaki jingmong:–– Haba mynsaw ne mong ka met, ka ei kaba phidei ban leh kalong tylliat ne khñiot ni bha iaki sla tympew bad sa tah haki jaka ba mong,kine ki iarap pynjem kloi naka jingphlei snam jongka met. Kane kadei namar u sla u dap kyrhai ki antioxidants kiba iarap pynduna iaki jingshitom jongka jingmong haka met. Katba phi tah kloi ia kine ki sla tympew haki jingmong jongphi katta kan nang pynsuki iaki jingphlei snam haki jaka baphi mynsaw ne shah ot. Namar kata iaki sla tympew la ju tip kum ki sla kynbat kiba bha tam bad lah ju pyndonkam khamtam haba ing ding ne shah thang. Ha kum kita ki por pyndonkam daki sla tympew ban pynpjah iaki jingtyrha jongka met, kane kan iarap shibun ban ioh jingkoit kloi naki jingmynsaw jongka met.
Iada naki jingbanbor ki jingmut jingpyrkhat:-— Ka jingbanbor bad khuslai jingmut kidei shisha ki jingeh kiba khraw kiba ktah jan man la u briew ha kylleng sawdong ka pyrthei. Watla ki don bun ki dawai naka bynta kine ki jingshitom haki bor pyrkhat hynrei la pynshisha ruh ba ki kynbat ba shna hi ha iing daki sla tympew ki lah ban kham iarap ha kaba iadei bad ka jingsumar iakine ki jingkhuslai jingmut namar ki sla kynbat kim don jingktah kum kiwei pat ki dawai. Kawei naki jingsumar hi kiba kongsan kalong tylliat nibha iaki sla tympew bad khleh lang shiteng klat ka um, nangta sa dih iaki.Dih kumba 2 ne 3 sien shitaiew. Kane ka pynkhlain iaki bor treikam jong ki bynta ba shapoh ka met bad iarap pynmih iaki jingsngew jongka jingsting haka jingmut jingpyrkhat, ka jingbha bad ruh ka jingkmen. Dei naka jingdon ki Aromatics Phenolic Compound haki sla kaba iarap ban pynduna iaka jingbanbor haki jingmut jingpyrkhat. Kane kalah ban dei ka rukom shna kynbat kaba biangtam naka bynta kito ki briew ki bymkwah ban shahteh ne im than dakaba dih dawai haka jingim jongki.
Kyntiew iaka jingkoit jingkhiah jongka shyntur:— Iaki sla tympew lah ju tip kyllum ba kidei ki jait jingbam kiba lah ban pynjah iaki jingsma shyntur, te kam long kaba phylla ba ki kyntiew iaka koit ka khiah jongka shyntur. Ki iarap ban pynduna iaka jingkharoi jongki khñiang jingpang ha ka shyntur bad iada naka jingsaphriang jongka jingbam khñiang ha shyntur. Ki sla tympew kilah ruh ban iada naka jingsuh jongka jingpei thliew ki bniat, kane kadei namar ka jingduna jongki acids kiba pynlong daki khñiang jingpang Saliva.
Pynkoit na ki jingpang Gastric: Ki phytochemicals kiba don haki sla tympew kidon iaka antioxidants bad ka anti- ulcer properties kiba lah ban ialeh pyrshah iaki jingtyrha shadem kiba pynlong ia ka gastric. Ki jingmong haki bynta ba shapoh jingka met kilah ban ialam shaka jingthut jongka met baroh kawei. Hynrei daka jingktha bad bam iaki tympew kilah ban pynjem noh kloi iakita ki jingmong bad pynmih iaki jakhlia gastric kiba ktah iaka met. Ka jingtlot nakaba ring bad pynhiar mynsiem ka duna noh namar ki antioxidants kiba don haki sla. Kine ymtang ba ki iadei bad ki bynta ba shapoh jongka kpoh hynrei kilah ruh ban iarap pynduna iakiwei pat ki jingshitom ha ka met.
Bun nangi ngim tip hynrei ki sla tympew kilah ruh ban ialeh pyrshah iaki jingpang khieshoh(malaria). Haki por hyndai iaki sla tympew lah ju pyndonkam ban sumar iaki jingpang khieshoh bad haduh mynta kane ka rukom sumar kadang treikam bha ha kylleng ka pyrthei.
Baroh shi ktta ngim tip ba long dawai da u tympew, da ka jingwan u coronavirus ngi la ioh jingtip ba shibun ki jait sla ki ialong dawai noh mnta, tyngba ia ka lockdown te ympat long ban pyllait, ngi lah ban im khlem tympew ktto ktne por, ngin sa thied biang ynda la kut ka khlam