Shillong: U shipai iakhih hill state, u Babu Teibor Shanpru, u la iathuh ba ha ka por ba ka jylla Meghalaya ka iakhih ban ioh ia la ka jong ka jylla, ki long tang ki Volunteer bad da ka jing pynshong shit jong ki rangbah, ba ka la dei ka por, ban ioh ia ka jylla lajong bad biang na dong shadong.
Ha kaba na ka liang jong ki samla ki la iakhih ban ioh la ka jong ka jylla, ha kaba u la pynshai ruh ba ka jing-ioh ia ka jylla ka long ban ia ryngkat kyrdan bad kiwei pat ki jylla hapoh ri india.
Hynrei hadien ba la ioh ia ka jylla, latip bad bna pynban ba ka don kata ka reservation, ha kaba u la ong ruh ba katkum ka jingsngew thuh, ka dei ia kiba duk bad kito kiba dang sahdien khamtam ia ki jaitbynriew riew lum.
Ha ka jingpyr khat ka jong u, ka reservation la buh khyndiat por, tang ban ia ryngkat kyrdan bad kiwei bad ban sa weng noh, hynrei ka dang bteng wat hadien ba la ioh ia ka jylla mynta, la sanphew snem. “Ha kaba ngi dang long ki briew ba dang sahdien, katkum kata ka reserva tion”.
Haba iadei bad ka tynrai ne ka jing sdang ban wanrah ia ka reservation, na ka liang u Babu Teibor Shanpru, u la iathuh ba um shem don ka jingtip ba bniah ban batai la ka dei naduh ki por jong ka sorkar Assam ne hadien ba la ioh ia ka jylla Meghalaya, hynrei u la ong pat ka lah ban dei ka ba wanrah da ka sorkar India ban ai bhah kyrpang ha ka thungkam thungjam ia kito ki briew kiba hap ha ka kynhun jong ki ritpaid, kum ki Schedule Tribe.
U Babu Shanpru, u la pynpaw ruh ka jinglynngoh ba kumno kan wan biang kata ka reservation policy,wat hadien ba la ioh ia ka jylla ba la ka jong, namar ka jingiakhun mynshwa ban ioh ia ka jylla Lajong kaba lait na jylla Assam, ka long ban ia ryngkat kyrdan bad kiwei ki jylla bad ym dei ruh ban shu shah synshar.
Haba iadei pat bad ka jingioh jingmyntoi na ka jingiaid lynti ba 50 snem jong ka reservation na ka liang jong u ne u shipai ia khih Hill State, u la ong ba kumba long ka synshar ka khadar hadien ba la wan ka assembly ha ki sanphew snem, kata san tylli ki elekshon bad kiba iohnong na ka reservation, hi ki dei tang kita kiba don ha ka bor, kiba haïing ha sem lane ki lok ki jor jong kito kiba bat ia u lakam synshar.
U Babu Shanpru, u la phaidien ruh ia ka pule puthi ha ka por ba ki hap ha ka jingpyniaid jong ka Assam University bad ka pule puthi ba mynta ba ka hiar, wat la ha katei ka por ki hynñiew tylli ki jylla jong ka thaiñ shatei lammihngi, ki dang hap lut ha ka jingpeit jong ka Assam University, hynrei ki samla pule na ka jylla hi ki poi shakhmat bad ki uoh honour ruh ha ki katto katne ki sobjek.
U la buh jingkylli ruh ki 60 ngut ki MLA ki la ialeh aiu? Wat hadien ba la ai ia ki ia ka bor ka iktiar jong ka riti synshar ka ri India ia ka jing iaryngkat kyrdan bad kiwei ki jylla.
U la ong ruh ha ki snem ba ladep ka Assembly ka la pass ia ka resolution haba iadei bad ka mat jong ka ILP, hynrei ka sorkar India kam sngap, hynrei kine kiba la ai ka bor ka iktiar, kim khih bad ki ailad pynban ia u paidbah, ha kaba u la ong ruh ba ki dei ki MLA ki ban lamkhmat ban iakhih haduh ban da ioh bad ban leh lada ka donkam sa kumno kumno ruh ki dei ma ki kiba ha khmat duh kiba donkam ban leh beit.
Kum u wei na ki nonghikai ba rim u Babu Teibor Shanpru, u la kdew ruh ba ka jinghiar, ha ka pule puthi bad ha kiwei pat ki kam, wat la ka dei ka jylla lajong, ka dei namar bym don ba shimkhia bad ki samla, ki khlem ioh satia ia ka jingai mynsiem.
U Babu Shanpru u la pynpaw ruh ba u isih ia u Modi namar ba u kren Hindi bad ba ka jingkren lada pynkylla da u wei pat u briew ka la pher.
Haba iadei bad ka jing donkam jong ka reservation policy hadien 50 snem ba la ioh ia ka jylla, u Babu Shanpru u la ong ba ha ka jingiohi ka jong u shimet kam da donkam shuh ban don ia ka reservation bad dei ban iakhun beit baroh khlem ka bhah ba kyrpang, ha kaba kito kiba wan shakhmat kita ki dei ban ioh.
Ha kaba u la ong ruh ba ban shu long kyrpang sah kam mut ban sahdien beit “Ngin neh beit kumjuh haduh ba ngin da iap”.
U la ong ruh ba ha ka thungkam thungjam hapoh ka jylla dei ban don beit da ka bhah kyllum, kynthup lang ia baroh khlem kano kano ka bhah kaba kyrpang.
Haba iadei pat bad ki jaka ai jinghikai ne ki skul ha kane ka juk ba mynta u Babu Teibor Shanpru, u la ong ba ia ki skul la pynkylla kum ka kam bussiness, namar bun kiba seng skul ha kaba u la kdew ha ki thaiñ nongkyndong, dei ki kontraktor bad kiba dei ki dkhot ban peit ia kato ka skul pat dei ki briew ki bym don satia ka jingtip wat tang khyndiat ruh.
Haba iadei bad ka jingshah teh jong ki samla pule ha ki rynsan social media, na ka liang jong u ne u nonghikai barim, u la ong ba kane ka roi ka par ka wan ryngkat bad ka jing sniew bad kam shem wan tang ki jing bha, ym tang ha ri khasi, hynrei ha ka ri india baroh kawei bad ka jing kylla ha ka teknoloji ka la pyn randien noh ia ka jingnang jingstad jong ki khynnah.
Phi don ban ong eiei?