U Prof.GG Swell u nongpynioh Hill State bad u nongprat lynti ban wanrah ia ka NEHU

Shillong, 3 Rymphang: U Prof.GG Swell tang mar ia dep ia ki jingpule kaba u la pyndep ia ka Master Degree na Calcutta University, u la wan phai noh sha Shillong bad u la ia poi kha bad ka kong Lajopthiaw Lyngdoh bad hadien kumba katto katne por u la ioh ia ka shithi thungkam na ka sorkar phareng kata ha ka 14 tarik u nailar, 1947 ban long kum u nonghikai ha Cotton College ha nongbah Guwahati. Shisngi hadien ba u la ioh pdiang ia ka shithi thungkam ka ri India ka la ioh jinglaitluid kata ha ka 15 tarik u nailar, 1947.
Katto katne por u la don ha Cotton College hynrei la poi biang sa ka shithi pynkynriah kam ia u ba u dei ban leit hikai noh sha ka Morally Shine College kaba don ha Sylhet.
Hynrei ka jingeh ba u ia kynduh ha katei ka por ka long ba hadien ba la u la don katto katne por ha Sylhet ka la mih sa ka hukum na ka sorkar India ba kino kin kiba kwah ia soh bad ka India ki dei ban wan noh wut wut khlem da pynslem bad ha katei ka por ka Sylhet ka dei ka East Pakistan, hangtei u la ia kynduh jingeh khak la un ieh ia ka ing ka sem kaba don hapoh India ne la un ieh ia ka kam jong u namarba ka dei artad ka por ba ki ri ka pyrthei ki ia kynduh jingeh na ka jingban ka jingduk jingkyrduh.
Ha katei ka por u Rev.JJM Nichols Roy uba ki khot ieid u ba hJoy u dei u myntri sorkar ha ka sorkar India bad namarba u dei na ka juh ka thaiñ bad u ba hJoy bad namarba u dei u paralok ba ia jan u bah Swell u la leit ban pan jingiarap na u ban pynkynriah kam noh shawei kata shapoh India hynrei la ong ba ha katei ka por ki ingpan jingiarap u bah Swell na u bah Joy ki long lehnohei kumta ka jingiadei paralok hapdeng kitei ar ngut ka la nang jngai.
U bah Swell u la rai kut ba la kumno kumno un ieh noh ia ka kam bad un phai sha la ing, ha ku katei ka por kordit khait ka la mih kawei ka jingpynbna ba ka ri Euthopia kaba don ha Africa ka donkam nonghikai ha ka sobjek English, u bah Swell u la aplai bad u la ioh ia ka kam bad u la don hapoh ri Euthopia, Africa la kumba lai snem eiei. Hadien kitei ki 3 snem u la wan phai biang noh sha la ka ri bad dei artad u snem ba ka don ka elekshon MLA na Shillong Konstitwensi bad dei hangtei u la sdang artad ia ka politik ban ia khun elekshon pyrshah ia u bah Joy, katei ka dei ha u snem 1952 mynba ka kong B.Khongmen ka dei ka MP (kaba dei ruh ka MP ba nyngkong eh na kane ka jylla kaba dang hap hapoh ka Assam) . Ha utei u snem ki la mih ki kyrtong shimet khrui bad baroh ki nongiakhun ki la poi sha ka 11 ngut, ha katei ka por u bah Swell u la rem 12 hajar vote ha u bah Joy.
Ka jingrem elekshon ka la buh ja ka jingeh kaba khraw ia u bah Swell sa kawei ruh u la ieh ia ka kam ka jam jong u bad ka dei ruh ha ka por ba ka ban bha ka jingkyrduh, hynrei ka jingstad jong u ka la ialam lynti ia u ha kaba u la io ban hikai ha St.Anthony’’s College bad u la tyllun ia ka por jong u ha katei ka kolej. U riew ia khun um suk mynsiem ban shong kli kti haba la wan biang ka elekshon bad katei ka elekshon kaba bud ki riewlum ki la pynmih sa ia kawei ka seng kaba la tip kum ka Eastern India Tribal Union( EITU) kaba baroh ki riew lum ki la ia lum tylli ban ia khun Hills State hynrei u bah Swell u khlem leit sha katei ka seng tang na ka daw ba u ba Joy ruh u don bynta lang , bad ha katei ka por ka seng Congress ka la wan khot ia u ban ia leh elekshon bad u la leit. Hynrei u soh uba la mih ka long ba hane ka sien ruh u bah Joy u pynrem biang ia u bah Swell bad dei hangta ba u bah Swell u sa sngewthuh ba ka seng Congress ka dei ka jingijli ia ki riew lum ha katei ka por , u la kynriah noh na katei ka seng.
Ha ka elekshon kaba bud u bah Swell u airing biang ha ka elekshon kata ha u snem 1962 bad ha katei ka elekshon u jop thiaw ia ka jingangnud jong u. U la bteng ban long u MP na Shillong Konstitwensi ha ka snem 1967, 1971, 1984 bad ter ter shuwa ba un khlad noh. Ha ka por ba u long kum u MP ka Lok Sabha la ong ba dei u bah Swell uba ia khun bad ia ksaid hapoh Parliament ban pynioh Hills State dei ruh u nongmihkhmat uba thalaiñ bha hapoh ing dorbar ban wanrah ia ka North Eastern Hills University hapoh Shillong, u dei u nongiakhun ia ka jingthmu khang bam doh masi ha kane ka jylla, u dei ruh u nongiasaid radbah ha Parliament ban pynioh ia ka hok longtrai ki paidbah kane ka ri ha kaba ia dei bad ka kam tih dewiong khamtam ha ri Lum Jaintia.
Ha ka lynti iaid jong u kum u MP, u bah Swell u la shah jied ban long kum u Dy.Speaker ka lok Sabha ha ka 9 tarik u nohprah, 1969 haduh ka 27 tarik u nohprah, 1970. U la bteng biang ia ka kam Deputy Speaker ka Lok Sabha naduh ka 27 tarik u lber, 1971 haduh ka 18 tarik u kyllalyngkot 1977. U la long u nongkittien syiem ( Ambasador) jong ka Norway ha u snem 1977 haduh 1980 , nangta u la long ruh u nongkittien Syiem jong ka Burma ha u snem 1980 haduh 1984. U la sha jied ban long u High Commissioner sha Canada hynrei u la kyntait ia katei ka kam namarba u dang kwah ban long kum u MP ban pyndep ia ka jingangnud jong u ban shakri ia ki paidbah kane ka jylla.
Ka para jong u ka kong Wanplisibon Rajee haba kren ha ka jingialang lyngkhuh sngi iap ba 17 jong u ka la ong ba tang mar ia jop ia ka elekshon MP dang step u bah Swell u la wan sha la shnong bad ka la don jingpdiang burom ia u ha ka shnong Laitkynsew ka shnong kaba la kha ia u bad ka shnong kaba u la heh la san. Na ka por sha ka por ka la ong ba u la hiar sha la shnong ban pynlong ia ki jingialang paidbah ban ia mir jingmut bad ki riew rangbah kumno ban kyntiew ia ka thaiñ Sohra ha ka trei ka ktah, ka kamai ka kajih khamtam kum u Synsar, u mawshun bad kiwei bad ka la ong ba dei ha ka por ba u long u nongmihkhmat ba la io ban tih paidbah ia u dewiong ha kane ka jylla.