Kyrsoibor Pyrtuh
“Ki briew kiba kynriang ka jingmut jingpyrkhat kim lah ban siat beit ia u khnam” (Ka Sur Paidbah Makasin)
Ki don bun ki jinghikai ba ngi lah ban їoh na ka Ryntieh bad ki Khnam. U Paulo Coelho u nongthoh kot ba donnam u ῆiew ia kita ki jinghikai ba ki dei ka lynti jong ka Ryntieh bad u Khnam ha ka kot jong u, The Archer. Ka Ryntieh bad ki Khnam ki dei ruh ka bynta jong ka kolshor bad dei-riti jong ka jaidbynriew Hynῆiewtrep. Ha ka Lynnong ba 14 jong ka kot, Pynїeng La ka Rasong, I Bah R.T Rymbai I pynpaw shynna ia ka dor bad ka bynta jong ka Ryntieh bad ki Khnam ha ka jingim jong ki khun Hynῆiewtrep.
Hoid, ym dei tang ma ngi kiba pyndonkam ia ka ryntieh bad ki khnam. Don ar tylli ki bynta ha ka jingїadei ka ryntieh bad ki khnam kum ka deiriti bad kolshor. Kawei ka dei ka niam bad kawei pat ka rongbiria. Katkum I Bah Tokin, “ka ‘tieh їawbei ki ‘nam їawbei bad ka ‘tieh tympem ki ‘nam tympem ki paw ha ka niam їap bad niam im.” Bad I ban shuh shuh da kaba ong, “Nga wad ia ka sap ka phong u khun Khasi-Pnar shityllup…te ngam shem kaba kham palat ban ia ki khnam bad ka ryntieh ha ki kti jong u. Ka don ka jingїasnoh jong ki bad ka jingim briew, khlem ma ki ka jingim kan ym lah ban long katkum ka saiῆdur Blei.”
Ka їasiat khnam ne їasiat thong ka dei ka rongbiria kaba shongshit tam bad ka dei ka jingim jong ki khun ki hajar ha man la ki Shnong, ki Raij bad ki Hima. Katkum I bah Tokin, “ka їasiat hapdeng kawei ka liang bad kawei pat ne kawei ka Shnong bad kawei pat ka dei kaba da їapynbeit lypa…ha ka їasiat shisha ki da їakut katno hat katno їew, ne katno bnai yn їaleh ha kano ka jaka, ha kano ka sngi…Ka jinglah ka shong ryngkat ha ka jingnang jingtbit jong u nongsiat bad ha ka nia ka jutang u nongїalam jong ka liang uba ki khot u nongkam…Te ynda la dep ka їasiat sa ka phawar pat. Uba jop u rah ka ryntieh u phawar artat ban pynksan їalade ban pynrem ia ka liang kaba shah jop.” Ha kajuh ka por pat ka don ka mei hukum ba uba jop u lah ban shad kmen, ban phawar, ban risa, ban iaroh ban kynnoh, hynrei um lah pat ban jam palat ki kyntien phawar bad ban jam palat ia u pud ka akor briew.
Ha ka kot, The Archer, U Paulo Coelho u wanrah lyngba ki tyngshop jong u ia ki snap jinghikai jong ka Ryntieh bad u Khnam. Hangne ngan sot, ngan pynkylla bad pynwandur sha ka ktien khasi ia ki katto katne ki jinghikai na ka lynti jong ka Ryntieh bad u Khnam kiba lah ban shem ha ka kot The Archer kumne harum:
- U Tetsuya u dei u nongsiat khnam uba tbit tam, katba ki briew hapoh shnong pat kim bna satia ia ka nam jong u tat haduh ka sngi ba uwei u riewphylla u wan ban wad ia u. U khynnah u ong ia u riewphylla, hapoh shnong ngim pat ju їohi mynno mynno ruh ba u Tetsuya un kieng ka ryntieh bad ngi ithuh ia u kum u misteri dieng, ym kum u nongsiat khnam. U riewphylla u kwah jur ban їakynduh ia u Tetsuya bad kob biang ia u ha ka jingїasiat khnam.
- Haba u shem ia u Tetsuya, u riewphylla u sei ia ka ryntieh bad u khnam bad siat ia ki sohїong kiba mih ha kper na ka jingjngai kaba 40 meter. Ka jingїakob ka bteng bad baroh lai ngut, u Khynnah, u Riewphylla bad u Tetsuya ki leit sharud ‘nong bad їaid lynti shi kynta haduh ka rud ka wah bad ka jingkieng doi doi kaba sdien bad pun lynti sha kawei pat ka shnong sha shilliang ka wah.
- Ynda poi harud wah, u Tetsuya u shim ia ka ryntieh bad u khnam bad їaid shapdeng ka jingkieng doi doi bad ha mar shiteng u sangeh. Ha mar pdeng ka jingkieng doi doi kaba khih u їeng bad buh ia u khnam ha ka ryntieh, u pynleit jingmut bad tan suki jai ia ka ha shadem bad thew ia u sohphareng ha u dieng na ka jingjngai kaba 20 meter. U pynlait ia u khnam bad u khnam u suh beit piaw bad shei ia u sohphareng.
- Hadien kata u wan phai sha ryngkew bad la dei sa ka pali jong u riewphylla. Kumjuh thik ha mar shiteng ka jingkieng doi doi kaba sdien halor ka wah, u riewphylla u їeng bad u buh ia u khnam ha ka ryntieh bad suki jai u tan, u thew bad pynlait ia u khnam, phewse u khnam u her sha kynriang bad phet sha palat u diengsoh. U riewphylla u kylla dur bad sngewrem namar ba u lait. U Tetsuya u khlem pynrem ia u riewphylla, pynban u hikai ia u:-
- Me don ka sap, ka rynїeng rynїot, ka maiῆ bad me skhem haba me bat ia ka ryntieh, hynrei mem lah pat ban pynleit jingmut. Me tbit ban siat ia u khnam tang ha ki jaka kiba bit ba biang ia me. Ha kiwei pat ki jaka kiba їapher bad kiba don jngma, me kyїuh bad mem nang ban siat bad pynshei ha u sohpdung. U nongsiat khnam um lah ban jied ia ka jaka, me dei ban hikai bad kilan їalade khnang ba men lah ban siat na kano kano ka jaka, wat la ka long ka bym bit bym biang ne kaba don jingma.
- U riewphylla u lum u lang bad leit phai noh. Hynrei ki jinghikai na ka lynti jong ka Ryntieh bad u Khnam ki їai bteng lyngba ka jingїakren hapdeng u Khynnah bad u Tetsuya. U khynnah u kylli kaei ka lynti jong ka Ryntieh? Phi lah mo ban hikai lem ia nga? Ban hikai kam eh, hynrei ka long pat kaba jwat ban pynurlong ia ki jinghikai man la ka sngi haduh ban da janai, la jubab u Tetsuya katba ki dang їaid lynti artat.
Kumta u Tetsuya u sdang ban їakren bad hikai kumne:- - U/ka nongsiat khnam ki bym treh ban sam lang їa ka jingkmen ba ka Ryntieh bad u Khnam ki wanrah ha ka jingim kin ym lah ban sngewthuh hangno ki tlot bad hangno ki khlaiῆ. Kumta u/ka nongsiat ki dei ban wad paralok kiba ki їasngewtynnad ha shuwa ba kin sdang ia ki kam. Ki paralok kim dei tang ki para nongsiat khnam. Wad ne pynїadei paralok bad kiwei de kiba tbit ha kiwei ki kam. Namar ka lynti jong ka ryntieh bad u khnam kam їapher na kiwei pat ki lynti.
- Ym donkam ban pynїadei paralok bad kiba phuh ba phieng ne kiba heh kyrdan. Don shibun ki briew kiba ym don mano mano ba ithuh ia ki bad ki long ki briew ki bym sheptieng ban bakla ha ki jingleh jingkam jong ki, hynrei ki їai leh bad ki їai pyrshang. Bad ki dei kine kiba wanrah ia ka jingkylla dur bad jingkyrmen ha ka imlang sahlang. Ki dei ruh ki briew ki bym ap ba kiei kiei kin kylla hi, hynrei ki trei bad ki pynkylla hi da lade, wat la kata ba ki leh ka buh ia ki ha ka jingma.
- U/ka nongsiat khnam ki dei ban im bad kum kine ki briew namar ha shuwa ban thew ia ka sohpdung, u/ka nongsiat khnam ki dei ban sngewthuh ba ki long laitluid ban kylliang jingthew ne jaka bad ha ka por ba ki buh ia u khnam bad tan ia ka ryntieh ha shadem ki lah ban ong ha lade- “nga la їaid ka lynti kaba jlan bad mynta nga rai kut ban pynlait ia une u khnam da ka jingtip ba nga leh ia kaba bha tam”
- Ki paralok kiba bha tam ki dei kito kiba im laitluid, kiba їapher ha ka jingmut jingpyrkhat bad ki bym pyrkhat kumjuh. Ki briew bunsien ki thew ia kiwei da ki jingduna lajong bad ki bishar khlem nongrim bad pyrkhat sinew ia kiwei. Kine kim dei ki paralok jong u/ka nongsiat khnam ba shisha.
- Їa snoh kti bad kito kiba nud ban pyrshang, ban rai kut wat hapdeng ki jingma, kiba kyllon, kiba mynsaw bad kiba shlur ban leh da ki kam. Kiar na kito kiba pyrkhat bad pynksan ba kaei kaba ki tip bad ngeit ka dei tang ma ka ka jingshisha. Kiar na kito ki bym pdiang ia kiwei namar ba kim ngeit ne pyrkhat kum ma ki. Їaid bad kito kiba kylluid jingmut bad ki bym sheptieng ban shah rem.
- U/ka nongsiat khnam ki lah ban pyrkhat ba u nongshet kpu ne u nongrep kim don jingtip bad sngewtynnad ia ka їasiat khnam. Lehse ka lah ban long kumta, kata pat kam mut ba u/ka nongsiat khnam kin ym lah ban їoh jinghikai na ki. U/ka nongsiat khnam ki lah ban shah hikai kumno ban pyndonkam ia ki kti bad ban ber ki jingkhleh ha ki jingbam thik katkum ka jingthew. Bad na u nongrep ki lah ban їoh ki jinghikai ban long kiba їaishah, kiba minot, kiba burom ia ki aїom bad ba ym dei ban tim ia u ‘lapbah bad ka eriong namar ka shu pynlut kai ia ka por.
- Їasnohkti bad kiba їar jingmut, kiba don ka jinglong kaba lah ban pynkhun kum ka dieng ryntieh, tangba ka bym lah ban pynkdiah. Kiba lah ban їohi bad pule ia ki dak ha ka lynti їaid. Ki bym sheptieng ban pynbeit bad wad lynti їaid thymmai haba ki їakynduh mawsiang ne paitlieng lane haba ki їoh ka lad ban jam shakhmat. Kiba don ka jinglong kum ka um; ka um ka tuid tawїar bun kylla ia u mawsiang, ka pynїadei їalade bad ki jaka madan, ki them, ki sharing, ki ranab lum bad don ki khep ba ka sahkut tden bad ka thaw pung. Ka um ha ka pung kam sah kumjuh, ka dap ka shlei bad ka їaituid khlem sangeh. Ka um kam klet ba ka thong jong ka ka dei ka duriaw bad ha kawei ka sngi ka dei ban poi bad pynnoh їalade shata.
- Wat ju Їatreilang bad kito kiba ong, nga keiῆ noh katto lah biang, ngam їaid shuh shakhmat. Kumba ka pyrem ka bud ryngkhi ia ka tlang, kumta ka jingїaidlynti bad ka jingїaleh kam kut, ka bteng na kawei ka bynta sha kawei pat. Bad pyndonkam da ki jinghikai kiba ngi їoh bad mad ha ki jingїaleh kiba la dep.
- Їasnoh kti bad kito kiba rwai, kiba їathuhkhana bad kiba lehkmen ha ka jingim. Kiba dap da ka jingkmen bad jingkyrmen ha ki khmat jong ki. Namar ka jingkmen ka long kum ka jingpang їabit bad ka dei ka dawai bah kaba pynkoit ia ka jingpang dukha mynsiem, ka jingim kynjah marwei bad ka jingkmen ka pynklet ia ki jingeh bad jingsohsat jong ka jingim.
Kane keiῆ ka lynti bad ki jinghikai jong ka Ryntieh bad u Khnam.
“Mynsiem jong nga nang leit, ki lum kiba dang sah kim long kham eh kim long kham khraw ia kiwei ba la lah.”-Amen
Phi don ban ong eiei?