Ka Sbai

AIS Suja

Ka Sbai ka dei ka kynja pisa nar ba la thaw da ka rupa ne da kano kano ka mar kordor. Kham mynshwa ha ki por hyndai u briew um pat tip ne ithuh ia ka sbai ne ka pisa, hynrei la pyndonkam beit da kaba ia kylliang (exchange) ia kano kano ka mar ha ki iew ki hat. Kum ka jingiakylliang hapdeng ka dohkha bad u khaw kumta ter ter. Kumta ia ka pisa la sdang ban pyndonkam kumba (5000) san hajar snem shwa u Khrist ne 5000 B.C da ki nong Mesopotamia. Bad ka pisa kot pat ka sdang na China ha ka spah snem ba khatwei (11th Century) bad kumta ter ter. Ka pisa te ka pisa la ka long ha kano kano ka dur, ia kaba u briew baroh u kwah bad u donkam ha ki jingdonkam ba man ka sngi khamtam ha kane ka juk jingstad ka pisa ka wan ha kano kano ka dur.

2000 snem mynshwa mynba u Jisu u dang don ha kane ka pyrthei, ka sbai ne ka pisa ka la treikam ha u briew ha kane ka pyrthei. U Judas Iskariot ruh u la die ia u Jisu dei tang na ka daw ka pisa ne ka sbai rupa. Sngap “Ynda kumta uwei na ki 12 ngut (ki synran) ia uba ki khot u Judas Iskariot, u la leit ha kita ki rangbah Lyngdoh (High Priests), u la ong – Phin ai aiu ha nga ba ngan die noh ia u ha phi? Ki la thew te ha u 30 ki sbai rupa. Naduh kata te u la wad dong kaba bit ba un ai noh ia u (Jisu)” Mathaios 26:14-16. U Judas u la die ei ia u Jisu tang ban ioh spah.

Ha ka shithi u Paul sha u Thimothy la maham pyrshah ia kita kiba ieit sbai. U Apostol Paul u ong kumne: “Ka jingiasaid ki briew ba la pynpyut ha la ki jingmut bad ki bym don ka jingshisha, ki da tharai ba ka jingriew blei ka long ka lad ban myntoi, hynrei kata ka jingriewblei lem bad ka jingsngewhun ka long ka jingmyntoi bakhraw kein, namar ngim shym wallam ei ei ruh sha ka pyrthei bad ngim lah ban leit kit noh ei (na kane ka pyrthei). Hynrei haba ioh jingbam bad ka jingkup da kata ngin sngewhun.
Hynrei kita kiba kwah eh ban riewspah, ki hap sha ka jingpynshoi bad ka jingriam bad sha ki bun ki jingkwah brai kiba biej bad kiba pynsniew, kiba pynjyllop ia ki briew sha ka jingjot bad ka jingkordit. Balei? Namar u thied jong ki kynja basniew baroh long kaba ieit sbai ia kaba don kiba haba iabeh eh, la ialam bakla ia ki na ka jingngeit bad ka dung ia ki da kiba bun ki jingsngewsih” 1 Thimothy 6:5-10.

Ka jingshisha ka long ba ka sbai ne ka pisa ka dei ban long tang ka shakri hynrei la pyndonkam bakla ia ka ba kan long ka kynrad kumta ka pynpisa ka pynjot ia ka jingim briew, ka daw ka long ba u briew um hun kumba ong u Blei hynrei ki ia beh eh ia ka ym da ka lynti ba shisha hynrei da ki lynti bym hok ruh. Kumta kein ka pynjot ia ka jingim briew hangne ha pyrthei. Namar ka pisa ka long u thied jong ki kynja basniew baroh, ong ka ktien u Blei. Dei na kane ka daw, ong u Apostol Paul sha u Thimothy – “To hukum ia kita ki riewspah ha kane ka pyrthei ban ym sngewmeng lane ban ym kyrmen ha ka jingbym thikna ka spah, hynrei ha u Blei uba ai kyrhai ha ngi ia kiei kiei baroh ia ka ban pyndonkam sngewbha ia ki” 1 Thimothy 6:17.

Ngi im ha ka juk beh spah naduh uba duk haduh uba riewspah naduh uba biej haduh uba stad, kata kam pher, hynrei da ka lynti kaba bha kaba hok bad kumno ban pyndonkam ia ka ba kan long ka jingkyrkhu ym ka jingtim pynban. Baroh ngi sngewskhem haba don ka spah haba kam don pat ngi tyrkhong khait, bad bunsien u briew u pyrkhat tang ia ka spah (sbai) hynrei ym ju kynmaw ia u Blei bad ia ka ktien u Blei kaba long ka spah kaba kordor ban ia ki mar kordor ka pyrthei. “Uta uba ieit ia ka rupa yn ym kdang da ka rupa: lymne uta uba ieit ia ka jingpahuh da ka jingroi: kane ruh ka long kaba thala” Eklesiastis
Katto katne ba ka ktien u Blei ka kren shaphang ka sbai ne ka spah: “To mynta phi kiba riewspah to iam da lynniar eh namar ki jinglanot khop jong phi kiba wan ha phi. Kata ka spah jong phi ka la pynpyut noh bad kita ki jainkup jong phi kiba bam khniang. Ia kata ka ksiar bad kata ka rupa jong phi la bam sarang: Te kata ka jingsarang jong ki kan long sakhi pyrshah ia phi bad kan bam duh ia ka doh jong phi kum ka ding. Namar, ha khmih ka bainong kita kiba la ot (nongtrei) ia ki lyngkha jong phi, ia kaba la bet klop noh ma phi, ka kyang kyrpad: te kita ki jingkyang jong kita kiba la ot (ki nongtrei) ki la leit bsut sha ki shkor u Trai ki Paid ……. Phi la pynrem noh, phi la pyniap noh ia uta uba hok: te um ieng ialeh pyrshah ia phi?” Jakob 5:1-6. Kane ka long kata ka jingpyndonkam bakla ia ka sbai ha kaba u Blei u bitar jur halor kita ki nongialeh, bad u Blei hi u bishar, ia kiba pynbakla ia ki lynti ka hok.

Ngi im ha ki sngi kiba eh ong u Apostol Paul, “Hynrei to tip ia kane, ba ha ki sngi bakhadduh kin wan ki por ba shitom. Balei? Namar ki briew kin long kiba ieit tang ialade, kiba ieit sbai ……. 2 Thimothy 3:1-5. Mynta hi ki long kita ki sngi kiba khadduh ka juk kaba ngi im, ki por ba khadduh, End Times.
Ka spah (sbai) ka la trei kylla ia u Judas u ong – “Nga la leh pop haba nga la die noh ia ka snam uba lui lui. Haba u la bret noh ia kita, ki sbai (ki spah) ha ka iing u Blei (ha Temple), u la leit noh bad u la sdien (phasi) ialade: Mathaios 27:3-6, ka spah ka shet shukor, haba la beh eh ia ka.