AIS Suja
Ki Nongsynshar basheptieng Blei: Balei ngi ong ki Nongsynshar basheptieng Blei? Namar ba ka jingsynshar (government) ka dei kaba la buh beit da u Blei na ka bynta u briew hadien ba u la pyllong ia kane ka pyrthei. U Blei u la ai ha u briew ka jingstad jingshemphang. Kaei kaei kaba u Blei u ai ha u briew ka long ka jingsyriem kum u Blei hi. Namar u Blei u ong – To ngin iathaw ia u briew ha ka dur ka jingsyriem jong ngi hi. Hadien kata u Blei u la kyrkhu kyrdoh ia u briew. Bad u ong ruh – “To synshar halor ki dohkha ka duriaw halor ki sim bneng halor kiei kiei ki kynja baim bapar halor ka khyndew”. Kane ka mut ban synshar da u briew halor u briew hi namar u Blei u la ai bor (authority) ha u briew. Genesis 1:26-28.
Kumta haba u briew un shimti ia ka kam nongialam ne nongsynshar u hap ban shim smai hakhmat u Blei da kaba u kular ban synshar hok ban leh tang ia ka hok ia kaba u Blei u kwah. Namar ban smai ne bam smai kam dei ka kam thok hynrei ha kaba shisha. “Phi la iohsngew pat ba la ong ha ki mynbarim – Men ym smai lamler, hynrei men ai ha u Trai ia ki jingsmai jong me?” Mathaios 5:33. Lada u briew u arsap um dei ban smai namar u Blei u bitar. Balei ka ri ka jot ka pra? Dei namar ki nongsynshar smai lamler ki bym sheptieng Blei ki bym tip ia ka ain Blei, bad ki lehkai pynban ia kaei kaba la smai. Dei ia kane kajuh ba u Blei u kren ha ki Israel haba ki la lyndet ia ka ain jong u Blei da kaba ki lehkai ia ka kam synshar khadar.
U Blei u ong – Ngan wan hajan jong phi ia ka jingbishar bad Ngan long u sakhi ba stet pyrshah ia kiba leh byrtong (leh ksuid), pyrshah ia kiba klim, pyrshah ia kiba smai lamler, pyrshah ia kiba ban bein ia u nongbylla ha ka bainong jong u ia ki riew kynthei, bad ia u khunswet, bad uta uba pynkynriah noh ia u nongwei na la ka hok, BAD KI BYM SHEPTIENG IA NGA, ong u Trai” Malakhi 3:5
“Ki Nongsynshar ka Israel, ki khwan ia ki lyngkha, bad ki knieh ia ki, bad ia ki iing bad ki shim noh ia ki, bad ki leh jubor ia u briew bad la ka iing, u briew bad la ka jingioh kynti” Mikah 2:2. Kane ka jingleh ka pynbitar ia u Blei halor ki Israel. Ngi ju iohsngew ba ong – ka hok ka buit treikam kaba bha (honesty ia the best policy). Dei ia kane ba ka ktien u Blei ka ong – “ka hok ka pynkyntiew ia ka jaidbynriew; hynrei ka pop long ka jinglehrain ia kano kano ka jaidbynriew” Proverb 14:34 “Uta uba ban bein ia uba duk ban pynroi ia la ka nong bad uba ai ha uba riewspah, u ioh tang ka jingkyrduh” Proverb 22:16 “Wat lute ia uba duk, namar u long uba duk, lymne wat ban bein ia uba jynjar ha ka khyrdop, naba u Trai un iasaid ia ka kam jong ki bad un lute ia ka jingim jong kiba lute ia ki” Proverb 22:22-23.
Ka ktien u Blei ka kren barabor ia ki Nongsynshar naduh Israel haduh ha ri jong ngi da kaba ong – “U Syem da ka jingbishar u pynskhem ia ka ri; hynrei uta uba shim ia ki jingai, u pynkyllon ia ka” Proverb 29:4 “U Syiem uba bishar ha kaba shisha ia kiba duk, IA KA KHET JONG U YN PYNSKHEM HA LA KA RTA” Proverb 29:14. Ki Nongsynshar kiba leh hok, u Blei un pynskhem ia ki ha la ka rta. Hynrei, “Kordit ia pha Ah ka ri, haba u Syiem jong pha u long u khynnah, bad ki rangbah jong pha ki bam ha kaba mynstep” Eklesiatis 10:16. U Syiem u Nongsynshar uba khynnah ha ki jingtip jingshemphang ia u Blei u pynkordit ia ki paidbah ka ri, ong ka ktien u Blei.
Ha ka kam synshar, u Blei u kwah ba ki Nongsynshar kin tip bad burom ia u kum u Trai jong kata ka ri jingsynshar da kaba sheptieng burom ia u kum uba hakhlieh duh ia kiei kiei baroh.
U Blei u maham ia kiba bamsap (corruption) khamtam ha ki kam synshar khadar, u ong kumne: Men ym pynkynriang ia ka jingbishar: Me wat niew shiliang khmat: Wat bam sap; namar kaba bamsap ka pynmatlah ia ki khmat jong kiba stad bad ka pynkylla dor ia ki ktien jong kiba hok” Deuteronomi 16:19.
U Blei u ong shuh shuh – “Men kiar jngai na ka kam kaba shukor, lymne wat pyniap ia uba lui lui bad uba hok; naba Nga Ngan ym pynskhan ia u bymman. Wat bamsap: naba kaba bamsap ka pynmatlah ia kiba stad, bad ka pynbakla ruh ia ki ktien jong kiba hok” Exodus 23:7-9. Ka ktien u Blei ka kren ia ki Nongsynshar Israel, ka kren ia ki Nongsynshar ha ka ri baieit jong ngi ruh mynta. Namar kata to ngin tip bad kynmaw ba u Blei un sa shim ia ka jingbishar halade ha u khun jong u, u Jisu Khrist, un sa bishar ia uwei pa uwei katkum ka jingleh jong u bad u Blei un ainong ha uwei pa uwei baroh katkum ka jingleh jong u. Jingpynpaw 22:12.
U Blei u ong ha ki Israel – “Mynta namarkata, to sheptieng ia u Trai bad to shakri ia u ha ka jingjanai bad ha ka jingshisha” Joshua 24:14. Ka ri jong ngi ruh ka donkam ia ki Nongsynshar kiba sheptieng ia u Trai u Blei kiba iaid ha ki ain ki lynti ka hok jong u.
Kumta kumba ong u Apostol Paul: “Nga kyntu nyngkong eh namarkata ban pyllong ki jingkyrpad, ki jingduwai, ki jingiasaid, ki jingainguh na ka bynta ki briew baroh. Na ka bynta ki Syiem kiba khraw batri baroh ba ngin ioh im ka jingim kaba suk bad ba jynjar ha ka jingriewblei bad jingshida baroh” 1 Thimothi 2:1-3. Ka donkam ba ngin buh ki jingduwai na ka bynta ka ri ka jaid bynriew ki Nongsynshar ba kin long kiba sheptieng ia u Blei kiba kiar na ki kynja basniew baroh, ba u Blei un ai ka jingstad kumba u ai ha u Syiem Solomon hyndai, khnang ba ka ri jong ngi kan long kaba suk ha ki liang baroh. U Blei un kyrkhu.
Amen.
Phi don ban ong eiei?