Shillong: Ka nonghikai jong ka skulbah NEHU kaba dei ruh ka Head of Department jong ka Khasi Department NEHU ka Prof. Antoinette Kharmalki ha ka jingkren paidbah jong ka ha madan Malki ha ka jingialang bah ka Khasi Author Society ( KAS) kaba la long ha ka sngi saitjaiñ jong ka taiew, ka la ong ba shibun ka la iohsngew sharum shaneng ia ka jingkren jong ki briew kiba la tieng ioh ba lada ka ktien Khasi kan ioh rung ha ka khyrnit kaba 8 jong ka Riti Synshar ka ri India kan don ka jingktah ha ka English lane ka ktien phareng, hynrei ka la ong ba ki briew kim dei ban tieng ia kata hynrei ki dei ban shim ia ka ktien phareng tang kum ka atiar haba donkam. “Pyndonkam ia ka ktien phareng lane ka English tang kum ka atiar ban ioh kam ioh jam ban kiew ha ka kyrdan, ha ka khaïi pateng, hynrei ngim dei ban pule ba ngin ong ba ngin long noh kum ki phareng” ong ka Prof. Antoinette.
Ha ka jingkren kaba jrong jong ka, katei ka nonghikai jong ka skulbah NEHU ka la kdew ia ka jingmyntoi, lada ka ktien Khasi kan ioh rung ha ka khyrnit kaba 8 jong ka riti Synshar ka Ri bad ka la kren ruh ia ka jingma lada jia ba ka ktien Khasi kam ioh jaka ban rung ha katei ka khyrnit jong ka riti synshar ka ri India. Ka la iathuh ba katkum ka jinglap jong ki Stad wad bniah ha ki ri Sepngi ki la lap ba ka ktien jong ki jaitbynriew rit paid ki jah noh kawei manla ka taiew bad shisien shi taiew kawei ka ktien ka jah noh. “Dei na kata ka daw ngi dawa ba dei ban ithuh noh ia ka ktien Khasi, ka jingjah jong ka ktien ka kham ma ban ia ka jingjah jong ki jingthung jingtep lane ki mrad ki mreng, ngi don ka jingma kaba khraw ioh ba ia ka riti dustur jong ngi yn klun noh da ki kolshor kiba heh kiba ngi ia im ia khlehlang ha ka imlang sahlang, hangne ym dei ba ngi im tang ki Khasi, ngi im ngi sah bad kiwei ruh ki jaitbynriew, ka jingma kaba lai ka dei ka shongkha khleh, lada jur ka shongkha khleh ka don ka jingma kaba khraw bad kawei pat ka dei na ka jinglynshop ka bor mariang, kitei ki dei ki jingma ba ka ktien Khasi ka lah ban duh noh” ong katei ka Professor jong ka skulbah NEHU.
Haba phai sha ka jingdawa ban pynrung ia ka ktien Khasi ha ka khyrnit ba 8, ka Prof. Kharmalki, ka la ong ba ba ka ktien Khasi ka la biang lut ia ki kyndon donkam baroh ba nioh rung hapoh ka khyrnit kaba 8. “Ka ktien Khasi kam dei shuh kaba lyngkot ha ka rynieng, ki lah don bun ki nongthohkot, ki la don bun ki riew wad bniah, ka dei kaba la kren da palat 14 lak ngut ki briew, ka la rung kum ka ktien kaba lah ban pyndonkam ha ki ophis bapher ha kane ka jylla, ka dei ka ktien kaba la rung naduh ki por synshar ki phareng , la ithuh ia ka da kaba pynrung ha ki skul bad ki kolej, ka don ka rynieng kaba la jrong bad kaba la san bha namarba ka don ki ktien tnad bapher bapher na shatei shathie, na mihngi na sepngi, ki ktien tnad ki dei kiba pynitynnad ia ka ktien Khasi baroh kawei, kam dei shuh kaba pule tang ka PG Level, Mphil, hynrei ka la rung ruh kum ka ktien hikai ha ki bynta bapher kum ka jinghikai kompitor bad kiwei. Ka jingdonkam ka la bianglut hynrei balei ka sorkar India ka pynkynriah ia ngi sharud, ko ki nongsynshar, ki nongmihkhmat ngi dei ban shim ia kane ka lyngkor kaba khia ban ithuh noh ia ka ktien jong ngi” ong ka Prof. Kharmalki.
Shuwa ban pynkut ia ka jingkren jong ka, ka Prof. Kharmalki ka la ong ba ka ktien ka pyni ia ka jinglong ba kyrpang jong ka jaitbynriew bad ka ktien ka pynithuh ruh ia kata ka jinglong ba kyrpang. “Ngi don ki phawar kaba sam lyngba ia ka jingpyrkhat, lada pynjah noh ia ka ktien Khasi hato nang ban phawar da ka ktien Phareng ne hindi, hato ia ka ktien Knia ktien Khriam lah ban leh da ka ktien nongwei, em kane kam lah , ka ktien ka dei u thied bah jong ka jaitbynriew. Ha ki eksamin ha ka ri India ki ju ong ba lah ban leh kawei na ki ktien jong ka ri India, hato ka ktien jong ngi ka don shabar jong ka ri India, ka shong ha ki nongialam, ki nongmihkhmat ba kin shimkhia ia kane kaba donkam tam jong ka bri u hynniewtrep” ka la pynkut.