AIS Suja
Ka jingotsher ka don ar bynta, ha kaba kynja doh bad kynja Mynsiem. Ha kaba kynja doh la ju otsher tang ia ki shynrang. Ka ain otsher ka dei ka ain jong ki Jiw (Jewish laws).
Ka jingotsher ne circumcised ne circumsion la leh khnang ban iada na ki jingpang (transmitted sexual diseases) ha Israel hyndai. Kane ka ain ka hap hapoh ka hukum ba uno uno ba la kha khun shynrang dei ban circumcised ne otsher ia u. Ngi iohi ba kat ha ka por ba la kha ia u Jisu Khrist ruh la kha ia u dang hapoh ka hukum ki ain u Moses ha u snem 4 B.C. Ka Bible ka ong – “Hynrei haba la jia ka ia (age) kaba biang, u Blei u la phah ia la u khun, ia uba la kha na ka briew (Mary), IA UBA LA KHA HAPOH KA HUKUM (born under the laws of Moses). Galatia 4:4.
Kumta, haba la kha ia u Jisu hapoh ka por ka hukum, u la dei ruh ban shah shipor ia kata ka hukum, kata ka long kumne: “Te ynda la dap ka phra (8) sngi ia ka ban ot sher (the time to circumcise) ia u Jisu, ka kyrteng kaba la lah ai da uta u angel shwa ban pun ia u ha ka kpoh” Loukas 2:21. Hangne ngi iohi ba ia u Jisu ruh la circumcise ne otsher ia u ha ka doh katkum ka rukom ki Jiw. Bad kine kiei kiei baroh ki trei katkum ka hukum bad pyndep tang ha ka doh.
Ngi iohi ba ki Israel ki ngeit bha ha kita ki hukum hynrei bun kiba kim lah. Ka Sabbaton ruh ka hap hapoh ka hukum. Kawei na ki shiphew Hukum jong ki Shiphew Hukum ka long – “Kynmaw ia ka Sabbaton ban rakhe khuid ia ka” Exodus 20:8 kane ka dei ka Hukum ba u Blei u la ai ha u Moses halor u lum Sinai. Hooid ki Jiw ki ngeit ia kine ki hukum hynrei bun kaba kim lah pat. Ki Jiw ha Israel haduh mynta, ki dang rakhe ia kane ka Hukum jong ka Sabbaton (Sabbath). Ngi ong ba ka long kaba sniew, tangba ka don la ka jingbha lada leh bha bad ka don la ka jingsniew lada u briew u lehsniew.
Ngi iohi ba ka jingrakhe Sabbaton jong ki Jiw ka long strict palat bad kaba ym lah shuh ban pdiang namar ki khlem mane ia u Blei hynrei ia ka Sabbaton. Dei ia kane ba u Jisu u la kren sha ki Jiw – “La thaw ia Sabbaton na ka bynta u briew, ym ia u briew na ka bynta ka Sabbaton. Ba kumta te u khun u briew (Jisu) u dei u Trai ka Sabbaton ruh” Markos 2:23-27. Kaba mut ba u briew u kham kordor ia ka Sabbaton. Shisien, ki synran u Jisu ki la thngan eh bad ki la kheit soh kew ban bam. Te ha khmih ki pharisi ki la ong ia u Jisu, Peit Jisu kito ki synran jong me ki la leh ia ka bym bit ban leh ha ka sngi Sabbaton. U Jisu u jubab – Ba u David ruh u la leh kane mynba u la thngan eh, u la leit hapoh Temple, u la bam ia u Pu pyni ia kaba dei tang ia ki Lyngdoh ban bam. Ki Lyngdoh ruh (High Priest) ki ju pynkhein ia ka Sabbaton khlem pop ruh. U Jisu u ong pat – “Nga ong ha phi uba kham khraw ia ka Temple u don hangne” (u kdew ialade) Mathaios 12: 1-6. “U khun u briew (U Jisu) u dei u Trai ka Sabbaton” Mathaios 12:8.
Kumta kine kiei kiei baroh ki hap hapoh ka Hukum (Commandment). Te halor ki Hukum (Commandment) u Jisu u ong – “Wat mut ba nga la wan ban pyndam noh ia ki Hukum lane ia ki Nongiathuhlypa, Ngam shym la wan ban pyndam noh, hynrei ia ka ban pynskhem” Mathaios 5: 17. Te ka jingwan u Jisu sha kane ka pyrthei kam mut ba u wan ban pyndam Hukum, hynrei ban pynjanai ia kita ki Hukum lane ban pynbha pynsuk shuh shuh. “Naba shisha nga ong ha phi – Ha ban da leit noh ka bneng ka khynew, kat iwei i dak rit lane iwei iba khun khyndiat eh na ka HUKUM in ym leit noh, tad ynda pyndep baroh” Mathaios 5:18
Ki Pharisi ki long kiba sngewhok shikatdei eh “te lada ka hok jong phi kam da long long kham palat ia ka jong ki Nongthoh bad ki Pharisi, phin ym ioh rung satia ha ka Hima ki Bneng” Mathaios 5: 20. Kumta haba u Jisu u la wan sha kane ka pyrthei, u la ong- “Ha khmih nga la wan ia ka ban leh ia kata ka mon jong me. U pyndam noh ia kata kaba Nyngkong khnang ba un ioh pynneh ia kata kaba Ar. Kaei kata kaba Ar? Kaba ainguh kein (sacrifice) ia ka met u Jisu Khrist TANG SHISIEN AI (halor Diengphna) Hebru 10:9-10.
Ha ka shithi u Paul sha ki Hebru la ong – “Mynta u la ioh ia ka kam Lyngdoh (High Peirst), u la long ruh u ksiang ka Jutang ba kham bha ia kiba la pyllong ha ki jingkular ba kham bha. Namar lada ka Jutang ba Nyngkong ka long BYM DUNA, YN YM DA LA WAD IA KABA AR” Hebru 8:6-7. U long u Ksiang ka Jutang Bathymmai, ba haba la jia ka jingiap ia ka ban siewspah ia kita ki jingpalat kiba don hapoh kata ka Jutang ba Nyngkong” Hebru 9:15
U Jisu u ong – “Kine ki long kita ki ktien ia kiba nga la kren ha phi, mynba nga dang don lem bad phi, ba ka dei BA YN PYNDEP ia kiei kiei baroh, ia kiba la thoh HA KA HUKUM U MOSES BAD HA KI NONGIATHUHLYPA” Loukas 24:44.
Shisha u Jisu u la pyndep ia kiei kiei baroh ia kiba la thoh HA KA HUKUM U MOSES. Halor Diengphna u Jisu u ong – “LA PYNDEP” it is Finished. Ioanis 19:30.
Namar, ka jingiap ha ka Mynsiem (death in Spirit) ka la synshar naduh u Adam haduh u Moses. Rome 5:14. “Namar naduh ka Hukum kein ka pop ka la don ha ka pyrthei, yn ju khein ka pop haba ym don ka Hukum” Rome 5:12-13. Kumta, haba la lah pyndam noh ia ka kot jingkular ba la thoh Ha Ki NIAM KI RUKOM, kaba ialeh pyrshah ia ngi, u (Jisu) u la weng noh ia ka, u da sieh nar ia ka ha ka Diengphna (Nailing it to the Cross) 1 Kolossai 2:14.
Phi don ban ong eiei?