AIS Suja
Mano ba la khang ia ka khyrdop ksiar? Ka khyrdop ksiar ne ka Golden gate, ne ka khyrdop jingisynei Mercy gate, ka dei ka khyrdop Mihngi (Eastern gate), jong ka Nongbah Jeruslem.Kane ka Nongbah Jerusalem jong ka ri Israel ka don phra tylli ki khyrdop Seion (Zion gate). Dung gate, golden gate lane ka khyrdop jingisynei Mercy gate, Lion gate Herod gate, Jaffa gate, Damascus gate bad ka New gate.
Kane ka khyrdop ksiar ne Golden gate ka phai sha Mihngi. Ha ka jingngeit jong ki Jiw, ki ngeit ba ynda u Messiah un wan, un rung lyngba na kane ka khyrdop. Ki Arab Muslim ruh ki la khang ia kane ka golden gate khnang ba uta u Messiah jong ki Jiw un ym ioh rung lyngba kabe ka khyrdop. Kumta la khang (sealed) ia ka la bun spah snem mynta, hynrei la plie tang ia ki 7 tylli kitei ki khyrdop.
Ia kane ka khyrdop ksiar ne Golden gate la khang da u Arab Muslim uba kyrteng u Ottoman Sultan Suleiman, ha u snem 1541 AD. Kaba mut la khang ia ka kumba duna 500 snem mynta. Hato une u Muslim u tip ba la dep iathuhlypa ia kane ka ktien u Blei? Em um tip. U la khang ia ka ha la ka jingsngewthuh la ka jong. Um tip pat ba u Blei u la dep plan na bymjukut ban khang shwa ia kane ka golden gate ne khyrdop ksiar. To ngin ia peit aiu ka ktien u Blei ka la dep iathuh halor kane lyngba u Prophet Esekial: “Ynda kumta ula lam pat ia nga na ka lynti ka khyrdop kaba shabar jong ka jaka kyntang kaba phai shaphang mihngi: La KHANG IA KA. Bad u Trai u la ong ha nga. IA KANE KA KHYRDOP YN KHANG, YN YM PLIE SATIA IA KA, LYMNE UNO UNO U BRIEW UN YM LEIT RUNG SHAPOH DA KA, NAMAR U TRAI U BLEI KI ISRAEL, U LA RUNG (dep rung) SHAPOH DA KA: NAMAR KATA, YN KHANG IA KA” Esekial 44:1-2. Kaba mut ba ia kane kajuh ka khyrdop kisar, u Jisu un sa rung pat ia ka ynda un wan pat ha ka jingwan lai sien jong u. Kaba mut un hiar halor u lum ki Olive ha pyrshah Jerusalem. Sekharaiah 14:4 (Yn sa batai kham bniah ia kata ka jingwan lai sien u Jisu). To ngin tip pat ba uta u Messiah lamler ne anti Messiah ne Khrist lamler un ym rung lyngba kane ka khyrdop ksiar lait tang u Jisu hi marwei.
Ia kane ka khyrdop ksiar la plie bad la khang bunsien ia ka, ka daw ka long ba la bun kiba la synshar ia ka hima Israel hyndai. La thaw ia kane ka khyrdop ha u 520 AD, la khang ia ka ha u 810 AD da ki Muslim. La plie biang ia ka ha u 1102 AD da ki crusaders, bad la khang khadduh eh ia ka ha u 1541 AD da u Sultan Suleiman tad haduh mynta. La khang ia ka namar u Messiah ula rung lyngba jong ka 2000 snem mynshwa
Ka ktien u Blei ka iathuh ba ha ka por ba u Jisu u rung shapoh Jerusalem, u rung lyngba kane ka khyrdop ksiar (Golden Gate).”Te katba u la poi hajan, haba u la khmih ia ka shnong (Jerusalem) u la iam na ka bynta jong ka. U da ong – Ah lada pha la lah tip lypa, ma pha ruh shisha ha kane ka sngi, ia kiei kiei ruh kiba dei ia ka jingsuk jong pha: hynrei mynta la buhrieh ia ki na ki khmat jong pha! Naba ki sngi kin jia ha pha, ba ki nongshun jong pha kin iatih kharai sawdong ia pha bad kin iaker tawiar ia pha, bad kin iaset kut ia pha baroh sawdong. Bad kin iapynkhyllem ia pha bad ia ki khun jong pha hapoh jong pha, bad kin ym iehnoh ha pha ia u maw halor u maw: naba pham shym la ithuh ia ka aiom ka jingwan jngoh ia pha” Loukas 19:28-44.
Kane ka dei kata ka por ba u Jisu u la rung shapoh Jerusalem kein lyngba ka khyrdop ksiar ne Golden Gate. Ia kane ka sngi la tip ha ki Jiw kum ka ka sngi Palm Sunday, ne Sunday Diengtlai, namar ki Jiw ki pdiang burom ia u ym kum u Messiah jong ki hynrei kum u Nonghikai uba khraw. Hynrei la katta ruh ki Jiw ki ia pyrta da kaba ong – Long ba la kyrkhu ia u Syiem uba la wan ha ka kyrteng u Trai! Ka jingsuk ha bneng bad ka burom ha kiba jrong tam eh” Loukas 19:38. Kane ka jingpyrta ha kata ka sngi ba u Jisu u rung lyngba ka Golden gate ka long ka jingpyrta matlah namar kim ithuh ba u Jisu u long u Messiah bad u Syiem ki Jiw kein. U Jisu u la rung lyngba ka khyrdop ksiar ne Golden gate shapoh ka Nongbah Jerusalem ha u snem 32 AD.
Kumta kaei kaba jia haduh kine ki sngi ka long ba ia kata ka khyrdop ksiar la khang (sealed) kumba la ong da u Prophet Esekial “…… NAMAR KATA, YN KHANG IA KA” Esekial 44:1-2. Ia kane ka khyrdop ksiar yn khang tad ynda u Jisu un wan pat bad yn ym don ba lah ban plie ia ka, tad ynda la poi kata ka por, “U Trai u kham ieid ia ki khyrdop ka Seion bad ia ki jaka shong u Jakob baroh. Ia kiei kiei ba donburom kein la kren shaphang jong pha. KO NONGBAH JONG U BLEI” Salm 87:2-3. “Te kin khot ia pha ka shnong u Trai, ka Seion Bakhuid jong ki Israel ……. Ngan pyllong ia pha ka burom bymjukut ka jingkmen shibun ki pateng bynriew” Isaiah 60:4-14.
Kaei kaba sngewtynnad hangne ka long – Ba ki Arab Musli ki khang (sealed) ia kane ka Golden gate khnang ba uta u Messiah yn ym ioh rung biang na kane ka khyrdop, ynda u la wan. Hynrei ka ktien u Blei pat ka la dep kren la slem bah, ba yn khang bad yn ym plie ia ka, namar ka dei ka khyrdop u Jisu Khrist u Messiah u Syiem ki Syiem u Trai ki Trai. Ba ynda yn wan pat yn sa rung lyngba kane kajuh ka khyrdop ksiar ban pyndon burom la ki slajat jong u ia kiba u la rung mynshwa. “Ngan pyndonburom ia ka jaka (Nongbah Jerusalem) KI SLA JAT JONG NGA” Isaiah 60:13.
Hangne ngi iohi ia ka jingmut u briew bad ki jingmut u Blei ki iapher bak ly bak “NAMAR KI JINGMUT JONG NGA KIM LONG KUM KI JINGMUT JONG PHI lymne KI LYNTI JONG PHI KUM KI LYNTI JONG NGA” ong u Trai” Isaiah 55:8.
Phi don ban ong eiei?