Ka wah umngot kadei kawei na ki wah kaba kham paw ha Ri khasi Jaintia.Ka tynrai bad ki shnat wahduid ba pynlong iaka Wah Umngot,ki mih naduh Lum Shyllong.Naduh ki thain jongka Mawkynrew shaduh ki thain Dawki, la khot iaka ka Wah Umngot bad haduh ba kan da poi sha ri thor Bangladesh.Kadei ruh ka wah kaba long u pud u sam hapdeng ka khasi Hills bad Jaintia Hills.Ka Wah umngot ka paw nam eh ha ki bynta jongka thain Dawki.Halor jongka ka don ka jingkieng iaid kali bala shna da ki phareng naduh u snem 1932.Bad la khot iaka Ka “Jingkieng Dawki”.Kane ka jingkieng ka jngai kumba 200metres eiei na u Boundary line hapdeng ka Ri India bad Ri Bangladesh.
Haki por kham mynshuwa, ka wah umngot ka ju paw nam, haba pynlong iaka tamasa kieng lieng ne kaba ju tip kum ka “Boat Rowing Competition”,ba la ju pynlong daka kur “Ryngksai” bad ka Raid “Mukertilla”,Shisien ne ar sien shisnem haki bnai tlang. Haba ioh ban sakhi haki por jinglong khynnah, haba pynlong iakane ka “Sports lieng”,Ka long shisha kawei na ki rukom tamasa kaba khring shibun ia ki nongpeit kai,na kylleng ka Ri khasi bad jaintia. Ngi ju iohi ba da ki phew tylli ki kali “Bus ” Ki ju hiar shisien shi snem sha Dawki, ban ioh sakhi iakane ka “Sport lieng ” ba la pynlong ha Wah Umngot, Bad la ju pynlong beit iaka barabor ba kan iahap ruh haka sngi “Iew Dawki”. Naduh kito ki por, ngi sakhi ba ka “Shong lieng “, ka dei kawei naki rukom pynmyllen iaki nongwankai ha wah umngot kaba da thnem bha. Bun ki nongshong shnong ka thain Dawki, kiba don marsyndah iaka wah Umngot, tang shu poi Kane ka aiom “Tamasa Kienglieng” ki la pynkhreh iaki lieng jongki khnang ban ioh kamai, naki nongwankai. Wat la ka dei tang ha ka shisngi,Hynrei kala pynmyntoi shibun iaki,ban ioh da ki spah tyngka kum hakito ki por ba ka 100tyngka ka long kum ka 1000tyngka mynta. Hynrei hadien khyndiat snem, kane ka tamasa kieng lieng ha wah Umngot, ka kynjah noh, namar ka jingbymlah ban pynlong iaka, lehse nakiba bun ki daw.Pynban dei hakine ki arsnem lai snem lah ban ong 2016 sha jrong, kane ka “Shonglieng”, ka kylla thnem biang, haba la wan poi da kiwei pat ki jaidbynriew, hakaba ngi tip iaki kum ki “Tourist “,kine ki wan poi khnang naduh na jngai bah ban wan sakhi iaka jingkhuid ka Wah Umngot Dawki.Hadien ba la don katto katne ki briew jongka thain, bad kiba nabar ruh kumjuh ban buh iaki dur, haki social media, kum ka Facebook, whatsapp, tweeter, Instagram, bad kiwei kiwei. Katkum ka jingsakhi bad wad bniah jong u Nongthoh, la shem ba kawei ka dur, ba la shon da I Bah Andy Pariat, katba ki katto katne ki nongwankai ki shong haka lieng, la i kum ba ki per ha suin! bad iakata ka dur la shon hakawei na ki thwei ba ju khot ka “Masiah” kaba don ha pyrshah ka shnong Shnongpdeng.Bad Kane ka dur la (Uploaded) buh iaka hakawei ka page ba la tip kum ka “Shillong the Scotland of the East”.Hadien lai sngi, kane ka dur ka poi da ki lak ngut ki nong “Like” ia ka bad nangne la sakhi ba ki nongwankai ki boi kum ki dkhiew sha wah Umngot. tad haduh mynta, ka wah umngot ka dang iai khring iakiba bun khamtam ki briew kiba nabar jylla bad nabar ri ban ioh poi shaka. Bad ka da long shisha ka jingmyntoi kaba shikatdei eh, iaki shnong ba marjan jongka,hakaba ka la kylla long pynban ka jaka jngohkai pyrthei kaba thnem bha hapoh Ri khasi Jaintia (Tourist Hotspots) haduh mynta ka kynti. Ka wah umngot ym tang ba ka riewspah na ka jingkhuid, hynrei ki doh um doh wah ki kynrei ruh haka. Bun ki nongshong shnong hajan jongka, kiba imja imjhur lyngba ka khwai dohkha ha wah umngot! La niew ruh ba ki dohkha wah umngot ba la ngat haki rawon, ki long ki dohkha kiba rem dor bha bad kiba bang ba shngiam. Kaba jem dor eh, ha mynta ka long 300tyngka shi kilo,kita la ju niew kum ki dohkha paidbah.Bad uba remdor eh dei u Dohkha Lad, kine ki poi 700 haduh 1000 tyngka shi kilo.Ki dohkha wah umngot ki don bunjait.Ki trai shnong hangne ki niew ba U Kha khla, kha lad, kha bten, khasaw, kha koi, kha bsein, ki dei kum ki trai shnong ha wah umngot. Bad ki don pat kiba wankiew na Bangladesh haki aiom aiom khamtam haki bnai August ,kum ki khaiong, kha ski, khaludia,ktungsnat,Kha rew,kha dap,bad kiwei kiwei kiba bunjait bun rukom. La khein ruh, ba naduh u bnai August haduh u bnai October, ka dei ka aiom khwai kaba dait bad ngat bha ki dohkha, wat kito ki bym nang bha ban khwai ruh ki ju ngat bha.La ju sakhi ruh ba tang shu poi kane ka aiom khwai, bunbah najan bad na jngai ki ia kyrniom ban khwai dohkha ha wah umngot,naduh kynthei haduh shynrang, naduh khynnah haduh tymmen. Ka wah umngot,kam kut tang katta, hynrei ka long ruh ka wah kaba khring ia shibun wat ki trai shnong hajan jongka ruh, ki ju pynlong ka jaka bamkhawai kutsnem (New-year picnic) kaba sngewtynnad tam shisien shi snem. Lada niewtang, ka jinglong jongka wah umngot, lehse ka dang jrong bad bun ki bynta, Hynrei tang katto shwa ka la biang ban sngewthuh iaka “Jingkordor Jongka “. Kumta, kaba hakhmat eh ka jingmut ka long, “To ngin ri bad sumar bha iaka” Khnang ba kan lait nakiba bun ki jingeh kiba lah lehse ban wan haki por kiban sa jam arted, khamtam ha ka pateng kiba dangwan. Khublei shibun. Shri. Dap B. Syngkrem |
Phi don ban ong eiei?