Shillong:Ki nongshong shnong ka Byrnihat kaba don ha ki them Ri-Bhoi District, ki phai ki khmat jingiarap sha ka Sorkar Jylla ba kan shim ia ki sienjam kiba tyngeh, pyrshah ia ki karkhana kiba la mih kumba mih tit ha kane ka thaiñ, kiba la ktah jur ia ka rukom im ki nongshong shnong kane ka thaiñ.
Dang shen ha ka dorbar mang tyngka la sakhi ia ka jingiatai hapoh ka Ingdorbar thaw aiñ ka jylla, haba iadei ka jingjaboh ka lyer ha Byrnihat kat kum ka kaiphod ba pynmih da ka kompani Swiss IQAir ka kdew ba ka lyer ha Byrnihat ka long kaba pynjakhlia tam ha ka pyrthei.
Katkum ka jingiathuh ki nongshong shnong ha ka thaiñ Byrnihat, ki don haduh 40-50 tylli ki karkhana bapher bapher kiba la ktah ia ka jingkhuid jingsuba, ka pynjynjar ia ka jingring mynsiem, ka pynjakhlia ia ka um ka wah, ki ing ki sem ki jingthung jingthep ha kane ka shnong.
Ha ka jinghiar sha ka shnong Dehal Bhaganj ka shnong ka ba don ha syndah ki karkhana, ki la pynpaw ia ka jingshem jingeh jong ki haba iadei ka jingeh ban ringmynsiem namar ka jingjur ka jingsma kaba mih na ki tyndong pynmih lyer jakhlia ki karkhana.
Ki nongshong shnong ki la kdew ba kine ki karkhana ha kane ka thaiñ ki trei kam khlem da bud ia ki kyndon ka sorkar, kaba pynlong ia ki nongshongshnong ban ioh ia ki jait jingpang ba har rukom kum ka jingpang Tuberculosis TB, jingpang Cancer bad ka jingbym lah bha ban ring mynsiem. Haba kren bad u wei na ki nonghikai ka skul Don Bosco Hr Sec School Byrnihat u bah Paul Nongrum, u la iathuh ia ka jingeh ha kaba iadei bad ka jingmih ki karkhana ba har rukom hajan kane ka skul.
“Ka jingjaboh jong ka mariang ha ka thaiñ Byrnihat ka la jur bha ban ia khyndiat snem mynshuwa bad ka jingdon jong ki karkhana saiñ-nar, ki karkhana shna kyiad kiba pynmih ia ka tdem kaba jaboh, ki jakhlia ki pyntuid sha ka wah bad ki pynmih ruh ia ki jingsawa kiba pynthut haba pynlong skul” u la ong.
U bah Nongrum u la pynpaw ba ki karkhana ki long kiba donkam bad ki ba ai jingmyntoi, hynrei ki don pat ki jingktah bad kiba pynlong ban wanrah jingduh jingmyntoi, lada ki karkhana kim bud ia ki kyndon.
U la ong ba kum u nonghikai u la lap ba ki don ruh ki khynnah skul kiba ioh ki jingshitom lada ki karkhana ki pyllait ia ka lyer jaboh na ki karkhana, ki khynnah ki prie, ym tang kumba prie haba pang ba shitom, hynrei kat haduh ba ki prie da ka snam. Na kane la sngewthuh ba ka lyer ka long ka ba sniew haduh katta katta.
“Ka jingsma ka lyer ba mih na ki Karkhana ha Byrnihat ka long palat ia ka jingsma ka jyndem ba shna kyiad, kumjuh namar ka jingpyntuid um ki karkhana ha ka wah ka la don ka por ba ki dohum bad ki jingthaw ba im ha um ki pang wat haduh ba ki la iap ruh, ka sorkar ka la dei ban shimkhia ban leh eiei kum ban pynduna ia ka jingsma, ban pynduna ka jingdon u pum pum” u la bynrap. Haba iakren bad ki khynnah skul kiba pule ha ka skul Don Bosco Hr Sec School Byrnihat, ki la ong ba namar ka jingsma kaba wan na ki karkhana, haba shong ha kamra klas kim lah bha ban shah shkor ia ka jinghikai ha skul, ki la kdew ruh halor ka jingshem jingeh Jong ki haka por ba la pynlong ia ka Sport Day ha kaba kim lah shuh, wat tang ban ialehkai ruh.
Phi don ban ong eiei?