KI WAH KI AI JINGIM IA KI NONGSHONGSHNONG

Ha kine ki sngi ngi la ioh pule ha ki kotkhubor ba ki nongshongshnong jong ka Sonapyrdi bad ki shnong bamarjan ki la kheinkor haduh katta ktta ia ka Wah Lukha haduh ba ki la pynlong shisyndon da ka Tamasa ha kane ka wah kaba paw nam tam jong ka East Jaintia Hills District. Ia kane ka tamasa la khot ” Lukha Festival”. Ki nongshongshnong jong katai ka jaka ki la thaw ia kawei ka seng bad ki la ai kyrteng ialade ka Sonapyrdi Tourism and Economic Development Society lane STEDS. Hapoh ka jingialam jong kane ka seng la lah ban pynlong ia kane ka Tamasa da kaba pynlong ia ki prokram bapher bapher ban pynkhraw ia kane ka tamasa bad ka la long ruh kaba jop wat la ka la long ka sien kaba nyngkong ruh. Katkum ki report ia kane ka prokram la iashim bynta da bun bah ki briew ha ki bynta bapher bapher bad la sakhi ruh ia kane ka tamasa da ki heh ki hain jong katai ka thain bad ki la don ruh ki briew kiba nabar bad napoh ka jylla kiba la iashim bynta.

Katkum ka jingpyntip paidbah, ka thong kaba hakhmat duh jong ka STEDS ban pynlong ia kane ka tamasa, ka long ban iada ia kane ka Wah Lukha na ka jingjakhlia bashyrkhei jong ka, haduh ba ka um ha kane ka wah ka la kylla rong blu lane kylla bih ka bym long shuh ban bam ban dih bad ka ba pyniap jyllop lut ia ki dohkha dohpnat bad kiwei kiwei ki doh-um kiba don ha kane ka wah. Ka nam jong kane ka wah Lukha kaba ai jingim ia ki nongshongshnong jong katai ka ahin, ka ju pawnam bha ha ki por kiba mynshuwa mynba ka dang khuid dang suba namar ha kane ka wah lah ban iohi ia ki jait-pa-ki jait dohkha kiba jngi syrtap-pa-syrtap. Lah ban ioh ia bun jait ki dohkha kiba heh, kiba pdeng bad ki barit ruh. Ha ki por ba mynshuwa ki nongleit nongwan ki ju thrang hir hir ban sangeh ha shnong Sonapyrdi ban dihsha lane ban bamja sngi bad ki ju ioh bam da ka jyntah dohkha kaba bang bha ba tong na kane ka wah bah. Ka jingshngiam rai rai jong ka dohkha na wah Lukha bym lah ban ianujor bad kiwei kiwei ki jait dohkha. Hynrei mynta lada sangeh ha kane ka shnong ban bamja ym ioh jyntah dohkha shuh namar kane ka wah ka la kylla rong blu bad ym don dohkha shuh. A sangsot ia kane ka wah bad sangsot ruh ia ki briew kiba shong harud jong kane ka wah. Kim ioh dohkha bad dohum shuh kumba ju ioh mynshuwa. Ka la treikam ka bih- ka bih rong blu bad kiwei ki rong jaboh kaba mih na u dewiong bad ka bih kaba mih na ki karkhana baheh ha ka thain Lumchnong jong ka East Jaintia Hills kiba pynmih dewbilat.

Ka long ruh kaba sngewtynnat ban pynpaw hangne ba dang shen, ha ka snem 2017 bad 2018 la mih kawei ka seng ki rangbah shnong kaba la khot kyrteng ka Synjuk ki Rangbah shnong jong ka Sonapyrdi bad kiba marjan, kumba 6 ne 7 shnong, ki la iashong dorbar ban thaw ki lad ki buit kumno ban lait na ka jingpynjaboh ia kane ka Wah Lukha. Katkum ka jingtip ba la ioh lum, kane ka Synjuk ki Rangbah shnong ki la pynlong bun tylli ki prokram ban pynsngewthuh ia ki paidbah ba kin iasnoh kti lang kumno ban lait na ka jingpynjaboh ia kane ka wah bah, kaba long ka jingim bad ka jingiap jong ki. Mynshuwa ki nongshongshnong kiba shong harud jong kane ka wah ki ju sum, jngi bad tong umdih umbam na kane ka wah, hynrei ynda ka la jaboh bad kylla rong lut, kim nud shuh tang ban sait wat ia ki jain ki nep lane ia ki khiew ki p0liang ha kane ka wah bad ioh ngat bih bad iap ei.

Mynta, ka kam kaba ap hakhmat eh jong ka STEDS bad ka Synjuk ki Rangbah shnong jong ka Sonapyrdi ka long ban thaw ki lad ki buit kumno ban ialeh thma ban rat dyngkhong ia thymmei kaba ai bih ia kane ka wah. Balei kane ka wah ka kylla rong blu ne ki rong jaboh laiphew rukom? Kine ki seng ki hab ban ialeh thma. Kim lah ban shu sngap mynta namarba ki la shim halade ia ka jingkitkhlieh ban rat dyngkhong naphang ia ka jingsniew kaba wan tyllep ia ka wah Lukha. Ki hab ban iakhun dohim dohiap pyrshah ia ki bor kiba khlain kiba dei ki Nongtih dewiong bad ki bor jong ki karkhana dewbilat. Kane ka dei ka jingtynjuh ia ki bad mynta kim lah shuh ban randien namarba ki la shim halade ba ka wah Lukha ka dei ban khuid ban lait na ka bih dewio0ng bad ka bih na ki karkhana dewbilat. Kine ki seng ar tylli ki habn ban pan jingiarap lem na ki bor sorkar bad na kiwei kiwei ki seng ruh jong ka Jaintia Hills bad jong ka Meghalaya ban jop ha ka jingialeh jong ki. Lym kumta, kam pat biang tang ban shu pynlong ia ka Lukha Festival ne pynlong ia ki prokram pynsngewthuh paidbah, lada naduh tynrai ym lah ban rat ia ka jingtuid ka bih kaba ai bih ia ka Wah Lukha.

Ha kaba iadei bad kane ka bynta ngi lah ruh ban ring nuksa sa ia ka Wah Myntdu. Ka Wah Myntdu ruh, kaba long kawei na ki wah ba kongsan bad kaba ai jingim ia ki paidbah jong ka Jaintia Hills, katto katne snem mynshuwa ka la jaboh bha, hynrei na ka daw jong ka jingsngewthuh jong katto katne ki riewkhmat jong ka sor Jowai, ia kane ka wah la lah ban iada shibun na ka jingjaboh, bad mynta ka la kham lait katto katne na ka jingjaboh. Ka jingialeh ban ri khuid ia kane ka wah ka dang iaid haduh mynta bad ngi shaniah ba da ka jingiatreilang jong ki paidbah nongshonghnong kan wan ka jingjop.

Ka long shisha kaba donbok ba ma ngi, ha Meghalaya, ngi don shibun ki wah, kiba long ka jingkyrkhu bad kiba ai jingim ia ngi ki nongshongshnong. Ha Jaintia Hills ki wah kiba kham paw nam ki dei ka Wah Lukha, ka wah Kupli, ka wah Myntdu bad ka wah Myntang; ha Khasi Hills ngi don ka Wah Umngot, ka wah Umiam, ka wah Khri, ka wah Kynshi, ka Wah Rilang, ka wah Umngi, ka wah Tyrsung, ka Wah Blei ka Wah Rwiang, ka wah Ryndi; ha Garo Hills ngi don ka wah Simsang, ka wah Ganol, ka wah Daring, ka wah Sanda, ka wah Bandra, ka wah Bugai, ka wah Dareng, ka wah Nitai bad ka wah Bhupai. Na kine ki wah kiba kongsan kiba la kylla jaboh ki dei ka wah Lukha, Kupli, Myntdu, wah kynshi (malu mala), wah Rwiang (malu mala),ka wah Umiam (la jaboh bha) bad ka wah Simsang(la jaboh bha) . Ka daw jong kane ka jingjaboh ka dei khamtam eh ka dei na ka jingtih dewiong bad katto katne na ka jingmih jaboh na ki karkhanana ne kiwei kiwei ki jingpynjaboh jong ki briew. Lada ngim ri khuid ia ki wah kiba ai jingim ia ngi ki briew, kin kylla long pynban ki nongai bih.