Rev Kyrsoibor Pyrtuh
Ki sngi ki iaid! mynta ngi la poi sha kaba kut jong une u snem Ar Hajar Arphew. Une u snem u la pynlynga bad pynsheptieng shi katdei ia ka jingim namar ka jingpang khlam Covid19 kaba la pynjulor ia ka kamai kajih bad ia ka jingim. Hapdeng ka jingjulor, ki aiom ki leit bad ki aiom ki wan, kumjuh ruh u snem u leit bad u snem u wan. Ha une u snem ki la don shibun na ki ba ieit ba thoiῆ bad ki paralok kiba la nang leit noh sha ka jingjah thait ba junom. Ngi kynmaw ieit ia ki bad duwai na ka bynta kito kiba la duhnoh ia la ki jong.
U snem rim un sa leit noh sha ki bymjukut bad ngi ap khmih lynti ia u snem thymmai ryngkat ki jingduwai ba un long u snem uba bha bad uba kham bha. Hato don mo kaei kaei kaba thymmai kaba ngi lah ban khmih lynti? Hato kaba rim ka lah mo ban ïai ai mynsiem bad ai jingkyrmen ia ngi? Ha ki hajar snem kiba la leit noh u Eklesiastis u la kylli ia kane ka jingkylli bad kajuh jingkylli ngi kylli bad yn sa nang kylli ha ki pateng ki ban sa wan.
Ha ka lynnong ba nyngkong bad ba ar, u Eklesiastis u kylli, kaei ka jingim? kaei ka dor bad ka jingthmu jong ka? Katkum ki kyntien lamphrang ha ka Baibl “CL-Version”, U Eklesiastis u pynpaw ba ka jingim u briew ka long kaba lyngkot, kaba dap da ki jingleh bymhok bad ki jingkutlad haduh u pud ba un khlei ia kine ki kyntien- “Ka long ka bymmyntoi, baroh ka long ka bymmyntoi”. Ha kajuh ka por pat u kyntu bad sneng ia ki briew ban trei shitom bad ban leh kmen. Ka kitab u Eklesiastis ka ïapher na kiwei pat ki kitab ha ka Baibl bad ka dei ka Kitab kaba jylliew bad la pynhap ia ka ha ka thup jong ka stad saian “philosophy” ne ka stad pyrkhat pyrdaiῆ.
Ki riewstad Baibl ki ong ba la thoh ia ka kitab Eklesiastis ha ka spah snem ba saw Shuwa u Khrist (SK) bad ka dei ka kitab jong ki kyntien ki riewstad. Kane kam dei ka kitab jong u nongïalap ne nongïathuhkhana, hynrei ka dei ka kitab jong u riewstad-riewpyrkhat uba lum thup ia ki kyntien jong ki riewstad bad ym tang katta une u riewstad u la thoh pynbha bad pynwandur ia kita ki kyntien jong ki riewstad da kaba pyndonkam ruh ia ki buit thoh kot, kum ki proberb, ki pharshi, ki khanatang bad ki nuksa. Ka dei ka kitab stad pyrkhat-pyrdaiῆ kaba lyngkot bad kumno ka ïohrung ha ka Baibl? kylli u Bishop Shelby Spong. Ka kitab u Eklesiastis ka dap da ki jingkylli, ki jingnoh mynsiem bad jingartatien. Ka dei ruh ka kitab kaba pyni ia ka jingïaphnieng hapdeng ka jingstad bad jingbieit, ka jingshai bad jingdum, ka jingbha bad jingsniew, ka jingieit bad jingisih, ka jingim bad jingïap, ka jingim hangne ha sla pyrthei bad sha lyndet ka pyrthei.
Ka kitab Eklesiastis watla ka pynnohmynsiem bad pynartatien, hynrei kane ka kitab ka hikai bad ban ba ha akher ka sngi kan don ka jingbishar hok. Nalor nangta, watla u khun bynriew um lah ban ïoh ia ki jubab ha ka jingim, hynrei kane kam mut ba ym don jubab ia ki jingeh, ki jingjynjar bad ki jingkylli ba u khun bynriew u mad ne kylli.
Kawei na ki jinghikai ba khraw ba ngi ioh na ka kitab Eklesiastis ka long ba ym don ba lah ban kam trai bad kam kynti tang marwei halor ka spah ka phew, ka nam ka burom, ka jingjop, ka jingkmen, ka jingsngewbha, ka jingstad-jingshemphang bad ka jingim. U Eklesiastis um pdiang ban don tang uwei uba stad ne tang uwei uba riewspah ne tang uwei uba khraw. Katkum u Eklesiastis, uwei u briew ne kawei ka briew kim lah ban kam trai bad kam kynti lut ia kiei kiei baroh kiba don ha ka jingim bad ka pyrthei. Ki jingkylli bad jingkren jong u ki thew shata, bad kumta u kynthoh bad kren kumne- “Don ka por ia kiei kiei baroh…ka por ban kha bad ka por ban ïap, ka por ban thung bad ka por ban rat noh, ka por ban pynkhyllem bad ka por ban tei, ka por ban shem bad ka por ban jah, ka por ban kynshew bad ka por ban bret noh, ka por ban tar bad ka por ban syrdep, ka por ban sngap jar bad ka por ban kren…”
Kaei kaba thymmai? U Eklesiastis u ong “ym don kano kano kaba thymmai ha ka pyrthei” bad “…kaei kaba la jia mynshwua kan wan jia biang bad kaei kaba la pyndep mynshuwa yn leh biang”. Nga la shim jingmut bad sot katto katne na ka “sermon” jong u S.J Samartha, What Is Repetitive and What Is New In Life? Ka dei ka bynta jong ka longbriew manbriew bad ka jingthaw jingpynlong baroh kawei ba ngin iohi bad mad ia kajuh ka jinglong-jingman man la ka sngi. Ka sngi ka mih bad ka sep man la ka sngi, ngi ïoh kajuh ka sngi bad ka miet man la ka sngi. Nangta ka pyrem, ka lyiur, ka synrai bad ka tlang kine ki ïai tyllun ha ka pyrthei bad ka jingim. Kumjuh ruh ki Syiem bad ki Hima ki mih bad ki jah noh, nangta ki Ri, ki Jaitbynriew ki kiew, ki im bha im miat, ki hiar arsut bad ki syrtok, ki riewbieit, ki riewdum, ki riewlehdonbor ruh ki mih teng teng bad ki ïohlad ban synshar bad leh trai khlieh halor kiwei bad bud sa kiwei pat ki bym da ïapher than na ki.
Hooid, na kawei ka pateng sha kawei pat bad lyngba ka histori ngi mad ia kiei kiei ki bym sngewtynnad bad kiba ngim kwah shuh ban kynmaw. Watla ngi mad ia kine, ka jingim bad ka pyrthei ki ïai tyllun bad kiei kiei kiba la lah jia bad kiba ïai jia ki long ka bynta ba kongsan jong ka jingim. Kiei kiei kiba la lah jia bad kiba la don lypa ki ai jinghikai bad pynlong ia ngi ban nep jingmut, ban shemphang bad kumta ngi lah pat ban pynkha pyrthei ia kiei kiei kiba thymmai. Kiei kiei kiba la don lypa ki ai ha ngi ia ka jingsngewshngaiῆ bad jingsngewsuk. Kum ka nuksa, ban ïoh ïashonglang ha kajuh ka ben bad ki juh ki paralok ha skul man la u snem ka wanrah ka jingsngewshngaiῆ bad jingsngew long trai ia ka skul bad ka kamra klas. Ki kam kiba ngi leh bad ïai leh ki ïarap ia ngi ban san, ki ai ha ngi ka lad ban bteng, ban ïaineh bad ban nangkiew artet la ha ka jingim shimet ne ki jylli treikam. Ki jinghikai shongtynrai kiba ngi ju bud bad leh hateng hateng ngi sngew kumba ki la rim than eh kumta kim don dor shuh namar ba ngi ïai leh ia ki na ka aiom sha ka aiom, na ka por sha ka por bad ngi la myllen. Ka jingshisha pat ka long ba ki jinghikai shongtynrai ki seng ia ka nongrim bad khlem ma ki ka jingim ka long ka bym don jingmut bad ka bym don jingdkew lynti.
Ňiuma, ki tynrai bad ki jinghikai shongtynrai ki lah ruh ban kylla eh kum u mawlong mawteh haduh u pud ba ym lah shuh ban pynkhih ia ki watla kim ïahap dur, ïahap sur shuh bad ka juk ne ka pateng ba ngi im. Kumta bunsien ki tynrai bad jinghikai shongtynrai kim ailad ia ki jingkylla ne jingpynthymmai ba kin jia bad ki khanglad ia ka jingsan bad jinglaitluid. Dei ha kum kine ki khep ba kiei kiei kiba thymmai ki hap ban wan bad ki hap ban jia long, lym kumta ka jingim bad ka pyrthei kin kylla duk bad kylla shrah. Ha kajuh ka por pat ki jingthymmai kim dei ban pynïap bad pynkyrduh. Ki jingthymmai ki dei ban pynriewspah, ban pynlaitluid, ban pynkhraw bad pynïar ia ka met, ka mynsiem bad jingmut jingpyrkhat.
Kum u Khristan nga ïohi bad ngeit ba u Jisu u wanrah kiei kei kiba thymmai, “Uno uno ïa uba la pynïasoh ha u Khrist u long u jingthaw uba thymmai; kaba rim ka la leit noh, kaba thymmai ka la wan.” (2 Korinth 5:17) Ha ka sngi Khristmas ngi dang kynmaw ia U Jisu kum u riewïakhun bad u riewïaleh, bad u Jisu u la ïeng bad ïakhun pyrshah ia ki bor kiba rim, kiba bteng ban leh beiῆ, ban khnoit beiῆ ia ki briew bad ha kane ka jingïaleh u la thaw ia ka kynhun kaba thymmai. Kane ka kynhun kaba thymmai ka ïeng ha ka nongrim jong ka hok, ka jingshisha bad jinglaitluid, ka saiῆdur bad thaw thymmai ia ka jingim jong ki briew, ka pynkhiah bad pynthymmai ia ka met, ka mynsiem bad ka jingmut jingpyrkhat. Ym tang ba ka pynthymmai, hynrei ka ai ia ka jingim ba pura bad ka buh biang ia ki khunbynriew ha ka jaka ba ki dei hok ban don. Kumta u Jisu u hikai ia ngi ba ngin ïeng ban ïaleh bad ïakhun, ba ngin ïai pynthymmai ia ka bor bad ki jingmut jingpyrkhat. Ngim dei ban teh ne ban khum sah ïalade ha ki tynrai ki bym lah ban pynkylla bad ki bym kyntiew ia ka jingim, ngim dei ban teh ne ban khum sah ïalade da ki jingleh ne jingmlien kiba rim bad ki bym myntoi ei ei ruh em, hynrei ngin plie war ia ka jingmut-jingpyrkhat, ngin pyrshang ban leh bad sei madan ia kiei kiei kiba thymmai da kaba ngi ïeng skhem ha ka dewmet jong ki tynrai kiba shngaiῆ bad kiba don jingkyrmen. Ngi dei ban nud bad shlur ban kylli jingkylli, ban kynthoh, ban ïatai nia, ban mutdur bad ban saiῆdur thymmai ia ka lawei.
“Jingkrenbeiῆ bieit, hei! Ym don por,
Katba ki sngi ki nang iaid;” (KHB 357)
Ryngkat ki jingduwai nga ai khublei snem thymmai ia phi baroh-Amen.
Phi don ban ong eiei?