Ka shngain ne em ka jingim online?

Bah RM Shabong

Ka sorkar India, ka la pynshlur jur ia u paidlang ka India, ban iaid da ka jingim online, ha kaba ha kine ki sngi, ka pisa, ka iaid online, ka jing rung klas, ka iaid online, ka thied tiar ka iaid online bad wat ki jingiadei kam bad ka sorkar ruh, ki iaid online.

Hynrei, ka mih ka jing kylli, kaba ngi dei ban ia pyrkhat jngai bha hangne, ka long ba khyndiat bnai mynshwa ia kawei ka Bank online lane ka PayTm, la plie tuh da ki snar peit tuh ba triem jong ka pyrthei bad ha ki khyndiat sngi ba ladep, la peit tuh sa ia ka account jong u myntri rangbahduh ka Ri, U Narendra Modi.

Kumta, lada ia ka account jong ka PayTM bad jong u myntri rang bahduh, lah ban peit tuh, kumta kan eh aiu, ba ia ki account jong u luk u lak, u bym nang tang ban shna password ruh yn sei maphot da kitei ki snar peit tuh. Ha ka jingiakren bad kawei ka kotkhubor na India, kitei ki nongpeit tuh, ki ong hi ruh, ba kim kwah ban pynsniew ia kitei ki account, hynrei, ki shu kwah ban pyni, ba ki lah bad ki da ong hi ruh, ba ki nongbat ia kitei ki account, ki dei ban kham pynskhem ia la ki jong ki account, kumba ki don jingstad kitei ki nongplie tuh.

Ngim iakren shuh hangne, ia kitei ki jingjia kiba la dep jia, hynrei ka mat ka long, la ki Bank kiba ngi buh pisa, ki skhem ne em ban iada ia ka pisa jongngi bad haba ki don kum kitei ki jingjia, la ki Bank, ki ju siew ne em ia ka pisa, kaba la shah tuh na ki pla jongki ne ngin shu sniewbok ma ngi, ki nongshah tuh, haba ka jingjia, kam dei na ki kti jongngi bad kam dei tang kata, la ki dur kiba ngi buh online, ki don jingshngain ne em, ki kyrteng jongngi, ki id card jongngi bad kumta ter ter, la ki long ki bym lah ban pyndonkam ne em da kiwei pat?

Katei ka dei ka jing kylli, kaba eh bha ban jubab, namar kumba la ong ha neng, la iohi, ba ki stad peit tuh, ki kham stad shibun ban ia ki stad sorkar bad ki nong peit tuh, ki dei ki briew kiba triem bha bad kitei kim dei hi ruh, ki nongtuh, ki nonglute madan; hynrei ki don kiba kwah ban shu pyn budnam ne ban leh kai ia kiwei, lyngba ka jingstad ka jongki bad nangta haba ki lute, kim ju lute ia ki lak, hynrei ki lute da ki klur bad kumta ka jingeh, ka long ba ka pisa jongngi bad ka jinglong kyrpang (secrecy) jong u shimet, kin sa kurup lut kitei ki snar internet nangne shakhmat.