Shillong: Ka ïing dorbar thawain ka jylla mynta ka sngi, ka la mynjur da ka rai ia ka 126th Amendment Bill 2019 ban pynjlan ia ka jingmang bhah ia ki Schedule Tribe bad Schedule Caste ha ïing dorbar Parliament bad ha Assembly.
Ia kane ka rai la wanrah da u myntri rangbah ka jylla u Conrad K Sangma hapoh ka ïing dorbar thawain mynta ka sngi. Ia kane ka jingbhah ia ka kam nongmihkhmat ia ki ST bad SC, la bsuh ha ka Artikil 334 ka riti synshar ka ri.
Haba wanrah ia kane, u myntri rangbah u la ong, “Nga kwah ban pynshai ba kane ka Amendment ka iadei bad ka bhah ia ki ST bad SC. Ha kaba nyngkong, la pynjlan tang 10 snem ia ki ST/SC bad kane ka la bteng ha kine ki 70 snem bad mynta sa 10 snem mynta. Ka donkam ban mynjur 3 bynta ki jylla ban pynlong ain ia kane ka Bill”.
U la ong ba ia kane ka Bill, la pynjlan man ka 10 snem naduh u snem mynshwa naduh u snem 1960 ia ki ST/SC bad kam dei kaba leh khyllah tang mynta ka kynti.
Ha kane ka Amendment ba mynta ka khlem kdew ia ki Anglo-Indian ia ki 14 tylli ki jylla.
U Conrad u la ong, “Ka la don ka jingsngew kulmar ia ki paidbah balei tang 10 snem la pynjlan hynrei nga kwah ban pynshai ba kane kam dei kaba dang thymmai hynrei la pynjlan man ka 10 snem naduh mynshwa. Ngi donkam ban mynjur ia kane na ka bynta ka jingbit jingbiang jong ki riewlum ka jylla”,.
U la ban jur ba kane ka rukom leh, kan bteng kumba ka la ju long bad u la iathuh ba kumba long mynta ki don tang 295 ngut ki Anglo-Indian kiba don ha ka ri, kine ki ioh bhah ban long dkhot ha 14 tylli ki jylla bad ha Lok bad Rajya Sabha hynrei ka sorkar pdeng kam shym la bteng ia ka jingmang bhah ha kane ka kynti ia ki.
“Katkum ka jingkhein ba la ioh mynta, ki don 10.43 klur ngut ki riewlum (ST &SC) ha ka ri kaba long 8.6% percent ki ST, bad 16.6% ki SC”, la ong u Conrad.
Ha kaba iadei bad kane, u Dr Mukul Sangma ula pan jingshai halor kane ka 126th Amendment Bill ka riti synshar ka ri. “Nga kwah ban ioh jingshai na ka sorkar halor ka jingthmu ban pynjlan por ka bhah ia ki ST/SC sa tang 10 snem hadien ba la kut 70 snem”, la ong u Dr Mukul.
U la ong ba kum ki rit paid, la don jingma bad u la ong ba dei ban pynsngew ia ka sur ia ka jingpynjlan sa tang 10 snem, namar ba tang ha 2030, hap ban iaksaid biang ban pan jingpynjlan.
“Nga pynpaw ka jingsngew khia ia ka jingpynjlan tang 10 snem bad ka sorkar ka la dei ban wad ki lad ki lynti, ym tang 10 snem”, la ong u Dr Mukul.
Katba u MLA ka Umroi u bah George B Lyngdoh u la ong ba kum ki politishian ym dei ban shu kmen tang ban ioh bhah kyrpang ialade katba ia ki paidbah kim ioh ha ka thungkam thungjam ha ki ophis sorkar pdeng.
Katba u bah Renikton L Tongkhar u MLA ka Mawkyrwat u la ong ba ym dei ban pynwit ia ka jingai bhah ba la leh naduh mynshwa bad dei ban bteng ba kane kan bteng ka jingbhah kyrpang ia ki ST/SC.
“Ngim lah ban ong ban iathuh lypa ban ong ba ngim donkam shuh hadien katta katta snem ia kane ka jingmang bhah bad dei ban ieng beit ha kane ka nongrim ba kan pynjlan man ka 10 snem”, la ong u bah Renikton.
U la ong ba ka la dei ban pynshlur ia ki ST, SC ban iakhun ia ka bhah kam ban iakhun bad kiwei, ym ban shu ap tang ia ka bhah ha ka kam ka jam bad kiwei ki kam.
Kiwei kiba iashim bynta ki long bah HM Shangpliang, MLA Mawsynram, bah Process T Sawkmie MLA Mawlai, bah Adelbert Nongrum, MLA North Shillong bad bah Renikton L Tongkhar.
Phi don ban ong eiei?