Ko ki khristan kiba bieit, to jied phi dalade ia kawei na kine:(1)Phin kohnguh ia ka aiñ pakhang shnong, (2)Phin leit shong patok ne (3)Phin ïap noh syndon

Ex.Rev.K.Langrin, Seiñduli, West Khasi Hills District.

Hangne ha Ri Khasi jong ngi, ki dang don bun ki khristan kiba bieit. Kita ki dei ki khristan ba sngewstad, kiba saidlah, kiba pynkheiñ aiñ bad ki bym sngewthuh ia ka Baibl. Ïa ki khristan kiba bieit U Jisu u la kren da ka pharshi shaphang ki 10 ngut ki theisotti – 5 ngut kiba stad bad 5 ngut kiba bieit ba la thoh ha ka Gospel Math.25: 1 – 13. Nga iaroh haba nga iohi ha ki kotkhubor ba ki ïingmane bah ha Laitumkhrah jong ka balang Catholic bad Presbyterian, bad kiwei kiwei ki la khang dam ha ka sngi Sunday ba la pynbeit ban pynlong ia ka Janata Curfew. Kan sa long kumjuh ha ka Lockdown.

Hynrei nga lyngngoh pat balei ki pastor bad tymmenbasan ha ki balang kyndong ki hikai ban pynlong jingiaseng sop sop ha ki ïingmane jong ki. Ïa kata nga lap dalade kum ki balang ba hap hapoh Ri Lyngngam Presbytery- Nongkrong bad Seiñduli… bad Nongpyndeng Presbytery -Mawsaw…Ka jingkylli ka long- Hato kine kim dei ki theisotti kiba bieit?

Kine ki sngi ki dei ki sngi ba eh tam, bashyrkhei tam bad ba ma tam ia ka ri bad jaitbynriew jong ngi namar ngin hap ban ialeh ia ka thma kaba jarjar pyrshah ia ka khlam Covid-19 ne u Coronavirus, da kaba ngin shong khop ha la ïing bad duwai jarjar. Ka sorkar India ka la khang ban ialang paidbah palat ia ka san ngut. Hynrei kaba sngewsih ka long ba ki khristan kiba bieit ki shim pynban ba kane ka jingleh ka sorkar ka long ban pynduh ia ka niam khristan. Dei namar ka jingbieit bad jingbym sngewthuh ba ki khristan jong ngi ki khih bitar ia ka sorkar kaba la leh ia kaba bha tam. Ah! Ka jingbieit jong phi! Ïa phi ki khristan ba bieit, kiba sngewstad bad saidlah te la dei ban ai shwa da u lathi jong ki pulit khnang ba phin pei shkor. Ban leh ia kata dei ban tied shuwa ia ki pastor bad tymmenbasan.

Jait ba phi kam ialade “khristan” , ha shuwa ba phin mad ia u lathi, ban leit shong patok bad ban ïap noh, nga kwah ban pynshai khyndiat khynsoit na ka Baibl. Pule na Math.22: 15 – 22; Mark.12: 13 – 17; Lk.20: 20 – 26. Hangto phin lap ba ki pharisi ki la wan tynjuh ia U Jisu la ka dei ne em ban siew ia ka khajna sha u Kaisar. U Jisu u la pan ia ka pisa shisuka. Ynda haba ki la wanrah, U Jisu u la shim bad u la ong, ka dur jongno kane ha ka shisuka? Ki la jubab ba ka dei ka dur jong u Kaisar. Te U Jisu u la ong, “To ai ha u Kaisar ia ka jong u Kaisar bad ha U Blei ia ka jong U Blei.” Kita kiba kylli jingkylli ia U Jisu ki la sngewthuh ba dei ban burom bad kohnguh ia u Kaisar kumba kohnguh ia U Blei. Ko phi ki khristan kiba bieit, to shim ia kane ba phi dei ban kohnguh ia ki nongsynshar kumba phi kohnguh ia U Blei. Ïa kane la pynskhem da u Paul ha ka shithi sha ki nong Rom.13: 1-7 ba u la hikai ia ki Jiw ba la kylla khristan ba ki dei ban kohnguh ia ki nongsynshar. Ym kum ma phi ki khristan bieit ha ri Khasi ha kine ki sngi jong ka khlam.
Ki khristan ha ri khasi kiba bun ki dei ki theisotti kiba bieit – ha ka sngewstad, ha ka batai stad, ha ka kwah long syiem ha ka jingdum, ha ka kyllut, ha ka matlah, ha ka bieit, ha ka kale, ha ka tasngeng…Ki sngew ba kat ki te ym don shuh ha ka pyrthei. Ïa ka niam khristan la wanrah shane da ki Phareng na shiliang duriaw. Pynban mynta te ki phareng kim long eiei shuh ha khmat ki khasi bieit. Ki phareng mynta ki ia ong, “The best medicine to kill Coronavirus is to stay at home.” Ki khristan khasi pat ki rkhie beiñ ia ki da kaba ong, “kharlieh bieit”.Wow! La long syiem ki bieit ha ka hima jong ka jingdum. Ki ñiew ba kiwei ki jaitbynriew bad kiwei ki niam te kim long eiei ha khmat jong ki. Imat lada kiwei niam bad kiwei ki jaitbynriew kin iap lut, ki khristan bieit ha ri khasi kin shad kmen. Don ki rangbah balang kiba kren tohmet, “Ïa ki nong China ki bym ngeit Blei te biang ban iap, kan bha ban leit thang noh da u bom ba kan ia iap lut.”
Don ki khristan bieit haba ki iakynduh bad nga ha ïew Nongstoin kiba la kren beiñ, “Haba phi la long khristan wat long shuh kum ki Hindu bad ki Muslim ban dang sheptieng ia ka jingiap. Ai ngin iap lada U Blei u mon.” Hynrei ka jingkylli na ka bynta jong ki ka long-“Lada phim tieng ia ka jingiap, balei phi leit thiah hospital haba phi pang? Lada phim tieng ia ka jingiap te phim dei shuh ban dih dawai, phim dei shuh ban ud ne ïam haba phi pang jur bad phim dei shuh ban leit thiah hospital. Ne balei phim pyrshang ban noh ha riatbah, ha lawarding ne ban dih da ka bih khla?”
Kane ka khlam Covid-19 ne Coronavirus ka dei ka khlam bashyrkhei tam, ba ki stad dawai jong ka pyrthei kim pat lap haduh mynta ia ki dawai ban pynkoit. Ki dang lap tang ia ka dawai kaba kyrteng “Shongkhop ha la ïing, ym dei ban ialang paidbah, dei ban da da ka rumal haba synriah ne jyrhoh, kiar na kaba leit sha ki jaka sor, ym dei ban biah kulmar, ym dei shuh ban ia khublei kti ne ban iakdup badno badno, ia ki kti dei ban saitkhuid da ka sabon bunsien, lada wan riewphylla ha shnong dei ban phun ha u 108, ym dei shuh ban leit peit nongpang ha ki hospital…” Une u jait khñiang u long uba rit katta katta ba ngim lah ban iohi da ki khmat ia uba la tip kum u virus. U ia bit kloi da kaba ring bad pynhiar mynsiem bad uba iaid lyngba ka lyer. U kham juh eh bad sngewtynnad ha ki jaka ba bun briew. Dei na kata ka daw ba ka sorkar ka la khang ban ialum bun briew kum ha ki jaka pule, jaka peitkai bad jaka mane Blei. La ong da ki stad saian ba une u khñiang u im tang 12 kynta. Lada um ioh rung ha ki thliew khmut ne shyntur jongno jongno un iap noh. Ka sorkar jong ngi mynta ka pyrshang shuwa 14 sngi ban khang bad ban iada na ka jingioh rung une u khñiang ha ki briew jong ngi. Kyrmen ba hadien 14 sngi kine ki virus kin iap lut. Hynrei kata ka shong sa ha ka jingiatrei lang jong ki paidbah.

Ki khasi kim roi stet dei namar ka khlam mynhyndai. Hynrei ia ki khlam mynshuwa dang lah ban iada da ki Ryngkew ki Basa jong ki shnong jong ngi. Bad ka sorkar ruh ka dang lah ban shna ia ki dawai Tika ban pyniap ia ka khlam. Watla katta ruh, ki la don bun ki shnong ba la duh noh. Kiba lait im ki long sa tang kito kiba phet noh shawei. Hynrei ha kane ka kynti te shano keiñ ngin phet? Ma phi ki khristan bieit bad kale, lada phim kohnguh ia ka aiñ ba la pynjari da ka sorkar to khie phet noh na kane ka ri. Ka ri ban pdiang ia phi ka dei ka ri jong ka jingiap.
Lada iap tang ma phi marwei te ym da khuslai than eh. Hynrei ha ka sngi tep ia phi, kiba ha ïing jong phi, kiba ieit ba thoiñ jong phi khlem pep kin wan ban sngewlem. Te kat kiba wan sngewlem ia ka jingiap jong phi baroh kin ioh pang bad kin iap lut. Lada kiba wan sngewlem ia phi ki long tang 50 ngut, to tip ba ynda tep ia kita, ki ban ioh pang bad iap kin long 500 ngut kynthup ia ki khun ki pyrsa jong phi.
Ko ki khristan kiba bieit, wat ngeit shuh ia ki nongialam babieit bad ba matlah jong phi, namar kin ialam ia phi sha ka jingiap. Khlem pep lada ka sorkar kan pyntreikam, phin ngat ha ki kyndon jingpynshitom – Sec.188, 269, 270, 271 IPC. Ka khubor ba nga don ban ai ia phi ka long – To pynim ialade, ia la ki khun, ia la ki kur ki jait, ia ki para shnong, ia ka ri bad ka jaitbynriew. Kohnguh ia ki aiñ jong ka sorkar. Ba phin khamstad ma phi ia ka sorkar te la bakla. Ka jingstad jong phi ka long tang ban thang rnga, ban ring mynsiem ia ka tdem rnga, mynmiet pat leit thiah bad ka lok bad ki khun khlem sum, ban ring mynsiem ia ka tdem dewiong na ki coke factory…ynda la ioh pang bad iap sa kynnoh ia U Blei. To wat long shuh ki khristan kiba ngeit bieit. “To khmih bha te kumno phi iaid ym kum ki bym stad…siewspah ia ka por naba kine ki sngi ki long kiba sniew.” Eph.5:15,16.
Khublei shibun.