Ka sngi kynmaw burom ia ki nonghikai

Bah Monarch Shabong

Ngim tip, la ka donkam ne em ban ong ba ka dei tang ka 5tarik Nailur, kum ka sngi kynmaw burom ia ki nonghikai, namar ba ha kine ki sngi, ngi la iai kynmaw man ka por bad ngi la iai pule ruh ia ki jingthoh jongki, halor ki mat bapher bapher; hynrei kiba kham kongsan, ki dei ki jingdawa jongki, ia la ki jong ki tulop, ia la ki jong ki arrear bad sa shibun bah kiwei kiwei, namar ba kitei imat, ki la shu sah pongding ha ka pla jong ka sorkar Jylla.

Ha ki sla jong ki kotkhubor, ngi iohi ia ki nonghikai Higher Secondary, ia ki nonghikai Upper Primary, ia ki nonghikai Adhoc, ia ki nonghikai SSA, ia ki nonghikai Lower Primary bad sa kaei pat, ba ngim iohi (lait noh imat tang ia ki nonghikai kolej); hynrei ngi iohi, ba kitei ki shu don beit ia ka jingpang iabit, ha kaba ki don ia kajuh ka jingeh, kaba ktah haduh katta katta ia ka trei ka ktah, ka kam ka jam bad ka ioh ka kot jongki bad ka iing ka sem jongki.

Ka sorkar Jylla, lyngba ka tnat pule puthi, ngi iohi, ba ka sei ia la ki jong ki nia bad ki jubab, kiba man ka por ban iada ialade bad kawei ka jubab, kaba ki shait ai, ka long ba ka sorkar kam don pisa bad katei ka dei ka jubab kaba da sngew mutlop haduh katta katta bad lada ka long kumta, ka la dei ba kan sangeh noh, ka jingthung nonghikai thymmai lane ba kan weng noh ruh ia kine kiba la don lypa, lane ban shu aiti noh ia ka kam pyniaid ia ki skul ha ki kynhun niam bad ki riew shimet.

Ka long kaba ijli tasam, ba U MLA, u minister lem bad ki ophisar ne ki nongtrei sorkar, kiba dei kajuh ka hok kum ki nongshong shnong jong ka Jylla, ki ioh tulop ha shwa ka 1tarik kut bnai, katba kiba pli kitei ki nonghikai, ki ioh tulop shisien ha ka 90 sngi, lane don ba ki ioh shisien ha ka 180 sngi bad katei ka dei ka jingleh pap kaba jubor tam lane kaba pyni, ba kim dei ki kynrad, hynrei ki dei ki mraw ha khmat ka sorkar Jylla, namar ba ia la ka jong ka bhah, ki hap ban leit pyndem ngon ha ki pohjat jong ki heh ki hain.
Ki don ar tylli ki seng jong ki nonghikai, kiba la rai ban pynher lama iong ha ka 5tarik Nailur, hynrei katei ka long tang kawei ka dak jong ka jingbitar jongki, ia ka jingleh pap jong ka sorkar jylla ia ki, hynrei ka jingshisha, ka long ba ki skul ne ki kolej jong ki riew shimet, kim ju don daw ban ia kajia bad ki nonghikai, namar ba ki siew, kat kum ka jinglah bor jongki bad kim ju kular ia ka bneng.