B.M.Lanong
La iohi ha kine ki sngi ba ka Sorkar jong ngi ka pan lyer oxygen kylla na ka Assam, wat la ki nongpang Corona kiba hapoh ka jylla ki dang duna shibun haba ianujor bad ki bapang ha Assam. To koit…..
Haba ianujor lei bad kiwei-kiwei ki jylla ki bapang bad baiap da ki phew hajar bad ki lak, haduh ba la thang briew, ter-lynter thik kumba thang-bun ki nongrep jong ngi ha ki por mynshuwa; ha ngi kam pat poi shata, tangba……
Kaba la paw ha kine ki sngi pat ka long ba ka Sorkar ka la phah ia ki briew kiba ioh ia kane ka jingpang, ba kin ia sumar hi noh ha la ki jong ki ing ki sem bad la bthah ruh ia ki shnong ba kin iapeit lang ia kane ka kam bad ba kin iapynlut hi.
Lada ka long kumne, hato kane ka khlam shityllup pyrthei (Global disaster) kam nang pur kylleng kylleng lada ia sumar hi ha ki ing ki sem? Lada kumne, khlem artatien shane ruh kan poi ka por thang-bun.
Ha ka jingshisha te ka Sorkar kein ka dei ban lum (contain) ia ki bapang baroh ha ki jaka bakyrpang (containment area), ha kaba yn peit da ki doktor, ki nurse bad kiwei ki stad jong ka kam. Kane te kan iada na ka jingpur, khnang ba kin koit kloi ki nongpang.
Nga la thoh sha u Chief Minister Conrad halor kane ka bynta, iohi pynban ha ki katto-katne ki kot khubor ba ka UDP kam dei ban pynlong politics ia kane ka kam.
Ynda ai jingmut hok, shah ther politik kylla pynban, lada shu sngap ruh, shah kynnoh ba ym don ba ia aikti lang. Tip yn leh noh kumno?
Hato Ki Shnong Ki Lah ?
Ha ka jingshisha, ki shnong ki thaw ki don la ki bynta ban iarap ia ka Sorkar, ban ym shah ia ki nongwei ban wan rung kulmar kumba la iohi ha kine ki sngi. Ki shnong kin iarap pynbeit ruh ia ki rukom plie bad khang ia ki iew ki hat bad ki dukan, katkum ki jingbthah ka Sorkar bad ia kiwei-kiwei ki jingialum briew shane-shatai bad kum kine ki jait kam ha la ki shnong ki dong.
Ban sumar ia kita ki nongpang, ki shnong kin tip hi ban sumar ? Ki don doktor, don pisa ban pynlut kat ia kane ka kam bah ? Ki paid nongshong shnong ki la jynjar khait wat ialade ha kine ki sngi, te kin peit ialade ne kin kyrshan sa ia kita ki nongpang Corona?
Ki shnong bad ki Seng Bhalang ki la trei shitom ban khanglad bad kem ia ki nongwei kiba iohrung kylleng. Mano ba phah, kumno ki lait ban wan ? Ia kine ki kam dei ki DC, ki SP kiba dei ka bynta ban peit bad ban pynshitom lang ia kiba phah wan bad ia kiba pynrung ia kine ki briew.
Gas Cylinder-Oxygen Cylinder
Baroh shi katto, ki paidbah ha kylleng ki iapyntyllun bad kit ia ki top saw gas cylinder ban shet ban tiew, mynta pat la bun ruh kiba mareh ban wad sa ia ki Oxygen Cylinder. Wow! Ka pyrthei. Katno ki jingeh ban ioh wat ia ki gas cylinder na ka bynta ka shet ka tiew. Shano ki paidbah kin leit wad sa ia kita ki Oxygen Cylinder, haba da ka Sorkar hi ka dang pan na kylleng?
Ki Shnong bad ki Rangbah Shnong ki nud ban shim ia kine ki jingkit khlieh? Ynda poi haba iap, shah kynnoh ki Shnong, la lait ei ka Sorkar.
Iapyrkhat bha ia kane ka bynta. Ka jingshisha hi ka long ba kane ka dei hi ka bynta ka Sorkar ba kan kit khlieh, ki Shnong ki thaw kin long tang ki nongai kti ban iarap pynbeit ia kane katai, ym ban ialong doktor jakoid, ioh leit shuwa pynban ki doktor jakoid ban ia ki nongpang.
Ka Sorkar Ka Dei Ban Pynlut
Nga la ai jingmut ia u Chief Minister ba lada ka Sorkar jong u ka sngew bym don pisa, un shim kylliang (divert) shuwa na kiwei ki tnat (department) Sorkar kiba dang lah ban ap, ka Corona te kan ‘Koro’ beit la ka kam koro, kam ap iano-iano.
Namar kane ka khlam ka la sar ia ka pyrthei shityllup, ka Sorkar India ka don ka bynta ka bakhraw tam eh ba ka mang tyngka kyrpang (special fund), kaba ki Sorkar jylla ruh ki don hok ban ioh.
Nga shu pynkynmaw ba nga la dep thoh naduh u bnai Lber 2020, ha ki kotkhubor khasi, ba shisien 100 snem kine ki jait khlam shityllup ki la sdang naduh u snem 1720 sha ki thain ri France, ha u 1820 sha thain Thailand, Indonesia, Philippines bad ha u 1920 ha ki thain Spain. Kane mynta ka sdang na Wuhan, China, ha u snem 2019.
Ki Donkam Jingiaroh
Ki jingiap briew ki la nang kiew, ki nongleit ontep katkum ki rukom Khasi pat ki la kylla khongpong lang, bym don ba nud leit shuh. Lada ym dei lei sa ba don ki riewniam, kum ki Phadar, ki Pastor, ki Lyngdoh bad ki Rangbah Seng Khasi-Pnar, ym tip shuh mano ban leit tep leit thang ia ki bapli ki baiap.
Niuma, ki bor Sorkar ruh ki pynmih jingmana ban ym ialum briew than, nang pyrkhing shuh sa da ki katto-katne ki Rangbah Shnong, Dong, nang stang shuh-shuh. Don pat kiba leit da ki spah, ym don hi kiban khang, tangba donkam ban sngewthuh hi kumno ban kitkhlieh ia ki kyndon iada.
I Rev.Lyndan Syiem, iba la thiah ha kine ki sngi ha hospital, na jingthiah pang ila ai jingmut-ai mynsiem halor ki jinglong jong kane ka por. Ila pynkynmaw ia ki ktien u Blei, ‘Kumba nga la ieid ia phi, kumta phi dei ban iaieid iwei ia iwei,’ da kaba kdew nuksa ia ki ‘Angel Bakyrpang u Blei,’ kiba dei ki nongtrei ka Mother Teresa, kiba bud ia kitei ki hukum, da kaba ki lum ia kiba la shah kyntait, ban ai jingim ia ki, ha kylleng ka pyrthei.
Sngap lang ruh sa ia u Amitabh uba ong ia kine ki ktien ha ka ‘Sholay,’ ba “ki khawpud, dei kiba la iap lypa.”
Nga tip ba kin don kiba ong, “ban shlur bieit lei, kaba ma.” To ngin shlur da ka jingtip briew. Khublei.
Phi don ban ong eiei?