Bah Monarch Shabong
Ka 22tarik Nailur 2018, khlem pep, kan dei ka sngi ban sah kynmaw na ka bynta jongnga bad kawei na kita ka long, ba nga la hap ban iaid kjat la kumba 2 kilometre tam ne duna, kaba ngam ju kham mad shuh mynta la bun bun snem, khamtam ha nongbah Shillong.
Mar ia poi ha madan Iewrynghep, ha ka por 11 duna, ki khmat jongnga ki peit ieid hi thlip ia ki khynnah skul bad ki riam jongki, ba ki rah ia ki plakad bad ki ia rwai bad ia kynhoi, na ka bynta ban pynshit ia ka jing iaiaid paidbah bad ki dei ma ki, kiba mih da ki hajar ngut, kiba la pynshong sbai ia ka jingdawa ia ka ktien Khasi bad kitei ki ia don ha syndah jong ki nongialam ka seng ki nongthoh (Khasi Authors Society).
Ka jingiaid kjat ka shimpor kumba shi kynta duna eiei ban ia jam suki suki na madan Iewrynghep sha Madan Malki, hynrei ia baroh ka jingiaid lynti, kiba pynshong shngain ki dei ki dkhot jong ka KSU bad ki dkhot HYC, kiba ia phawar lynter lynti bad kiba kaweh ia ki lama jongki lem bad kitei ki samla pule kiba na ki skul bapher, kiba ia kynhoi khlem thait.
Nga la ju kren ha ki katto katne ki paralok jongnga, ba nga da thrang hir hir ban don ia ka seng, kaba long shabar jong ka niam bad shabar ka kynhun sain pyrthei, ha kaba ngin iakren ia ki mat kiba dei ia ka jaitbynriew bad kumta ka dei tang hynnin ka sngi, ba nga iohi ha ka jingiaid paidbah, ba ki don ki nongialam sain pyrthei kiba ia iaid lang khrui, kum U Dr Celestine Lyngdoh President jong ka seng Congress bad ki paralok jongu, Bah Jemino Mawthoh General Secretary ka seng UDP, Bah David Kharsati Vice President jong ka seng BJP (nalor kiwei kiba kim kot ki khmat jongnga) bad nangta nga ngeit ba ki don ruh ki nong ialam niam na ki niam bapher; hynrei ka pyn pyrkhat hanga, ba ngam shym la iohi ia ki Pastor, ki Phadar ne ki Rangbah Seng Khasi ba kin don ha ka jingiaid lynti lane ban ia shah slap shipor ha madan Malki.
Ha Madan Malki, nga iohi ia kito kiba ia wan synran lem ki long U Bah SK Sun MLA ka Mawphlang, Bah Hamlet Dohling MLA ka Mylliem, Bah Samlin Malngiang MLA ka Sohiong, Bah Banteidor Lyngdoh MLA ka Mawkynrew, U bah Lambor Malngiang MLA Nongkrem, Bah Renikton Lyngdoh MLA Mawkyrwat, Bah Adelbert Nongrum MLA North Shillong bad nangta U Bah Latiplang Kharkongngor MDC, Kong Teilinia Thangkhiew, bah Antonio War, Bah Lamphrang Blah, Bah James Ban Basaiawmoit, bad nangta sa U Syiem ka hima Mylliem, uba ngi ia shong marjan, uba shongshngain haduh ban da wai ka jingialang. Ym tang katta, hynrei ki don ruh ki Rangbah Shnong bad kitei ki kynthup ia U bah HP Offlyne Dohling Rangbah Shnong Malki, U Bah RL Blah General Secretary ka Seng ki Rangbah Shnng lem bad kiwei de kiba ia don lang.
Hynrei kaba pyn pyrkhat hanga ka long ba ngam shym la iohi than ia ki riew paidbah, ba kin wan ban pynshong shngain ia katei ka jingialang bad la iohi ba ka madan Malki, ka khapngiah da ki samla pule suda bad ki dkhot jong ki katto katne ki sengbhalang bad kam dei tang katta, ka nang pyn pyrkhat shuh ha nga, ba ki nonghikai Khasi (nai iakren ia ki nonghikai saian, ki nonghikai histori), ki nongtrei ophis, ki nongiew bad wat ki ophisar sorkar ruh kim shym la poi satia sha katei ka jingialang bad katei ka thew pynban, kumba ka Khasi Authors Society (KAS), ka dei ka seng ialeh pyrshah Sorkar lane ba ka jingdawa ktien Khasi, ka dei pynban tang ia kitei ki nongthoh kot bad ki samla pule lane bad kitei ki kynhun sengbhalang.
Haba ka jia kumne ka pynlong ianga ruh ban sngew iahap pynban ia ka jingkren U bah HS Shylla CEM ka Khasi District Council, ha kaba ula kren ha ka dorbar jong ka Hima Mylliem bad kata ka long ba ia ki dorbar kiba dei ban pynneh ia ka dustur riti uba rim uba jah, kiba dawa ia ka hok tynrai jong U Khasi, ba la dei ban nym pynlong shuh ha Shillong, hynrei ban pynlong sha ki khap sor lane ki nongkyndong bad ha kaba U bah Shylla, ula ong shuh shuh ba ban da dei ba wan U Amit Paul te, ka madan ka la khapngiah smam.
Ban pynkut, nga wan sha ka phang, kaba nga la lamphrang ha kaba sdang bad kata ka long ba nga lap ba ka dei tang ha katei ka jing iaid lynti, ba ka mih ka mynsiem iakren ia ka ktien Khasi lane ka mynsiem iakren jaitbynriew, hynrei ha kiba bun kiwei pat ki jingialang, ka jingiakren ka long ban iaroh ia ka seng lajong, ban bein ia ka seng kiwei, ban iaroh ia ka niam lajong bad ban bein ia ka niam kiwei bad wat ban iaroh ia ka shnong bad ka thain lajong bad ban kren bein ia ka shnong ne ia ka thain jong kiwei.
Kan bha shibun eh, ban pynlong shisien shisnem ia katei ka jingiaid lynti ban sait ia ka janor ba la sop da ka khlein ieid niam bad ka khlein ieid politiks bad ka khlein pyn iapra hapdeng U Khynriam, U Pnar, U Bhoi U War.