Bah Raphael Warjri
Sakhi ki mawbynna, b’la kupbor ka ‘lei synshar;
Ka rngiew ki syiem Sutnga, ieng rasong te ha Ri Pnar.
Khlawait Ri Pnar wakhroo, Ïei jingim ïong ki da pha;
Jaitbru wow sah kynmoo, Ïow ehrngu waroh chi ryta.
Kyntu te ka kynteit, juk mynta ba kin tipthuh;
Ka nam ka ba lah leit, sa shisien keiñ ba kan phuh.
Ka long ka ba sngew sangsot ba kiei kiei ki ba lymbiang ki la wan jia ha ka bri Hynñiewtrep Ynñiawwasa ba ka la hiar raibi ha ka pateng mynta bad kan jia aiu ia ka lawei lada ki paidbynriew ka juk mynta kin dang thiah thai lyngngai bad thame ha ka snap rongphong jong ka pyrthei ba shu thaba khlek ber. Ka la dei ka pali jong ka juk mynta ban kyndit bynriew noh na ka ba thiah lnger khlem peitmat shuh. Kumta donkam ym tang ban kyrsiew, hynrei ban kynteit tyngeh ia la ki paidbynriew Khasi ba kin tipthuh la ka mynnor ban tyngshaiñ ka lawei. Ñiuma, la sngewdei ban kham tyngkan ha ka ba kdew kti ia ka mala ka lymbiang ha ka imlang sahlang; hynrei shwa ban babe dei ban sah beit ia u juloi bad ai na shata dar, nangta ban tangon daiñ daiñ katba dang saw u nar.
Shwa ban ai plak na mationg, la sngew dei ban panmab lypa ba ioh lehse lah ban phloit ne lah ban pynmong ia kiwei. Hynrei da ka akor la ai ka juban sngur mynsiem ba ka jingthmu ka long ban tei la ka imlang sahlang khnang ban ehrngiew ki paidbynriew ka bri Hynñiewtrep Ynñiawwasa. Haba ki phareng ki synshar donbor ha ka bri Hynñiewtrep Ynñiawwasa bad shwa ba kin phet iamrem noh, ki la buhti ka pyrkhat ba ki paidbynriew Khasi kin ñiewkor kham tam ia kito kiei kiei ki ba la shah iuhroit ha ki phareng. Ki la iuhroit ia ka hok longbriew manbriew jong ki longsan mansan ha ki hima Khasi khamtam ia ka longrynñieng jong u Syiem Tirot Sing jong ka Hima Nongkhlaw bad u khynroo rangbah Kiang Nangbah jong ka Jowai ha ka Hima na Ri Pnar, ha ka ba ki la pynduhjait syndon ia ki longbteng jong ka khet Syiem Pnar bad ban sin ban rngop da ka hima Jaintia. Namar ba ha ka pateng jong kita ki syiem Hima Jaintia ki la pynkjeh jyndei ia ki pandit jong ka niam Hindu na Bengal haduh ba la tei mandir ha Nartiang ban byrshem bad ki riti tynrai jong ki paidbynriew Pnar, ka ba la parpaiñ sha kiwei kiwei ki thaiñ haduh nongbah Jowai; kumta ka nam ka kyrteng Jaintia ka la shongneh haduh mynta mynne.
Ki don ruh ki jingtip ki ba kdew ba kawei na ki sanphew-ar tylli ki dkhot met jong ka bleithaw Durga ka la hap ha Nartiang bad la kam nongkynti kum ka jaka kyntang jong ka niam Hindu bad ba la tei ka trep mane blei (Mandir) ka ba la neh haduh mynta mynne. Katkum ka jingtip ba la sot na ki rangbah mynshwa ba la iathuh I Ma Spiton Kharakor, ka la don ka jingkynthoh ba ki paidbynriew Pnar ki la lmun ban jer ia lade da ka nam jong ki mraw jong u Syiem, kata ka Jaintiapur. Kane ruh ka dei ka ba la pynkoh ki phareng ka ba la shongneh haduh ban mih syndon ka United Khasi & Jaintia Hills District ha ka jyllabah Assam ba mynshwa. Kane ka la neh sah haduh mynta mynne ha jylla Meghalaya, haduh ba ia ki War Lamin, Sohkha, Nongtalang bad kiwei kiwei ki War na thaiñ shathie lammihngi la nam da ki War Jaintia. Lada kaei ka ba kdew hangne ka long ka ba bakla, ki woh rangbah ki waheh jong ki paidbynriew Khasi na thaiñ Pnar ki dei ban pynshai ba ka kyrteng Jaintia ka dei ka ba nylla ne ka dei ka ba la sot bad shu iapan na ki mraw na Bengal, kumba kam kita ki longshwa manshwa bad kumba ka paw ruh na ka trep mane ha Nartiang.
Kumta ka paw ba ka nam jong u Syiem Tirot Sing bad Kiang Nangbah ka kham shynna ban ia u Syiem Bormanik ka Hima Shyllong, u Syiem Sngap Sing ka Hima Maharam kumjuh ruh kiwei kiwei ki syiem ki khlawait bashlur na kylleng kim da paw than ha ka imlang sahlang namar ba ki phareng ki khlem ioh pyndem ia ki haduh ban da iap. Ha kajuh ka rukom ka Jaintia ka kham shynna ban ia ka Pnar ha ba nam ia ki paidbynriew Hynñiewtrep Ynñiawwasa.
Ki em ki waheh kynthai wa chynrang ki wa kyntait wa toh ki Jaintia ha wa dei ki Pnar bad ia kane la kren mardor da u Ma Shngaiñlang Bamon (Bam kwai ha dwar ki blei) na Sutnga, u ba la buddien sani ia ki pateng longsyiem jong ka Hima Sutnga. Katkum ki khana pateng ka Hima Sutnga ka long ka ba iar ba donbor bad pawnam bha shwa ban wan thombor ki phareng, hynrei ka la poi shaduh u pud ban pynduh pyndam syndon ia ka longsyiem mansyiem da ki mynder. Kumta ki paidbynriew Pnar ki dei ba sa chisien pat kin pynim bad pyneh rngiew ia ki pateng na ka kpoh syiem blei jong ka Li Dakha. Katkum ka jingshem jong u Bah Mankular Gashnga Lamin, ka Pahsyntiew, ka Li Dakha bad ka Saia Nongum ki dei shipara ki puriblei ki ba ju leit sum ha Wah Kupli haduh ba kin da ioh hok ban wan longbriew bad kha pateng ki syiemblei ha ka bri Hynñiewtrep Ynñiawwasa.
Ka khep ka la dawa ba ka dorbar hima syiem Sutnga ne hima Jaiñtia kat ka ba dei hok ba kan rasong biang sa shisien ban ksan rngiew ia ki paidbynriew Khasi shityllup ha ka bri Hynñiewtrep Ynñiawwasa.
Dei na Hima Sutnga ba la kyrsoi bad phriang ka seng hima sha kylleng ka Ri Khasi na ki saw ngut ki khun syiem jong ka Li Dakha, ba kynthup ¿a ka Pung, ka Lieh, ka Teng bad ka Lang. Na ka Pung la mih ki syiem Nongspung, na ka Lieh la mih u Syiem Shahjer ba longsyiem nyngkong ha Hima Nongkhlaw; na ka Teng la mih ki basan bakhraw ha Raij Nongsteng jong ka Hima Sohra, na ka Lang la mih ki basan bakhraw Kurkalang ka Raij Mylliem jong ka Hima Shyllong. Nalor kata, dei ki paid byllien u Sajar Nangli ki ba la buhai shnong ha shilynter ka thaiñ Ri Bhoi. Kumta shitylli la dei hok ban khieim biang ki Syiem Hima Sutnga ne Syiem Jaintia kat ki ba shong hok, ban ehdaw ehrngiew ki paidbynriew Hynñiewtrep Ynñiawwasa.
Kynmaw dngong ba ka kyntien ‘Laiphew Syiem Khatar Doloi’ ka dei ka ba dang mih hadien ba wan synshar donbor ki phareng, namar ba ka la kyrsoi hadien ba la pynduh syiem ia kata ka hima bakhraw jong ki Pnar ba la kam kum ka Jaintia Hills District bad pynkup bor ia ki doloi ki ba long tang kum ki rangbah shnong.
Ka kyntien laiphew bad khatar ka dei tang ka tienjer bad kam da mut thik laiphew ne khatar tylli; kum ha ba la ju ong ki laiphew jait laiphew skit lane khatar snem lynti bad kumta ter ter. Ha ka nam u Sajar Nangli, u Kiang Nangbah bad ka Syiem Latympang, ai ba ka Hima bakhraw jong ki Pnar kan ieng rasong biang sa shisien. Hoi kiw, hoi kiw, hoi kiw.
Phi don ban ong eiei?