Kyrsoibor Pyrtuh
“Hato u briew u їoh jingmyntoi ei ei lada u їoh ia ka pyrthei baroh kawei hynrei u duh noh ia la ka jingim (mynsiem)? (Markos 8:36).
Ka jingim ka dei ka mynsiem bad ka mynsiem ka dei ka jingim. Haba їakren shaphang ka mynsiem, ki niam bapher ki hikai ba ka mynsiem ka dei ka jingai jong u Blei bad khlem ka mynsiem u briew ne ka briew kim lah ban im. Katkum Ka Risaw Jong Ka Niam Khasi bad ngan sot hangne khnang ba ngin їoh jingmut, “Kaei kaba u Khasi u shim kordor eh ha ka jingim? Kaba u khasi u shim kordor eh ha ka jingim ka dei ka mynsiem. Kiei kiba kordor tam kiba u Blei u ai ha u briew? Kiba kordor tam kiba U Blei u ai ha u briew ki long ka met, ka mynsiem bad ka rngiew. Kaei ka mynsiem? Ka mynsiem ka long kaba wan beit na U Blei bad ka leit phai pat sha U ynda ngi la pyndep ia ka jingim jong ngi ha kane ka pyrthei. Haduh katno ka long ka dor jong ka mynsiem? Ngim nang shuh ban batai ia ka jingkordor jong ka bad ban pyni ia ka jingkordor jong ka ngi la shu khot ia ka ‘Ka mynsiem ksiar ka mynsiem rupa’. Don ne em ki sakhi ban pyni ia ka jingkordor jong ka? Ka kordor haduh katta ba ban pynduh (pynїap) mynsiem їano їano ka long ka kam ka bym don jingmap shuh hakhmat U Blei” (Ka Risaw Jong Ka Niam Khasi, ka dei ka kot jinghikai ka niam Khasi ba la pynbit pynbiang da I Babu H. O Mawrie).
Ha kawei pat ka liang ka niam Khristan ruh ka hikai ba ka mynsiem ka long kaba kordor bad dei u Blei uba pyrsad mynsiem ym tang ha ki khun bynriew hynrei ha ka pyrthei-mariang baroh kawei. Ka jingpyrsad mynsiem ka wan na u Blei bad ha ka Kitab Jenesis 1:2 ngi pule- “…bad u Mysiem u Blei u khih halor ki um”. Kumjuh ruh ha ka kitab Esekiel, la їathuhkhana kumno ba u Blei u pyrsad mynsiem bad pynim biang ia ki shyieng kiba tyrkhong bad kiba їap (Esekiel 37). Ka Baibl bad ka jinghikai shong tynrai ka Balang Khristan ka kdew da kaba shai ba u Blei u ai ka jingim, ka mynsiem ha ki briew bad ki jingthaw jingpynlong baroh. Ka jingim, ka mynsiem kaba u Blei u ai ka long kaba kordor, kaba remdor bad ym don tyngka pliah, ym don spah, ym don kyrdan bad ym don bor ha ka pyrthei kaba lah ban їapeiῆ lymne ban ia pynleit-iapynwan bad ka. Ka jingim, ka mysiem ka long kaba kordor tam ha ka pyrthei bad ka Hima u Blei.
Bunsien ki Balang Khrsitan, khamtam eh ki Balang Protestant ne Pentecostal/Charismatic, ki hikai bad ban jur tang ia kane kawei ba ka mynsiem ka dei ban laitim na ka jingshah pynshitom bymjukut ha dujok. Kane ka jinghikai ka don ka jingduna kaba khraw ha ka namar ka pynlong ia ki briew ba kin pyrkhat tang shaphang ka jingim kaba sha lyndet jong kane ka pyrthei bad ki klet noh ba ka jingim hangne ha sla khyndew ruh ka long kaba kordor bad kaba kongsan. Kata ka jingim sha lyndet ka pyrthei ym don mano mano ruh ba tip lymda ngi poi hi da lade, ngim lah ban їohi lypa nangne bad ngim tip hi ruh ka long kumno.
Ka jinghikai ban phikir bad sumar tang ia ka mynsiem ba kan lait na ka dujok ding bad ba kan їoh jaka ha ri jingsuk ha bneng, ka la pynlong ia ki briew ba kin ym don jingkitkhlieh ne shim khia than eh ia kiei kiei kiba jia ne kiba long ba man hangne ha pyrthei. Kumta ki don ki khep ba ki riewngeit Khristan kim don jingsngew ei ei lada don ba pynjot ia ka mariang lane lada don ki nongsynshar runar kiba pynїap dusmon ia ki para briew, khamtam ia ki ritpaid kumba ka jia mynta ha kylleng ka pyrthei. Namar la hikai ba tang ka mynsiem kaba donkam bad ban lait na ka dujok ding bymjukut bad ban їoh ia ka jingsuk bneng. Kumta ngim salia wat lada ngi їohi tyngkreiῆ da la ki jong ki khmat ba kiwei ne ki paralok ne ki paramarjan ne ki para briew ki mad ia ka dujok bad ka jingjynjar sat hangne ha pyrthei. Ngi pyrkhat tang shimet, tang ia la ka jong ka mynsiem ba kan lait na ka dujok ding, hynrei ngim tip pat ba ha ka por ba ngi leh bymsuidῆiew ia ki jingeh bad jingjynjar jong kiwei hangne ha pyrthei, ha kata hi ka khyllipmat ngi die duh bad їapeiῆ ia la ka mynsiem, ka jingim.
Ki Balang ki hikai ban ri khop ia la ka mynsiem, ka jingim na ka pop bad ka sang ka ma khnang ban lait na ka ding bymjukut ha dujok. Hynrei ka jingim, ka mynsiem kaba u Blei u ai kam dei tang na ka bynta ka ri jingsuk ha bneng kaba ngin sa їoh hadien ba ngi la leit nangne na pyrthei. U Blei um shym ai ia ka mysiem ksiar ka mysiem rupa ha ngi ba kan shah thang duh bad shah pynshitom junom ha dujok.
Ka mynsiem,ka jingim kaba u Blei u ai ka dei ruh na ka bynta ka jingim hangne ha pyrthei bad ka dei ka saiῆdur jong u Blei ba ngin pyndonkam ia ka mynsiem, ka jingim na ka bynta ka hok bad ka jingshisha. Kumta ngi kup ia ka jingim tipbriew tipblei bad ngi wan longbriew sha ka pyrthei ban kamai ia ka hok, ym ban thok ban shukor lymne ban pynduh bad pynїap ia ka mynsiem, ka jingim jong kiwei pat.
Ka mynsiem, ka jingim kaba u Blei u ai ka long kaba kordor tam bad ngi donkam da shisha ban sumar bad ban ym die duh ia ka bad ban ym їapeiῆ ia ka da lei lei ruh. Ki nongthoh komentari ki batai ba ha ka Gospel u Markos 8:36-37 u Jisu u hikai shaphang “kaei kaba kordor tam bad kaei ka bym kordor ha ka Hima u Blei bad ha kane ka pyrthei-mariang. Kata kaba kordor tam ka dei ka jingim, ka jingim briew ne ki briew kiba im.” Katkum ki riewstad Baibl, “Kane ka pyrthei-mariang baroh kawei kam long ei ei ha ka dor, lada ngi їanujor ia ka bad kawei ka jingim, bad uwei ne kawei ka briew kiba im katkum ka saiῆdur u Blei”. I Phadar Sngi I ong, “…kiei kiei baroh ki long synrum, ki long slalasu, hakhmat ka jingim. Haba їathew bad ka jingim, kiei kiei baroh kiba don ha kane ka pyrthei-mariang ki kylla long ka suda. Ngim ju їohi ha їew ba ki briew ki їapeiῆ ei ei na ka bynta ka suda bad ngim ju їohsngew ba u nongkhaїi un ong, shim їa une u khaw Shimon bad ai ha nga ka suda”.
Ka mynsiem ka jingim ka long kaba kordor bad remdor tam hangne ha khyndew bad ha bneng ruh kumjuh. Ngim lah da lei lei ruh ban die duh, ban їapynleit-їapynwan bad їapeiῆ ia ka bad ka long ka pop kaba khraw ban leh kumta. Phewse, ngi im ha ka pyrthei bad ka juk ka bym salia ban die duh bad ban їapeiῆ tang ban myntoi shimet, tang ban bit ban biang shi їing, shi kpoh ne shi kynhun. Ngi im ha ka juk ka bym salia ban їapeiῆ da ka jingim jong kiwei bad ban pynduh, pynїap ia ka jingim jong ki briew tang ban myntoi lane ban rhah spah shimet.
Ha kaba sdang jong ka hajar snem ki la mih shibun ki khanatang shaphang ki briew kiba die duh ia la ka mynsiem, ka jingim bad kiba їapeiῆ їalade bad ki bor ksuid, bor khrei tang ban їoh ia kaba ki kwah bad rhah. La їathuh ba ha ka por u Patsha Justin ka Hima Rom, uwei u Bishop Theophilus, u la їateh lok bad u soitan hadien ba u la shah sloit na ka jinglong Lyngdoh niam, tangba ka khana ka їathuh ruh ba u la wan phai pat sha ka jingngeit bad ka Balang bad la pynkup biang ia ka nam Lyngdoh niam ha u. Ka khanatang kaba kham paw nam ka long shaphang u Dr Faustus, u riewstad jong ka Ri Germany ha ka spah snem ba khathynriew. La їathuh ba u Dr Fasutus u la die duh bad їapeiῆ їalade bad u ksuid na ka bynta ba un nang khraw shuh shuh ka jingnang, jingtip bad jingstad. Ha kiwei pat ki kyntien, ka khanatang shaphang u Dr Faustus ka long ba une u riewstad u la їateh soskular bad u ksuid bad u la die duh bad aiti ia la ka mynsiem ha u ksuid na ka bynta ki jingmyntoi shimet.
Lehse ma ngi ruh ha ka jingtip lane ha ka jingbymtip ngi die duh ia la ka mynsiem bad ngi їapeiῆ ia ka jingim bad ki jingsniew, ki jingrunar jong kane ka juk tang ban myntoi shimet. Ngi їohi tyngkreiῆ ia ki jingban beiῆ, hynrei ngi їatehlok bad ki nongban beiῆ. Kum ka nuksa, ngi tip pylleiῆ pylleiῆ ba ka kynhun jong ki riewshitniam Hindu, kiba їoh ruh ka jingkyrshan na ki seng saiῆ hima, ki thwet, ki kthong bad pynshitom beiῆ khlem daw, khlem nongrim ia kiwei ki ritpaid, pynban ngi dang їatehlok bad ki bad ngim nud ban kdew bad ban їeng pyrshah ia ki kam thombor jong ki. Kumjuh ruh ngim nud ban ang ka shyntur haba ngi їohi da la ki khmat ba ki briew kiba lui lui, ki nongbylla sngi ki shah shoh shah dat bad shang thang im. Ha ka khyllipmat ba ngi sngap jar bad ngi pyrkhat ba ka dei ka kam pyrthei ka bym myntoi ia ka mynsiem ka ban leit sha bneng, hamar kata ka por ngi die duh bad їapeiῆ ia la ka mynsiem. Ka long ka pop kaba khraw ban leh kumta.
Ngi tip bad їohi pylleiῆ ba ki don ki briew (ki lah ban dei kiba ha їing ne ki para dkhot Balang ne paramarjan) kiba riewspah na ki kam thok kam shukor ne ki kam bamsap bad na ki kam pynїap briew, hynrei ngi їaroh, ngi ainguh ia u Blei ba u la kyrkhu ia ki bad ngi duwai ba un nang kyrkhu shuh shuh ia ka spah jong ki. Haba ngi sngap ka mut ba ngi kubur, ngi їatehlok, ngi їapeiῆ bad ki bad ngi die duh ia la ka mynsiem, ka jingim.
Ngan pynkut ka jingduwai ba la sot na ka kot Ri Hynῆiewtrep Ha North East India;
“Ani ka pyrthei aiu sha kum kane! Shano shuh ka Burom ka Ijot…Kat shaba peit la shu i-lam her; la shu ia beh tang ia ka Spah ka Thapbalieh. La i kumba la klet noh ia ka Akor ka Burom. La shu kyrkieh la shu khohreh; la shu ia her la shu ia mareh. Wur wur wer wer la bna na rum na neng, ba wat ka mynsiem briew ka jingim ka la duh dor, kat haduh ba la don ba nud ban shim im im peit peit, khlem sngewpap sngewsang shuh. Hei ho! Їoh khang dong ka Tyr-ut ka Smer, їoh bud dien ka Raibi. A mano shuh keiῆ ban pynkhuid ban pyllait; їoh ban sa ka Jemdaw Jemrngiew. Ka Nguh ka Dem, ka Kyrpad ka Kyrpon, ka Їasaid ka Phirat keiῆ ba u Blei Trai Kynrad un їarap ban lait ka Jemrngiew ka Jemdaw, ban eh ka Bok ka Rwiang bad ban їeng rasong ka Hok ka Shikyntien.” Amen
Phi don ban ong eiei?