Mih Madan Ki Khynnah Rit Ban Kyrsiewthiah Ïa Ki Nongïalam Ban Ïda Mariang

Shillong: “Kiba ha shuwa jong ngi ki lah ban ïap ynda la ïaw ka rta hynrei mangi ki khun samla ngin sa ïap shiteng por lada ngim leh eiei ban ïada ïa ka mariang,” la ong ki khynnah samla ha ka jingïalang kaba la long ha phyllaw jong ka State Central Library hynne ka sngi ka 24 tarik u Jymmang 2019.

Kumba shispah ngut ei ei ki khynnah ba pule ha ki skul bapher ka nongbah, hapoh ka shatri jong ka Fridays for Future Shillong, ki la ïashim bynta ha ka jingïaïaid paidbah ban pyrta shla bad kyntu ïa ki nongïalam ban thaw ïa ki lad ki lynti ban ïada ïa ka mei mariang.

Kane ka rally kaba la sdang na Don Bosco Square ka la long ha ka sngi Thohdieng jong ka taïew ka 24 tarik u Jymmang 2019 ïa kaba la pynkut ha phyllaw jong ka State Central Library.

Hangne, ki hep barit, kiba hapoh 16 snem ka rta ki la ïa phylliew jingmut iwei ïa iwei pat hapor ka mat kaba ktah jur ïa ka lawei ka jong ki da kaba ong ba ki nongïalam kin khlad noh ha ka rta kaba ïaw bha hynrei ha ka por ka jong ki pat kin khlad na kane ka pyrthei shiteng por na ka daw ka jingktah jong ka mariang lyngba ki er bih kiba la tip kum ki Carbon Dioxide emission kiba mih na ki karkhana, ki kali bad kiwei, kumjuh ruh ka jingduh noh jong ki khlaw ki btap.

Ha kane ka sngi, ka kynhun jong kine ki khynnah ka la leit ban aiti ïa ka dorkhast ha u Symbud Myntri Rangbah ka jylla u bah Prestone Tynsong. Lah ban kdew ba kane ka jingleh jong ki khynnah pule ka long ka sien kaba nyngkong kaba long ruh shi bynta jong ka jingbteng ïa ka jingïakhih ban ïada ïa ka mariang, kaba la sdang ha ri Sweden.

Ka jingïohi lyngba ka jingpule Science ka la pynpaw shai ba ka don ka jingkylla kaba pher ha ka jinglong jingman jong ka mariang ha kaba la kdew ba:

1. Ki jaka kiba sngem ki long kiba nang sngem shuh shuh katba ki jaka ba tyrkhong ki nang tyrkhong shuh shuh.
2. Ka jingkiew jong ka jingshit ha ka pyrthei ka la pynlong ïa u thah ha lum Himalaya ban um kloi haduh kumba 1 bynta na ka 3 bynta bad kan ktah ïa ka um kaba tuid sharum.
3. Ka jingjulor na ka Climate Change kan ktah ïa ka rep ka riang ha kaba kan hiar haduh 10 na ka 100 ha satlak ka pyrthei kat haduh u snem 2050.
4. Kane kan pynlong ïa ka jingduna um bad kan pynhiar ïa ka jing seisoh.

Kumta kane ka kynhun Fridays for Future Shillong ka la buh ïa ka Memorandum kaba don 6 tylli ki mat ban dawa ïa ka sorkar ba kan pyntreikam noh mardor da kumne harum:

1. Ka Sorkar Jylla kadei ban ithuh noh ba ngi don mynta hapdeng ka jingkhyllem bad jingtroin ki jingthawe ha mariang kumta ka dei ban shimkhia ban leh ei ei halor kane.
2. Donkam ban pyndonkam noh da ki Public Transport na bynta ban kit ïa ki khynnah skul khnang ban pynduna ïa ka dheng kali kaba long ka jingmih ka er bih lane ka carbon emission.
3. Donkam ban shna ïa ki lad kynshem um slap da kaba thaw ka aiñ ba kiba shna ïng thymmai ki dei ban leh ïa kane na bynta ka jingbit NOC.
4. Donkam ïa ka “PT Tuesdays and Thursdays” ha kaba manla ka sngi Ba-ar bad sngi Palei ki nongtreikam sorkar ki dei ban pyndonkam da ki Public Transport.
5. Pynlong ïa ka jylla Meghalaya ka jaka ba lah ban ñiah bicycle da kaba shna ïa ki surok ba kyrpang na ka bynta kane.
6. Khang noh ïa ki plastic ba pyndonkam tang shisien kum ki pela, pliang, shamoit bad plasong hapoh jylla.