“Ka Temple balai ha Jerusalem”

AIS Suja

Ka Temple Ba lai (Third Temple) ha Jerusalem: Don ba kylli hato ia ka Temple Balai ha Jerusalem la thoh ne em ha ka Bible, lane u Blei u kren ne em ban pynieng ia ka Temple kaba lai ha Jerusalem? Ka jubab ka long em. Shaphang kine kiei kiei ka Bible ka don ban iathuh ha ngi ia ki jingshisha baroh. Ha kaba nyngkong u Blei u la hukum ban pynieng ia ka Temple ia u ha Jerusalem, bad ia kane ka Temple la tip kum ka Temple u Solomon, ha ki snem 990 – 931 B.C. Hynrei tang hadien 400 snem la pynjot ia ka. Hadien ba la pynjot ia kaba nyngkong la tei pat ha kajuh ka jaka da u Herod.

Ia ka Temple ba nyngkong la pynjot da u Syiem Nebuchadnezzar ha ka snem 586 B.C. Kumta ia ka Temple kaba ar la tei pat ha u snem 521 B.C. bad la pyndep haduh u snem 515 B.C. Ia kane ka Temple ba ar la sdang ban tei pat da u Zerubbabel bad pyndep pat da u Herod. Kumta ia ka Temple ba ar la pynjot pat ha ka por ki Roman hyndai, ha u snem 70 A.D. da ki shipai u Titus. Dei hapoh ka jingsynshar ki Roman ba ia u Jisu la sahnarphna ha shuwa ban pynjot ia ka Jerusalem bad ia ka Temple kaba ar ha Jerusalem.

Kumta haba pynieng pat ia ka Temple kaba ar, u Blei u la pyndonkam ia u Zerubbabel bad da kaba ong – “Ka rupa ka jong Nga, ka Ksiar ka jong Nga, ka burom kaba khadduh jong kane ka iing, kan long kham khraw ban ia kaba mynshwa” Haggai 2:8-9. Kumta ha ki por mynba u Blei u dang donkam ia ka Temple ha Jerusalem, u jied ia ki briew kiba u i mon – “U Trai u la pynkhih ia ka mynsiem u Zerubbabel u nongsynshar ki Judah bad ia ka mynsiem u Joshua u Rangbah Lyngdoh bad ia ka mynsiem jong kita kiba dang sah jong u paidbah: te ki la wan bad ki la trei ha ka iing u Trai ki paid u Blei jong ki” Haggai 1:13-14. Kane kein ka long ka por ba la tei pat ia ka Temple kaba ar ha Jerusalem.

Ha ka por shwa ban tei ia ka Temple kaba Nyngkong ruh, u Blei u da kren shwa u ong ha u David – “Hynrei u khun jong me u ban sa mih na ka syngkai jong me uta un tei ia ka iing ka kyrteng jong Nga” Kumta ynda u Solomon u la long u Syiem u ong – “Bad nga la tei ia kata ka iing ia ka kyrteng u Trai u Blei ki Israel, bad hangta nga la buh ia ka synduk ha kba ka don ka Jutang u Trai” 2 Chronicles 6:9-11
To mynta ngin ia peit la hato u Blei u hukum ne em ia ki Israel ban tei pat ia ka Temple kaba Lai? Ka jubab ka long em. U Blei u khlem hukum shuh ma u ban pynieng Temple pat lane ia ka Temple kaba lai ha Jerusalem. Ka daw ka long ba u Blei um kwah shuh ia ki Israel ban mane ia u tang ha ka Temple ha Jerusalem, hynrei ia kata ka Temple kaba lai kaba yn sa pynieng, kan long na ka jingkwah hi ne ka rukom jong ki Israel ban mane Blei hadien ba ki la wanphai pat sha Israel shwa u 1948 A.D. Namar ka ia u Kpa ka la kut, ka ia u khun ka la kut hadien ba u la wan da lade ban iuh kjat ha Jerusalem. Bad ha shwa ka por ba un kiew sha bneng u Jisu u la kren ia kine ki kyntien da kaba ong – “Phin ym mane ia u kpa halor une u lum, lymne ha Jerusalem” Ioanis 4:21. Kaba mut ki Israel kim donkam Temple shuh kum mynbarim ban mane Blei. Kumta hadien katto katne la pynjot thiaw ia ka Temple kaba ar ha Jerusalem ha u snem 70 A.D.

da ki shipai Roman. Naduh 70 AD haduh mynta ki Israel (Jiw) kim pat ioh Temple duna 2000 snem mynta. Te ka la long ka rukom ia ki Israel ban don la ka Temple ban mane Blei, namar khlem Temple kim lah ban mane Blei. Naduh ba ki la ioh jinglaitluid ha u 1948 AD haduh mynta, ki la khmih lynti ba mano ba lah ban ai hukum ia ki ban pynieng Temple hynrei ym don mano mano haduh kane ka sngi. ka daw ka long ba kam pat kut kata ka por jong ki kyntien ba u Jisu u la kren – “PHIN YM MANE IA U KPA HA UNE U LUM LYMNE HA JERUSALEM”. Tang shu kut ka por, ki Israel kin sa pynieng ia ka Temple Ba Lai, bad kane ka Temple ba yn sa pynieng kan wan na ka bor soitan ym na u Blei. Namar ong u Daniel – “Ka Jingstad bad ka Bor ki long ki jong u Blei, u pynkylla ia ki Por ki Aiom” Daniel 2:20-21.

Kumta ia ka Temple balai yn sa pynieng na ka bynta ka burom ki Israel hi ym shuh na ka bynta u Blei, namar kaei kaei kaba ki leh ka long katkum ka rukom ki kpa tymmen jong ki hyndai. Kumta u Blei u ai ha ka mon ki Israel hi la kin tei pat lane kin ym tei pat kata ka sah ha ka mon jong ki. Tangba haduh mynta ki Israel kim pat lah ban tei ia kata ka Temple ba Lai namar ka por ka aiom kam pat jia. Namar tang shu pynieng ia ka Tempel Balai kan sdang artat “Ka Shitaiew Bakhadduh” ba la ong ha u Daniel 9:27. “Ka shi taiew kaba khadduh” ka dei kaba kut ki “70 Taiew” kein. Daniel 9:24. Kaba mut haduh mynta ki kyntien ba u Jisu u kren “Phin ym mane ia u Kpa ha une u lum lymne ha Jerusalem” kim pat kut. Ynda la kut kata ka por, u mrad khlaw un ai hukum ba kin tei noh ia kata ka Temple kaba Lai. Ki Jiw ne Israel kin ioh ban pyllong jingknia (Sacrifice) tang 3 snem shiteng ha kata ka Temple kaba Lai. Tang shu dap 3 snem shiteng thik, un pynsangeh ia kata ka jinglehniam knia jong ki Jiw da ki masi saw bthuh (red heifers). “Bad hamar kaba shiteng kata ka Taiew, un pynduh noh ia kata ka jingknia bad ia kata ka jingainguh bam” in the midele of the ‘Seven, he (Beast) will put an end to sacrifice and opening Daniel 9:27. Te ynda u la pynsangeh kumne, un leit shong ma u pat hapoh kata ka Temple, un leh ialade kum u Blei. “Uta uba ialeh pyrshah bad uba pynsarong ialade pyrshah ia baroh ba la khot Blei lane ba ju mane: KAT HADUH BA U SHONG HA KA TEMPLE U BLEI U DA LEH BLEI IALADE. He will opposed every so-called god or object of worship and will put himself above them all. He will even go in and sit down in God’s Temple and claim to be God” 2 Thessoloni 2:4. Kumta yn sa pynieng ia ka Temple kaba Lai na ka bynta ka jingkwah ki Israel hi, hynrei kin ioh ban pyndonkam ia ka tang 3 snem shiteng, ka 3 snem shiteng kaba sah pat yn leit shong u soitan Lucifer ha kata ka Temple un leh ialade kum u Blei. Balei? Namar lah slem bah u kwah ban long kum u Blei kum uba ha khlieh eh (most high). Ia kata ngi iohi ha ka Kitab Isaiah – “Me la ong ha la ka doihnud – Ngan kiew sha bneng; Ngan kyntiew ia la ka khet haneng ki khlur u Blei; Ngan shong halor u lum ka jingiaseng ha kiba kut phang shatei; Ngan kiew sha lyndet ki lyoh; Ngan long kum uba hajrong tam (most high)” Isaiah 14:12-14. U soitan lah slem bah u kwah long Blei. U ong Ngan, Ngan, Ngan, Ngan, Ngan, hynrei dei ha kata ka por kein ki Lai snem shiteng kaba sah kaba khadduh un ioh ban long blei da kaba un shong ha kata ka Temple kaba Lai ha Jerusalem kaba yn sa pynieng shen. Namar u soitan u kwah ba ki briew kin mane ia u (satan desire worship). Kumta un ioh por tang 3 snem shiteng ne 42 bnai ne 1260 sngi ban long kum u syiem bad u blei kane ka pyrthei. Hadien kata yn set byndi ia u, 1000 snem. Jingpynpaw 20:2-3.

Tang shu set byndi ia u soitan Lucifer shi hajar (1000) snem, u Jisu un synshar bad bishar hapoh kata ka 1000 snem hangne ha pyrthei ha kata ka khet bishar Bakhraw Balieh (Great White Throne). Jingpynpaw 20:11-15. Un synshar na Jerusalem
Kumta ia ka Temple kaba Lai yn tei pat. Kan long ka jingkwah ki Israel (Jiw). U Lucifer soitan un shong ha kata ka Temple, un synshar pyrthei tang 3 snem shiteng, un leh ialade kum u Blei. Hadien kata yn set byndi ia u 1000 snem. Hadien ka 1000 snem yn bret ia u sha ka pung ka ding (Lake of fire).