AIS Suja
U Blei, u long uba khraw. “U Blei u long uba khraw bad ngim i ia u, ka jingkhein ki snem (rta) jong u, ka bym lah iit (niew) shuh”. Job 36:26. U David u ong – “Naba me long uba khraw, bad me leh ia kiei kiei kiba phylla: Me long u Blei tang ma me hi” You alone are God” Salm 86:10.
U Blei u dei uba tang ma u hi uba long u Blei. U Blei u ong – “Ha shuwa jong nga, ym shym la thaw blei (gods) lymne hadien jong nga ruh ym don. Nga Ma nga hi nga long u Trai bad nalor jong nga, ym don u Nongpynim. Isaiah 43:10-11. “Shisha naduh bym pat long ka sngi, Nga long uta. Te ym don uba lah ban pyllait na ki kti jong nga. Ngan tei, te uei ban khang?” Isaiah 43:13.
Hangne ngi iohi ba u Blei u long uta u Blei uba shisha, uba khraw, ym don da uwei pat hynrei tang ma u hi. Bad une u Blei uba khraw u la leh ia kiei kiei kiba phylla tam kumba ong u David ha ka Kitab Salm 86:10. U Blei uba khraw u la thung ruh ia ki Syiem ki Nongsynshar bad u pynduh pat ia ki. Ia kata ka jingshisha, ka ktien u Blei ka kren ha ka Kitab u Daniel kaba ong – “U pynkylla ma u ia ki por bad ki aiom: u pynduh ia ki Syiem (nongsynshar) bad u thung ia ki Syiem” Daniel 2:21.
Hangne ngi kren tang shaphang ki Syiem bad uta u Blei uba la thung bad pynduh pat ia ki. Bad uwei na kita ki Syiem dei u Syiem Nebukhadnessar, ha kaba u la lynga pisa jingmut shaphang ki jingiohi jong u ha ka jingphohsniew kat haduh ba u la duh thiah duh dem bad u la hukum ban khot ia ki riewstad nongbatai bad ki nongleh byrtong ki nongkhein ksuid (jadu myntor) ba kin iathuh ia ka jingphohsniew ba i-ngiew jong u. Hynrei ki khaldi ki la ong ia u Syiem ba ym don briew ha ka khyndew ba lah ban batai ia u Syiem. U Syiem u la bitar u la hukum ban phah pyniap baroh ki riewstad nongleh byrtong jadu myntor nongkhein ksuid ha ka hima jong u. Ha kaba khadduh eh la ioh jingtip ba don uwei u samla uba kyrteng u Daniel, la khot ia u sha u syiem. U Daniel u la kyrpad ia u Blei ban pynpaw ia kata ka jingbuhrieh ia ka jingphohsniew u Syiem. U Blei u la jubab u la pynpaw ia kine kiei kiei ha u Daniel. U Daniel u la rung ha kamra u Syiem, u Daniel u ong – Don u Blei ha bneng uba pynpaw ia ki jingbuhrieh, bad u la iathuh ha u Nebukhadnessar ba kata ka jingphohsniew u Syiem ka long ba u iohi ia ka dur blei kaba khraw ba heh ba tyngshain ba itynnad tam, ka khlieh jong ka da ka ksiar nylla, ka shadem da ka Rupa, ka kpoh ka long da ka rnong, ki kjat da ka Nar sla kjat shi bynta da ka nar shi bynta da ka dew byrtha, bad u maw ba la shoh ia kata ka dur blei kiba long da ka nar bad ka dew byrtha bad la pynlwet ia ki. U Daniel u la batai ia kane ka kam ki Syiem bad ka kam synshar kein ha kane ka pyrthei.
Hangta u Daniel u la batai shai kdar kein, u ong – “Me ko Syiem me long u Syiem ha uba u Blei ula ai ka hima, ka bor ka jingkhlain bad ka burom – me long kata ka khlieh ksiar. Hadien jong me kan mih da kawei pat ka hima ……. Khadduh u syiem u la ong ha u Daniel – u Blei jong phi u long u Blei ki blei (God of gods) ……. Naba me la lah pyn paw ia kane ka jingbuhrieh” Daniel 2:1-48.
Hangne ka paw ba u Nebukhadnessar u dei u briew ne u Syiem u bym tip Blei hynrei uba mane bleithaw bad mane ksuid, hynrei u la ngeit ba u don uta u Blei bakhraw u Blei u Daniel kein uba thung ia ki Syiem bad uba pynduh ia ki. Hynrei hapdeng kat kane ka jingiohi u Syiem um shemphang ia u Blei jong u Daniel, bad u Blei u la nang pynpaw shuh shuh ha u Syiem ia ki jingphohsniew khyllah, ha kaba u Daniel u hap ban iai batai (interpret). U Daniel ula batai sa kawei ka jingphohsniew bad ong ia u Syiem – Ba yn beh noh ia me (syiem) na ki briew bad men shong bad ki mrad ha khlaw, men bam phlang kum u masi dab, yn synreit ia me da ka umjer, hynniew ki aiom kin lut ha me”. Daniel 4:24-25. U Daniel u khot ia u Syiem sha ka jingkylla bamut, u Syiem u pyneh. Hamar kata la wan ka jingsawa na bneng ka da ong – Ko Nebukhadnessar Syiem nga la ong ha me: Ka Hima jong me, ka la leit noh na me. Yn beh ia ma na ki briew. Men shong bad ki mrad khlaw. Men bam phlang kum ki masi dab. La pyndep ia kaba u Blei u la kren. U shniuh u Nebukhadnessar kum ki sner pukni, tyrsim kum ki tyrsim sim. Daniel 4:27-33.
Hadien jong u Nabukhadnessar, la mih u Belshassar Syiem u khun u Nebukhadnessar. Une ruh u long u Syiem u bym ithuh ia u Blei uba khraw u Blei Nongthaw, hynrei u la leh ia kajuh ia kaba u Kpa jong u u leh. Ki la iadih wain ki iaroh ia ki blei jong ki kiba da ka ksiar, ka rupa, ka rnong, u nar, ka dieng, ka maw.
Dei ha kata ka por kein u Blei u la pynmihpaw da ki shynriahti briew bad ki dak ba la thoh ha ka kynroh iing u Syiem Balshassar. U Syiem u la sheptieng eh u la phah wallam ia ki nongkren byrtong, ki nongkren shwar ban pule ban batai ha kata ka hima. Hadien katto katne la ioh jingtip ba u don u briew ha ka hima Babylon uba kyrteng u Daniel, la phah khot ia u wut wut la ialam ki jingai sngewbha ia u Daniel, u Daniel u kyntait u Daniel u ong – “Ieh ki jingai jong me kin long ki jong me hi”. U Daniel u ong – “Me u khun jong u (Nebukhadnessar) mem shym la pynrit ia la ka dohnud, la me tip ia kane baroh (baroh ki jingjia) hynrei me kyntiew ialade pyrshah ia u Trai ka bneng ……. Me la iaroh ia ki blei ba da ka rupa, ka ksiar ka rnong u nar u dieng u maw, ki bym iohi (peit) ne iohsngew lymne tip. Hynrei katba ia u Blei uba long ka jingring mynsiem jong me, uba ki lynti jong me ki long ki jong u, mem shym la pyndon burom. Namar kata ia kane ka kti bad la thoh ia kane ka jingthoh – “ME NE, ME NE TEKEL U PHARSIN” kaba mut ba “U Blei u la khein ia ka Hima jong me, u la pynwai ia ka “TEKEL” ka mut la thew ia me ha ki Tarajur, bad la shem ba me duna “PERES: La pynbynta ia ka Hima jong me, la ai ia ka ha ki MID bad ki PERSIA” Daniel 5:17-28.
Hangne ngi iohi ba u Blei u Daniel u long u Blei uba im uba khraw bad u long u Blei uba phylla. U long u Blei “Uba pynduh ia ki Syiem bad uba thung ia ki Syiem, ki Nongsynshar, kiba khraw batri baroh. Ba lada kata ka jingsynshar ha ka Ri ka hima ki ain ki long pyrshah ia u Blei, u Blei un pynduh noh ia ki. Lada ki syiem ki nongsynshar ki long kiba mane bleithaw ki bym tip ia u Blei uba im, u Blei un sa pynduh ia ki. Lada ki nongsynshar kiba khraw batri ki long kiba ialeh pyrshah ia ka hukum Blei, u Blei un pynduh noh ia ki, namar u Blei u long u juh u Blei, u Blei jong u Daniel bad u Blei ba mynta.
Ngi iohi ba ki Syiem ka hima Babylon ki long ki syiem mane bleithaw blei baiap bym nang kren. “Kita kiba thaw bleithaw ki long ka jingthala uei ba la thaw blei lane ka dur ba la sain ka bym myntoi ei ei” Isaiah 44:9-10. “Nga nga long u Trai, ym don uwei pat: nalor jong nga, ym don Blei. Ba kin tip na Mihngi bad sepngi, ba nalor jong nga ym don shuh: Nga nga long u Trai, ym don uwei pat” Isaiah 45:5-7. “Nga long u Blei, uba iathuh ia kaba KUT NADUH BASDANG ……. NADUH MYNBARIM” Isaiah 46:9-10.
Kane ka long ka jingkren ka ktien jong u Blei halor ki Ri ki Hima halor ki Syiem ki Nongsynshar baroh ban sheptieng ia u Blei namar u Blei u long uba tip uba iohi ia kiei kiei baroh bad ka long kaba ma ban shu smai lamler ha khmat jong u ban leh hok ban synshar hok hynrei markhongpong, dei na kata ka daw u Blei ula leh ia u Nebukhadnessar bad ia u Belshassar syiem halor ka jingibein Blei bad ialeh pyrshah ia une u Blei uba im.
Ka Babylon ka don bun ki bleithaw, ki duwai ha u blei u bym lah ban pynim ….. namar Nga long u Blei, ym don uwei pat” Isaiah 45:20-22.
U Blei u maham, u ong – “Lada phi phai lyndet bad iehnoh ia ki ain jong nga, phin leit shakri ia kiwei pat ki blei, ngan rat noh ia phi naduh tynrai na ka Ri jong nga, kaba nga la ai ha phi” 2 Khronikl 7:19-20.
Phi don ban ong eiei?