AIS Suja
Ka Thiateira ka dei ka Balang kaba don ha Sepngi ka Turkey, shathie jong ka Istanbul bad mihngi jong ka Athens. U Blei u kren shaphang ka jinglong jingman jong kane ka Balang bad u da maham ia ki briew pateng la pateng. U Blei u ong – “Nga ithuh ia ki jingleh jong pha bad ia ka jingieit bad ia ka jingngeit bad ia ka jingshakri bad ia ka jingiaishah jong pha ……. hynrei nga don kane pyrshah ia pha, naba pha don ia kata ka briew ka Jesabel, kaba khot ialade ka Nongiathuhlypa bad ka hikai bad ka shukor ia kita ki shakri jong nga (ki briew u Blei) ban klim sih bad ban bam ia kiei kiei ba la knia ia ki blei thaw” Jingpynpaw 2:19-20.
U Blei u ithuh ia ki briew lane ia ka Balang kaba don ha Thiateira. Hynrei u maham pat ia kane ka Balang namar hapoh kane ka Balang don kaei kaei kaba sniew kaba long pyrshah ia ka mon u Blei. U Blei u ong – “Namar pha shah ia kata ka briew kaba kyrteng ka Jesabel kaba kam lamler ialade ba ka dei ka Nongiathuhlypa phewse ka la hikai lamler bad shukor ia ki briew jong u Blei.
Ka Jesabel ka dei ka khun jong u Ithobaal jong ka Nongbah Tyre bad ka tnga jong u Syiem Ahab jong ki Israel hyndai. La kha ia ka ha Lebanon, ka la iap da kaba hap nalor iing.
Ka jingmut Thiateira ka mut ka jingknia ba khlem sangeh (continual sacrifice). Kane ka Balang Thiateira ka la sdang naduh u 538 AD. Kane ka Balang ka don haduh mynta bad kan sa ioh ban rung sha kata ka por kaba khadduh lane ka shitaiew Bakhadduh ba la ong da u Daniel 9:27.
Ka Jesabel ka long kum u Balaam bad kum u Balaak. Ka Jesabel ka dei ka briew Jentil bad u tnga jong ka u dei u Syiem Ahab jong ki Israel ha u snem 874 – 853 BC “Bad ha kaba 38 snem jong u Asa u Syiem Judah, u Ahab u khun u Omri u la sdang ban synshar ha Israel bad ha Samaria arphew snem. U Ahab u khun u Omri u la leh kaba sniew hakhmat u Trai palat ia kita baroh kiba mynshuwa ia u ……. u la shong kurim ia ka Jesabel ka khun u Ithobaal u Syiem ki nong Sidon bad u la leit shakri ia u Baal bad u la mane ia u. U la tei duwan ruh ia u Baal ha ka iing u Baal kaba u la tei ha Samaria, bad u Ahab u la thaw ia ki Asherah. U Ahab u la leh kham bun ban pan kwah ia u Trai u Blei ki Israel ban bitar pynban ba ia ki Syiem ki Israel baroh kiba la mynshuwa ia u” 1 Ki Syiem 16: 29-33.
Ka Jesabel ka la ialam bakla ia u Syiem ki Israel ban mane blei Baal ban tei ruh ki iing mane blei Baal bad pynbun ia ki Nongiathuhlypa jong u Baal bad ki Asherah. U Ahab u tip mynshuwa ba u don u Blei ki Israel u Blei uba im hynrei u shah ialam bakla noh ha la ka kurim ban mane bleithaw
“Te ynda u Ahab u la iohi ia u Elijah u Ahab u la ong ia u: Long ma me u Nongpynshitom ki Israel? U Elijah u ong – Nga ngam shym pynshitom ia ki Israel hynrei ma me kein ……. kiba bamja ha ka miej ka Jesabel” 1 Ki Syiem 18:17-19.
Ka Jesabel kam dei tang ka nuti (prostitute) hynrei ka dei ruh ka nongpyniap briew (killer), ka la phah pyniap ia u Elijah, u Nongiathuhlypa jong u Blei. “Te u Ahab u la iathuh ia ka Jesabel ia baroh kaba u Elijah u la leh bad ba u la pyniap ia ki Nongiathuhlypa da ka waitlam” Exodus 18:20-40. Ynda kumta ka Jesabel ka la phah nonglam ktien sha u Elijah ka da ong – “To ki blei kin leh kumta ia nga bad palat ruh lada ngam pyllong hamar kane ka por lashai ia ka jingim jong me (jong u Elijah) kum ka jingim jong uwei na kita. Te haba u la iohi ia kata u (Elijah) u la phet noh u la poi sha Beersheba bad u la iehnoh ia u shakri hangta” Exodus 19:1-4.
Kane ka long ka jingsneng ia ki Balang Khristan ban kynriah na kaba sniew na ka jinglong Jesabel kaba pynjot bad pynduh ei ia ka jingim bymjukut jong ki bangeit ha ka ktien u Blei. U Blei u bitar bad maham tyngeh u ong – “Bad ngan pyniap noh ia ki khun jong ka da ka jingiap; Te kita ki Balang baroh kin ia tip ba long Ma nga Uta u ba iit ia ki khyllai bad ia ki dohnud” Jingpynpaw 2:23.
Ka Jesabel ka wallam ia ka mane bleithaw ha Israel ha kaba u don u Blei ki Israel hangta. Ka Jesabel ka la leh ka pop ba khraw tam, ki ktien bad ki kam jong ka ki long pyrshah ia ki briew jong u Blei ha Israel. Kaei kaba jia ia ka? Ka la shah bret na ka mala kaba najrong bad ka la iap, ki ksew ki la bam ia ka. Hangne la pyndep ia ka jingkren jong u Elijah u Nongiathuhlypa jong u Blei – “Ha ki bynta ka Jesril ki ksew kin bam ia ka doh (met) jong ka Jesabel” 2 Ki Syiem 9:30 – 37. Ka long kaba sngew shyrkhei (pule bniah na ka Bible).
Phi don ban ong eiei?