Shillong: Ka Khasi Students Union (KSU) mynta ka sngi ka la takraiñ tyngeh ïa ka sorkar MDA namar ka jingbym lah jong ka ban pynurlong ïa kiba bun ki mat kiba ka seng ka dawa kaba kynthup ïa ka ILP, ka jingpynrung ïa ka ktien Khasi ha ka 8th Schedule bad kiwei de ki mat kiba ktah ïa ka jylla.
Ha u kyrwoh sha ki lad pathai khubor ka KSU ka la ong ba hadien ba ka sorkar Meghalaya Democratic Alliance (MDA) ka la shimti ban pyniaid ia ka synshar ka khadar ha jylla Meghalaya, ka Khasi Students’ Union (KSU) ka la leit ban ia kynduh ïa u Myntri Rangbah ka jylla lem bad katto katne na ka Cabinet ka jong ka sorkar ban pynsngew halor ki jingeh ba ka Jaidbynriew ka ia kynduh bad ki jingdonkam kyrkieh ban kyntiew bad pynneh pynsah ïa ka Jaidbynriew Khasi.
“Ha ka 5 tarik u Iaiong 2018, ka seng ka la ai ia dorkhas ha ka kti u Conrad K Sangma, Myntri Rangbah ka jylla kaba kynthup ia ki katto katne ki mat kiba ktah bad ba donkam ia ka Jaidbynriew kum ka jingdawa ban pyntreikam mardor ïa ka Inner Line Permit (ILP), ka jingpynrung ia ka ktien Khasi ha ka khyrnit kaba 8, ka jingkhuid jingsuba ha ka jingpynlong eksamin ka Meghalaya Public Service Commission (MPSC), ka jingpynbeit ia u pud u sam, ka Indo-Nepal Friendship Treaty 1950, ka Education Policy bad kiwei kiwei” ong ka kyrwoh ka KSU.
Shuh shuh ka KSU ka ong ba mynta kane ka sorkar ka lajan dap 5 snem ba la synshar hynrei tad ym shym la ïohi kino kino ki dak ki shin ha kaba ïa dei bad ban pynurlong ïa ki mat kiba ka seng ka la buh ha khmat ha sorkar ha u 2018. Hynrei kine ki long pynban da khongpong na kaei kaba ka KSU bad ka jylla hi ka khmih lynti namar ki hap ban mad pynban ia ki jingkhtang bad ki ummat ba laiphew katba dang mih ki
sngi.
Haba ïadei bad ka jingïakhih ki nonghikai ad-hoc ka KSU ka la ong ka sngi ka la leit ban ia kynduh bad ban ïasyllok hapdeng ki nongïalam ka KSU bad ka FASTOM hynrei kaba kham pynkthang ïa ka
seng ha kaba la shem ba shibun na ki jingkular jong ka sorkar ia kine ki nonghikai ka shu long tang ha suin, tang ha ki jingkular khlem da urlong wat tang khyndiat ruh. “Kine kiei kei baroh ki pyni ba imat ka sorkar kam khein snep ym tang ia ki jingdawa ki nonghikai hynrei wat ia ka hok ka jong ki” ong ka KSU.
Ha kaba ia dei bad ka mat ILP, ka KSU ka ong ba ka seng ka shem ba kane ka mat ruh ka kut tang ha ki jingkular, pynban la wanrah da ka ain kaba long mar khongphong kata ka Citizenship Amendment Act (CAA). Ka jingdawa ka long ban teh lakam ia ka jingrung kyrthep ki mynder ki nongwei phewse la wanrah pynban da ka khyrdop ban ai jinglong nongshong shnong ba pura ia ki poiei na Bangladesh bad nawei nawei. Ka jingiakhih ba tyngeh jong ka seng, kumjuh ruh kiwei ki sengbhalang bad ka jylla baroh
kawei pyrshah ia ka ain iakjakor ka CAA ka la poi shaduh u pud ba da ki phew ngut ki dkhot ka KSU ki la shah pyndik ha ka tnad pulit ka jylla kaba la khot hajir ia ki na ka por sha ka por.
“Hapdeng kine ki jingiakhih la iohi ia ki jingshah thombor ki Khasi kum ha Them Metor, ha
Rilbong (ka jingshah shoh khlem daw ki khynnah Khasi ha ki bar jylla), ha Golf links (ka jingshah
pyniap bein u Phershanroy Myrthong), ha Ichamati (ka jingshah bom iap u Lurshai Hynniewta ha
ki kharbang ki ba kyrshan CAA bad pyrshah ILP), ha Ghora Line, Laitumkhrah (ka jingshah shoh
jong uwei u samla Khasi ba dang iaid lynti ha ki kharmetor), ha Laitumkhrah (dang ha kine ki khyndiat taiew ki khar Nepali bad Mizo ki la tied jem ia uwei u samla Khasi haduh da poi ICU), ha
Them Bijoy (ka jingshah pyniap uwei u samla Khasi ha ki dkhar kiba la bom iap ia u tang namar
ba u dei u Khasi), ha khappud Assam kum ha Jatalong, Ri Bhoi District (ka jingshah shoh pynmynsaw ki rangbah Khasi ha ki Nepali), ha Madan Umwang (ka jingshah pyniap u Rangbah Tyngshain Mukhim ha ki Nepali) bad kiwei kiwei ki jingshah ban bein ki trai Ri trai muluk” ong ka KSU.
Haba ïadei bad kane ka KSU ka la pynpaw ba lada bishar ia kine ki jingthombor ki Khasi ha la ka Ri la long jem daw namar ym ju jia koit hangno hangno ruh ba ki trai shnong kin shah iuhroit ha la ka jong ka rympei. Kine baroh ki pyni ba ka sorkar kam shym leh eiei ban pynshitom thikna ia ki runar mynder ba thombor ia ki Khasi, pynban ia ki Khasi pat ka thwet kum kito ki runar kiba la dep pyntriem ha jan baroh kawei ka sla pyrthei.
‘Shaei ki khubor halor kitei ki mat haneng ba shah thombor ki Khasi? Katno ngut la kem? Shaei ki
kyrwoh jong ka Home Department ynda la shah shoh ne shah pyniap ki Khasi?” buh jingkylli ka KSU.
Haba ïadei pat bad ka Them Metor ka KSU ka la ong haduh mynta ym lah ban pynkhih. Shuh shuh ka la buh jingkylli ruh ba lada ki trei ki ktah ha ki tnad sorkar balei ym phah sha quarter ne iing sah kiba la mang da kata ka tnad? Balei hap ai jaka kyrpang ia ki baroh shi jaidbynriew ha Them Mawbah’ buh jingkylli ka seng.
Ka sorkar ka ong ban pynsah ia ki sha Jhalupara pynban ka jaka ba ki thmu ka dei ha Them Mawbah. Kane ka long kumba thok ba shukor ia u paidbah.
U pud u sam haduh mynta lyngkrang. Wat la ka jingiapynbeit pud ka la iaid shakhmat hynrei ki pulit Assam pat ki dang wan tuklar beit man ka por. Shaei ka Police Department jong ka Meghalaya? Lada peit i kumba ki pulit Assam kim khein snep ia ka sorkar bad pulit Meghalaya.
Ka ktien Khasi ha ka khyrnit ba 8 ruh ka dang ha lyer. Ki surok la twa lut, ki jingshna la twa lut
bad ki mat ka Jaidbynriew ruh imat ki la shah tap lut ha kine ki jingtwa.
Ka jingbym lah ka sorkar ban pynbiang ia ki jingangnud ki paidbah ka la pynbitar shla ia ki paid
Khasi khamtam ia ki khun samla. Ka sorkar kan hap ban pyrkhat bun bun sien haba ka ia kren ia
kata ka jingsuk bad ka roi ka kiew. Ka suk ka sain bad ka roi ka kiew ka wan lyngba k jingsngewshngain bad sngewhun ki trai Ri trai Muluk ka jylla. Ka seng ruh kam lah ban shu sngap bad long tang kum ki nongpeit kai ne ki nongbynniaw ha lynti ha syngkien. Ka KSU ka dawa ia hok ba ia ki trai Ri trai Muluk, ka sorkar kan hap ban pynbiang ia ki lad jingiada na ka jingrung kyrthep ki nongwei, ka jingbiang ha ka ioh ka kot, ka jingbiang ha ka kamai kajih, ka jingkyntiew kyrdan katkum ka juk kaba mynta ha ka pule puthi hynrei lada kan iai jia sah kumba ju long, shen ka jylla ka lah ban khihwin biang.
Ka Ri Khasi kan ym long kum ka Tripura da leilei ruh em ha kaba ki trai jylla kin hap pule bad
kren da ka ktien ki nongbuhai shnong, ban hap rieh sha khlaw sha btaw, ban hap shong rit
mynsiem ha la ki iing, ban shah knieh ka synshar ka khadar bad kumta ter ter.
Ka KSU kan thom ïa ka sang ka ma ban pynskhem hi triang ia ka jinglong shngain ha la ka Ri, la maham tyngeh katei ka kyrwoh.
To ngin iai kyrmen ba kine ki jingdawa kin sa urlong ha Kano Kano ka por namar ki long ki jingdawa kiba pynmyntoi ia ka im ka IAP bad ka jingkiew shaphrang jong ka jaidbynriew