Shri J.Rymmai, IPS (Retd).
Umpling Lumdiengmet Shillong.
Hadien ba ka Office jong ka Deputy Commissioner jong ka East Khasi Hills District ka la pynmih ia ka hukum kaba ia dei bad ka jingai tika ia kiba shong die dukan bad kiba niah kali kamai, ka la mih ka jingsngew pyrshah na ki katto katne ki briew ha kaba ki la kynnoh ba kane ka hukum ka ktah ia ka hok long briew man briew. Ban pynpaw ia ka jingsngew pyrshah ia kano kano ka hukum ba ka sorkar ka pynmih kam long kaba beain haba ka long da ka lynti kaba dei bad da ka akor ka burom kum ki nongshong shnong jong ka ri India kaba laitluid. Hynrei ha kajuh ka por ngi dei ban sngewthuh ba ka hok jong ngi kam dei pat ban long ba ngi lah ban ktah mat iong ia ka long rynieng jong kiwei, Ha kaba iadei bad kane ka phang, ngi pynpaw ia ka jingsngew poh dor bad jah burom haduh katta katta ha kaba uwei u briew u la pyndonkam bakla ia la ka hok da kaba kynthoh ia ka DC jong ka East Khasi Hills District da kaba pyndonkam da ki kyntien kiba ngin ym nud ban thoh. Kane ka jingleh ka jong une u briew ym tang ba ka ktah ia ka long rynieng jong katei ka officer, hynrei ka la pynhiar dor wat ia kiwei ki kynthei khasi ki jong ngi. Sngew lehrain ban iohi ia ka jinghiar dor ka akor khasi ha ka ri kaba la tip kum ka ri tipbriew tipblei.
Ka kynthei ka don ka bynta kaba kongsan bha ha ka imlang ka sahlang ha ka rukom jong ngi ki Khasi, namar dei na ka kynthei ba ngi shim jait kumba la buh beit buh ryntih da u longshuwa u manshuwa jong ngi. Ka kmie kadei ka ban lum ka ban lang ia ka iing ka sem bad ban don ka bynta kaba khraw ha ka ban pynheh pynsan ia ki khun ki kti. Ha ka kolshor ka jong ngi don ka jingburom ia ka kynthei ym kumba don ha kiwei ki jait bynriew ha kaba ka jingibein bad jinglehbein ia ki kynthei ka long kaba sngewsynei haduh katta katta wat haduh u pud ban ktah ia ka jingim ka jong ki hi ruh.
Ngi kum ka jaitbynriew Khasi ngim lah ban shah ba kiwei pat ki bym dei ki Khasi kin leh donbor ia ki kynthei Khasi. Hooid kane ka mynsiem ieit ri ka donkam bha ban don ha uwei pa uwei u khun khasi khara uba ieit ia la ka jait bynriew naduh la ka dohnud, bad ngin ym lah ban shah ba kiwei kin wan leh trai khlieh ha ka bri u hynniewtrep. Hynrei kum kine ki jinglong haba ki shynrang khasi ha ka jaka ba kin kren da thew ia ki kynthei wat lada kim iahap jingmut bad ki, hynrei ki pynpaw pynban da ki ktien jakhlia bad pohjait, ka khubor aiu ngi ai sha ka pyrthei ia ka jinglong ka jong ngi? Lada uba nabar u iohi kum kane ka jinglong ka jong ngi, kan long ka jingrkhie bein bad jingkhein tad dor ia ki khun kynthei ki jong ngi. Ka long kaei kaei kaba pynkthang lada da ki doh ki snam lajong ki niew bein ia la ki khun kynthei. Ngi pule ha ka jingiathuhkhana shaphang u Briew bad u Diengblei ha ki phawer u Aesop ha kaba u dieng u sngewthuh ba u briew u long u nongshun bad u pynkhyllem ia u. Hynrei haba da ki tnad jong uta u dieng hi la shna snar bad pharia ia u, kata ka pynlwit ia ka mynsiem jong u. Ha ka juh ka rukom lada ngi hi ngi kylla long ki nongshun jong ki khun kynthei ki jong ngi, ka pynlwit bad pynkthang ia ka mynsiem ka jong ngi kham khraw ban ia kaba wan thombor da uba nabar.
Ki kynthei khasi ki don ka bynta kaba khraw ha ka ban noh synniang ha ka imlang sahlang bad ban wanrah burom ia ka jaitbynriew khasi. Hangne nga shu shim ia ka nuksa shaphang i Isawanda iba la ioh ia ka kyrdan IAS hadien ka jingiakhun kaba jwat ha kaba i la hap ban ia aireng bad shibun kiba stad ha ka ri India hi baroh kawei bad i la lah ban ioh ia ka jingjop kaba don burom da ka jingtrei shitom ka jong i. Kane da shisha ka long ka burom ia ka jaitbynriew ka jong ngi. To ngin long kiba kham adkar bad kren da pyrkhat namar ka jingbam ja khluid bad kren khlem da pyrkhat ka lam sha ka jingsngewsih bad buh ia ka jaitbynriew ka bri u hynniewtrep ha ka jinglehrain.
Ha kaba pynkut, ngi lah ban ong ba kane ka jingkren bein ka long tang mynta shisien bad kan ym da ktah than. Hynrei ngi dei ban kynmaw ia ka jingkren ba don jingmut kaba ong, “i jingpei iba rit i lah ban pyngam ia ki lieng bah”. Ine i lah ban long i jingjia iba ngi sngew i long iba rit hynrei ngi dei ban kynmaw ba lada ia ki jinglong basniew ngim lah ban pynduh haba ki dang sdang khie, kan ialam sha ki jingsniew kiba kham khraw bad buh ia ka ri bad ka jaid bynriew ha ka jingma kaba khraw. Ngi im mynta ha ka juk jong ki social media ha kaba ki khun ki jong ngi ki don la ki jong ki mobile phone bad lyngba ki lad pathai khubor kiba bun, ki lah ban pyrthuh bud bad ban pyndonkam bakla ia ki ha kaba thoh ia kiei kiei kiba khlem akor. Namarkata, ngi baroh ngi don ka bynta bad ka jingkitkhlieh kaba khraw ban peitngor bad hikai ia la ki khun ia ka akor ka burom bad ban nang ban burom ia ki kynthei ha ki por bad ki jaka baroh. To ngin kynmaw ba ngi baroh ngi don ia ka jingkitkhlieh ha ka ban iada ia ka ijot jong ki kynthei bad pynneh ia ka nam ba bha jong ka Akor khasi.
Phi don ban ong eiei?