Shillong:Ka Syngkhong Rympei Thymmai (SRT), ka la buh da ka dorkhas mynhynnin ka sngi sha U Lat ka Jylla, ha kaba ki pynpaw ia ka jingsngew pyrshah jongki, ia ka ain jong ka Khasi District Council, lane ka Khasi Social Customs of Clan Administration Bill 2022.
Ha ka dorkhas, la pyni, ba katei ka dei kajuh ka ain, kaba la pynphai da U Tatagatha Roy, uba dei U Lat barim ka jylla, ha kaba ula pynphai biang sha ka District Council, ba kan peit biang ia katei ka ai jingshim jait. La pyni ruh ba ha ka Clause 14 jong katei ka ain, la khang pyrshah, ban shim jait na u kpa lane u lok.
La ong da katei ka seng, ba ka dei halor katei ka mat, ba u Lat ka jylla, ha ka 31tarik Jymmang 2019, ula pynphai ia katei ka ain sha ka Council, da kaba u ong ba ka pynkhein ia ka article bad 21 jong ka riti synshar ri jong ka India bad ka SRT, ka dawa, ba U Lat, u dei ban tuklar, namar ba kan ktah ia kito kiba shim jait na u kpa bad ba dei ban ithuh ia ki kum ki Khasi.
La ong ruh ba ha kaba dei bad ka Ringbia lane Shaw Bhoi, ka Council, ka shah ba kin shim jait na u kpa bad kumta, la shim, ba katei ka dei ka jingleh shiliang khmat, ha kaba ia kiwei la shah ban shim jait kpa, katba ia kiwei pat, ym shym la shah satia.
Katei ka seng, ka ong shuh shuh, ba naduh ki snem 1950-60, ki la ju don ki Khasi, kiba shim jait na u kpa bad katei ka dang iai bteng hi haduh ha kine ki sngi bad ka seng, ka dawa ba kiba shim jait kpa, kim dei ban shah khanglad, ha kaba ki ioh ia ka Scheduled Tribe Certificate.
Excellent dei ban long kumne ban lait shim kabu namar bun kiba pyndonkam bakla iaka jwit ha kaba ka lah shu long kum ka trading licence bad ka lah pynshlur iaka Kam benami.
Kiba AIJAIT Kpa kadei thik kumba la buh RYNTIH da u BLEI,(thung da u Symbai riewhadem mihsoh bad khot ruh da u riewhadem ym Kum ki Khasi ki khein da khongpong.(thung da u Symbai riewhadem ynda la mih soh PAT la khot da ka Shriew.
balei ki kwah khyllah habaroh shikatta ka iaid beit kine ki seng pat ki kwah bud ka rukom dkhar .nai pyllut por ki khasi ki hun bt ban shim jait na ka kmie
ka bha ban ailad, tang kawei kaba la dei ban khang tdit tdot da ka ain ka long, ba nangne shakhmat ym dei ban khein khasi shuh iaki khun na u kpa bym dei khasi.
Ha ka Jing shisha dei ban pynduh noh ia ka jingshim jait kmie ka ba la pyntroiñ ia ka jaitbynriew da ka ba ka kynthei ka long soh pdung u mynder
Haba kiba mih na U Symbai “Dkhar” lyngba ka Kpoh Khasi ki long Khasi namar ka Jait kmie,,,,Katba kiba ai jait Kpa pat kiba mih na U Symbai Khasi & ka Kpoh Khasi lada Kim dei U Khasi paka te Mano pat?
Ka jingshim jait kmie u Khasi ka la pyntroin ia ka social,political bad economic background Jong ngi .
Ka ai jait kpa ka dei ka saiñdur u Blei, hynrei ka ai jait kmie ka dei ka saiñdur u ksuid. Ka science ka pynskhem ïa ka kitab Jingstad ba u symbai u mih na u kpa – Jingstad 7:2 – “Ha ki shiphew bnai la tynñian da ka snam na u symbai jong u rangbah bad ka jingsngewbha poikha.” – Kumta, ki nongthaw aiñ KHADC kiba pynbor ban ai jait kmie ki kham sniew ban ïa ki ksuid namar ki pyrshah ïa ka saiñdur u Blei bad ki pynksan ïa ka dustur thaw briew. Ese 20:18-19 – “Wat bat ïa ki aiñ ba ki kpa tymmen jong phi ki la thaw; wat tynneng ïa ki dustur jong ki… – Nga long u Trai u Blei jong phi. To kohnguh ïa ki aiñ bad ki hukum jong Nga.”
“.Ka jingpyrshang jong ka SRT ban shim jait KPA nga ai jingiaroh hynrei nga sngewsih ba la kha ia ki dkhot SRT ha ka por ba ngi Kum ka jaidbynriew ngi la dep iaid da ki hajar snem ban shim jaid KMIE nga sngew ba kam long shuh ba ngin dang pynkylla thymmai ioh mih ka KYNRUM KYNRAM HA KA SHONGKHA SHONGMAN NE IOH MIH SA KI KHUN ANNA BA LA KLUMAR KA SHONGKHA”. “SA IA PYRKHAT KUM KA JAIDBYNRIEW KA DEI NE KA LAIT KANE KANA BA NGA ONG”
Ko ki paradoh parasnam ki parakur parakha shaei keiñ ka lawei jong ka jait bynriew Khasi paka jong ngi. Ïa kaba ki long dien ki man dien kila pynbiang pynbeit lupa phi dang ia kwah ban pynbun kam ne pyn bakla. Tang mynta ruh bun na ngi, ngi la klet dustur khasi jong ngi, ngi but tynneng dustur ki Ri Sep ‘ngi. Te pyrkhat seh khyndiat ma phi ko ki khun khasi khara ki khun khasi paka balei kumne ngi dng kwah ban leit pynbut sa ia ka dustur u mama(dikhar).
To sngewbha paradoh parasnam wat ia iaid bakla to da sngewthuh bad da ngam jylliew bha ia kane ka bynta.
Bad ynda lah iapoikha, un ialam iaka lok jong u sha ïng kmie lajong bad ka para khatduh jong u ruh hi kan leit bud ia u lok jong ka, tharai kan long noh kumne mo, ne kumno ne phi ia mut ban ong