Shillong: “Ngim lehraiñ ban Pynkhuid” ka dei ka kynhun jong ki samla kaba la mih pyrthei ban ialeh pyrshah ia ki jingpynjaboh bad ki jingleh khlem akor ia ka mei mariang dakaba bret pathar ia ki jaboh jabaiñ ha ki lynti ki syngkien bad ki rud surok kumjuh ha ki jaka paidbah. La iohi lyngba ka Facebook ia ki kam ba katei ka kynhun ka la leh da kaba pynkhuid ia kiba bun ki jaka kiba ki nongleit nongwan ki bret pathar ia ki jaboh. Mynta ka sngi u Rupang u la leit ban ia kynduh ia u dkhot ba kham hakhmat jong katei ka kynhun ban ia kren sani bha ia ka jingmut jong ki haba ki thaw ia katei ka kynhun.
U dkhot ba kham hakhmat uba ialam ia katei ka kynhun mynta u dei u bah Kyrshan Rynjah uba shong basah ha Lai Mer, u dei uba trei ha ki projek jong ka ICAR ha ka dur jong ka jingtrei kontrak. Mar ia poi ha Lai Mer la iohi ba u bah Kyrshan u dang pynkhuid bad u sait ia ka nala kaba harud surok bad ki la don sa katto katne ngut ki paralok jong u kiba iarap kiba kynthup ia u bah Donbok Thabah bad ki khynnah rit. La ioh ban ia kren khyndiat bad u ha surok bad u la ong ba u pynkhuid namarba ka sma iw sit ba ki don kiba leit pynjhieh pathar ha nala.
Hadien katei la ioh ban ia kren bniah bad u ha ka ophis treikam jong u kaba don ha Lai Mer. Ha katei ka jingiakren u bah Kyrshan u la iathuh ba ki dkhot jong ka ‘Ngam lehraiñ ban pynkhuid ‘ ki don katto katne ngut ha ki jaka bapher kum sha Mawkyrwat, Mairang, sohra bad sha Mawynram bad ka Mawsynram ka dei kawei na ki shnat kaba khlaiñ bha mynta naba hangtei mynshuwa u la ong ba don tang uwei u khynnah uba ju pynkhuid marwei marwei bad mynta da ka jingialam lynti jong u ka shnong ka la shimkhia da kaba phah ban mih paidbah. U la iathuh ba baroh ki dkhot haduh mynta ki don 32 ngut ha baroh kawei ka ri Khasi-Jaintia.
U bah Kyrshan u la iathuh ba katei ka kynhun ka la iaid lynti mynta la shisnem tam bad hangne ha sor Shillong ki dang sdang ban pyntreikam dang na 3 Mer ter ter shaduh Umlyngka, sha Nongumlong. Shuwa ba un sdang bad ki paralok ban thaw ia katei ka kynhun u la iathuh ba la don ki paralok jong u kiba la sdang da ka jingthoh kaba wah ia ki jingthoh ha ki jaka ba ki briew ki bret jaboh harud surok 3 Mer bad dei nangtei u la ong ba ki la sdang ban ban iaid shakhmat. Ki dkhot jong katei ka kynhun ki dei ki khynnah skul, ki don pat kiba la trei la ki kam ki jam bad ki nongbylla ruh u la ong ba ha ka por ba ki leit bylla ki ju tam jaboh lynti lynti por leit bad por wan phai.
Haba kylli kaei kaba la pynlong ia u ban thaw ia katei ka kynhun, u bah Kyrshan u la ong ba mynshuwa la don uwei u riew tymmen uba sah ha 3 Mer uba ki ju khot ieit u Padit uba kyrteng u bah N.S Jyrwa bad utei u riew tymmen u ju khie dang tei 4 baje ne 4 shiteng bad u ju pynkhuid man ka step ia ki jaka kiba don hajan ing jong u. “Dei nangtei ba ka ktik ia ka mynsiem jong nga, kumno u tymmen briew u lah ban leh, ngi ngim lah ban leh ,ngi sa sdang noh ban pyni da ki kam” ong u bah Kyrshan .
Haduh mynta u la iathuh ba kim pat treh ban rejistar ia katei ka kynhun jong ki ba kan long kum ka seng namarba ki kwah ban trei shuwa ia ki kam bad ba ki dkhot baroh ki dei ban don ka jingkut jingmut ban iaineh ym ban pynkut tang shiteng. U la ong ba ka thong kaba hakhmat eh jong katei ka kynhun ka long ban pynrung ia ka mynsiem jong ka jinglehkhuid ha manla uwei pa uwei u briew ba un ieit ia ka la dong, ka shnong da kaba leh khuid bad dei hangta ka ri Khasi baroh kawei kan long kaba khuid, “Ki Khasi jong ngi mynshuwa dei kiba leh khuid hynrei ki kylla jinglong pat hadien, dei na kata ka daw ngi kwah ban pynrung ha manla uwei pa uwei ia ka jingmut ban leh khuid bad ka Ri Khasi kan long kaba khuid” u la ong. Shuh shuh u bah Kyrshan u la ong biang, ” Balei ka Mawlynnong ka khuid, ym dei na ka jingshah pynbor hano hano ban leh khuid hynrei ka dei ka mynsiem jong ki briew. Ngi kwah ruh ban pynrung ha ka jingmut jong ki briew ba lada phi shlur ban bret jaboh balei phim long kiba shlur ban pynkhuid”.
U la iathuh ba kumba ka long ha 3 Mer ki dkhot jong katei ka kynhun kiba don katto katne ngut ki mih dang step ha ka por bym pat don ba khie ban pynkhuid bad don kiba mih mynmiet namarba kim pat pynthud ia ka iaid ka ieng ki briew, “Ngim ju donkam ban da ia kut lane ban ia buh por lane ba nkynto iano iano ban ia mih, ngi ia mih hi da ka mon sngewbha lajong, don ba mih marwei, 2 ngut ha la ki dong ban pynkhuid, ki ia sngewthuh hi ia ka kam lajong namarba ki don ka jingkitkhlieh” u la ong.
La kylli hato ki paidbah ki ithuh ne em ia katei ka kam jong ki kaba ki la sdang la shisnem tam mynta, “Ki don ki briew kiba ithuh ia ki kam ba ngi trei, ki don ruh kiba wan tyrwa ban ai jingiarap hynrei ngim treh ban pdiang namarba ki tyrwa da ka pisa, ngim kwah ban shim pisa ngi kwah ban trei beit da ka mon sngewbha , u don uwei u rangbah uba la wan tyrwa ban iarap u bah Disparsing Rani u la wan tyrwa da ka pisa ngim treh, hynrei hadien u la ai noh da ki tiar ba ngin theh jaboh” ong u bah Kyrshan.
La kylli biang hato haba ki briew ki iohi ha ka por ba ki trei ki wan ne em ban iarap pynkhuid lang, “Haduh mynta kim don kiba wan ban iarap pynkhuid lang , don kiba shu peit hynrei bun kiba shu iaroh ia ki kam ba ngi trei hynrei ki wan ban iarap lang watla ka dei hajan ing jong ki ruh” u la ong. U bah Kyrshan u la iathuh ruh ba ki ju don ki por ba ki ju leitkai sngewtynnad shi paralok bad haba leitkai haba ki iohi ia ki jaboh harud surok ki ju hiar shiteng lynti ban pynkhuid ia ki, “Kum sha Umtyngar ruh ngi lah pynkhuid ia ki jaboh ba ki briew kiba leit kai ki bret pathar, haba ngi iohi ba ki briew kiba don hajan jong ngi ki dih sikret bad ki bret ia ki lyngkhot sikret ha madan, ngi shim ngi tam ngi thep ha Dustbin, ngi kwah ban pyni da ki kam, ngim kwah ban ia kren ne bun nia bad ki” u la ong.
Utei u samla rangbah u la kren sngewkhia ruh namar ka jingbret pathar ki nongleit kai sngewbha ia k iplastik, ki bilor bad u la ong ba katei ka pynisih ia ki jaka iaid bad ka buh jingma ruh ia ki khynnah skul kiba iaid lynti. U la pynpaw ruh ka jingsngewkhia namar ka jingbym biang ki jaka bret ia ki jaboh bad u la ong ” Lada ka MUDA ka lah ban ai jaka theh ñiut ia kiba ha sor, balei ka tnad ba peit ia ki nongkyndong kam ai, kaba ngi don mynta ruh dei ba ai sngewbha ki briew kata ruh da ki khoh, ki tin jot, ngim ioh ki jaka bret jaboh kiba paka”.