Shillong, 14 Risaw:
Ha ka jingshisha ka jylla Meghalaya ka pawnam kum kum ka jaka ba jur slap tam kum ka Sohra bad ka Mawsyn ram, hynrei kaba pynlyng ngoh ka long ba bun na ki thaiñ jong ka jylla ki ioh duna ia ka umbam umdih wat ha ka por lyiur.
Hynrei don bun bah ki shnong ki thaw kiba duna umbam umdih baroh shi snem.
Ki riew shemphang ka mariang ki la kynthoh ba ka Sorkar Jylla ka dei ban pyrkhat sani ban thaw ia ki jaka ban pynlang ia ka um slap lane kata ka “rain water harvesting”.
Ka jingbun briew katba dang mih ki snem, ki riewstad mariang ki la pynpaw ba ka long kaba eh ia ka Sorkar Jylla ban pynbiang ia ka umbam umdih na ka bynta ki paidbah.
Ki paidbah ki ju khñium halor ka jing jaboh ka umbam umdih ba la sam da ka tnat PHE bad Municipal sha manla ki thliew ïing, bad ki ju ud ruh halor ka jingduna ban sam ia ka umbam umdih sha man ki thliew ïing briew ha kylleng ka Jylla.
Ki paidbah kiba sah ha ki thaiñ sor ki la ujor na ka por sha ki bor ba dei khmih halor ka jingjakhlia jong ka um kaba sam da ka tnat PHE, khamtam lei lei haba peit ia ka rong bad kumjuh ruh ia ka jingsma.
Katkum ka tnat Water Resources, ha ka shi snem ka jylla Meghalaya ka ju ioh ia u slap kumba 2,818mm. Hynrei, ka jinglah ban pynlang ia une u slap ka long kaba duna eh. Wat na ka liang ka tnat Soil and Water Conservation ka don ia ka projek ban shna ia ki jaka ba kyrpang ban pynlang ia kane ka um slap ha kylleng ki bynta ka jylla. Hynrei kane ka tnat haduh mynta kam pat lah ban pynsaphriang ia kane.Katto katne ki riew shemphang ki la ong ba ka Sorkar Jylla ka lah ban bud ia ka nuksa na ka Sorkar Karnataka ban pynlong doh long snam ia ka skhim ban pynlang ia ka um slap (rain harvesting plan).La iathuh ba ka Sorkar Jylla ha Karnataka ka buh da ki kyndon kiba tyngeh ba kino kino ki ïing thymmai kiba shna hapoh ka Sorbah Bangalore ki dei ban thaw ia ka jaka ban pynlang ia ka um slap.Lah ban pynkynmaw ba ka Sorkar Jylla ka la thaw ia ka Meghalaya Water Harvesting Mission (MWHM) ha u snem 2008 da ka jingthmu ban thaw ia ki lad ki lynti halor kumno ban pynneh ia ka um slap.Kaba sngewsih ka long wat ba hadien hynñiew snem, ka MWHM kam pat lah ban leh eiei ban pynsngewthuh ia ki paidbah halor ka jingdonkam ban pynlang ia ka um slap.
Ym tang katta, ka Sorkar Jylla ka donkam ban wad ia ki lad ki lynti kumno ban pynneh ia ka um sap ba tuid sha Bangladesh bad sha ka Wah Brahmaputra.
Na ka liang u Prof Henry Lamin bad katto katne ki riew shemphang na Karnataka ha u snem 2008 ki la pynlong ia ka seminar ban pynsaphriang ia ka jingdonkam ban pynneh ia ka um slap. Hynrei, kane ka seiñjam ka khlem suh thied namar bun na ki tnat Sorkar ki khlem shim bynta ha kane seminar.La ioh jingtip ba ka kaiphod jong kane ka seminar ka sah ha ki almari kiba don ha NEHU.Ki riewstad mariang ki la pynpaw ba ka long kaba donkam na ka liang ka Sorkar Jylla ban leh thikna ban pynsaphriang bad pynsngewthuh ia ka jingmyntoi jong ka jingdon ki jaka ban pynlang ia ka um slap.
Ha kine ki khyndiat bnai ba la dep, wat u Chief Secretary ba mynta ka Jylla u Bah PBO Warjri u la pynpaw ia ka jingsngew bynñiaw halor ka jingbym lah ban pynlang ia ka um slap ha kane ka thain.”Wat la ia ka Meghalaya la tip kum ka jylla ba ioh u slap, hynrei ngim lah ban pynneh pynsah ia kane ka jingkyrkhu kaba la theh ha ngi,” la ong u Bah Warjri.
U Chief Secretary ka Jylla u la pynpaw ba kumba ka long mynta, ka um slap kaba hap ha kane ka Jylla ka tuid sha Wah Brahmaputra lane sha Bangladesh na ka daw ka jingbym lah ban pynneh ia kane ka um slap.
Katkum ka jingkheiñ, u Bah Warjri u la iathuh ba ha ka shi snem, ka Jylla ka lah ban pynneh tang kumba 1.6 per cent na ka um slap kaba hap.“Kane ka dang duna shisha haba ngi kheiñ ia u slap uba ka Jylla ha ka shi snem,” la pynpaw u Chief Secretary ka Jylla.
Shuh shuh, u la pynsngew ba ka long kaba donkam ia ka Sorkar Jylla ban shna ia ki jaka kyrpang ban pynneh ia ka um slap.“Ngi dei ban pyrshang ban iatreilang bad ki nongshong shnong na ka bynta ban pynlong ia kane ka kam kaba jop,” la ong u Bah Warjri.
Phi don ban ong eiei?