B.M.Lanong
Niuma, nga ruh nga tip, kum u Lamphang barim ka Ing Dorbar Meghlaya, ba i Bah Adelbert Nongrum MLA ila don ka jingbakla, haba ila dem khohsiew hapoh Ingdorbar Thaw Ain ha ka 22.05.2020, kum u riew ngeit Blei bad u briew uba ju duwai shisha ha man la ki por, ban kyrpad ia ki para nongmihkhmat, ba kin pyndem lang ha ka jingkynmaw ia u Blei ha ka por hiran kaba kum kane, ha kaba, nalor kata ka khlam Korona, syllad sa ka eriong Amphan, sa ka twa ki lum ki wah, shlei ki wah ki duriaw, la sdang wan boi sa ki puit pynjot jingrep, tied sa u pyrthat ka lei lieh bad kum kine kiei-kiei kiba pyndum buit bad pynher mynsiem ia u paid bynriew.
Hynrei kat haduh ban da dem khohsiew hapoh Ing Dorbar Thaw Ain te kam dei ka rukom. Ki ain pyniaid dorbar ruh kim shah, namar ha kata ka jingsngew kulmar jingmut imat (emotions), i Bah Adelbert ila leh la ka leh, kumba i ju leh. U Lamphang ka Ing Dorbar Bah Metbah Lyngdoh ruh um shym ailad ia i Bah Adelbert ba in dem ne duwai ha Ing Dorbar.
Hynrei ban kdew nuksa na ki kot bakhuid, kum na ka Bible, Gita, Koran ne kino-kino ki jinghikai ba don jingmut, wat ban kdew ruh ia ki khana puriskam ne ki jingrwai jongno-jongno, ha ka por ba kren ia ka mat ban pyniahab tar, ym don jingkhang ei-ei. Kum kine ki la jia bunsien ha ki por barim ba ki la don ki MLA, kum u Akramozaman ka Phulburi, u Dr. B.K.Roy ka Pynthor bad kiwei, kiba la ju kdew nuksa na ki kot bakhuid jong ki. Ka la don ruh ha ki por i Bah E.K.Mawlong kum u Speaker, haba la mih ki jingiapher jingmut bad i Bah Humphrey Hadem MLA Raliang, iba la kdew nuksa na ka Phawer u Aesop, hynrei ynda la peit ia ki Rule, la shah ba in shim nuksa. Lada i Bah Adelbert ila leh kumtei, lane lada i leh ha ki por kiban wan, i lah ban leh, ban kyrshan ia ki mat ba i shim bynta. Hynrei ban pynlong jingdwai hapoh Ing Dorbar Sorkar, kam long ha ri India, kumba ka lah ban long ha ki katto-katne ki ri.
Thep Dujok i Bah Mohrmen
Ym kumba kdew i Rev. Kyrsoibor Pyrtuh lane i Albert Thyrniang da kaba kdew beit ia ki bynta kiba dei ban kdew, i Bah Mohrmen te ila lynsher, haban da jem jai ha ki kot khubor Khasi bad Phareng, na ka bynta kita ki pop u MLA Shillong East. I Bah Mohrmen kum u briew, hynrei i dei ruh u riewniam ba hakhmat, i kumba ila shah lynshop lang ha ka eriong Amphan, haba ila tied sa ia ka seng KHNAM bad ila thep lang ruh sha dujok ia u Chief Minister Conrad Sangma, uba la ialam ia kata ka Jingrakhe Easter (Paskha) ki Kristan, khlem lum lang ia kiwei-kiwei de, nangta ia baroh ki politician, nongialam paidbah ruh sha kajuh ka jaka, la kum ia ki ksuid kiba bud ia uta u Lusipher ne u Belsabul (Lucifer or Beelzebul). Ka long thik kum kato ka pharshi, kaba ‘nang bam sohphan mano, bit thit shano.’ Nalor kitei kyndiat kiba la kdew haneng, ha kylleng ka ri India, ki nongialam sorkar ki ju pynlong ia ki jingrakhe niam jong ki. Kin pher aiu kita, lada ki leh khlem da pynrem lane pynhiar dor ia kiwei. I Bah Mohrmen ila klet imat, ba ha u snem 2009, u President Obama ka America, ula pynlong syndon ia ka jingrakhe Diwali ki Hindu ha White House? Ki Politician Nongpynjot ? Nga burom ia i Bah Mohrmen kum u briew, u nongthoh, kyrsiew ai jingmut, u riew ngeit Blei bad kum u rangbah ka jait bynriew. Nga la kyndit pat haduh ba ka da ktah ia nga ruh, ba nga dei uwei na kitei ki ksuid, kaba ila ong kumne ha ka ktien Phareng, “……….. at the end of the day, all politicians are the same. They graduate from the same school and their soul objective, is to win the next elections, even if that means dividing people.”
(….ha ka bakut hi, baroh ki nongialam paidbah ki dei kijuh. Ki pyndep jingpule na kajuh ka jaka bad ka jingthmu bahakhmat jong ki, ka long ban jop ha ki ilekshon, wat lada dei ban pynpait-pynpra ia ki paidbah).
Kitei ki jingkren, ngam shym ngeit ba kin mih na u briew uba kum i Bah Mohrmen, u briew uba nga ju burom baroh shi katta.
Ia nga hi kane ka la ktah jur, namar la katta phew snem ba nga la long nongmihkhmat, ngam don kano-kano ka jingbam sap, ngam pat ju shukor ia ki hok ki paidbah bad ngam ju beh shuki lane phet seng. I Bah Mohrmen i dei ban tip ia kane.
Hynrei ym tang manga, bun ki bapli ki rangbah nongialam ki long kiba khuid bad shakri hok. Khyndiat ngut na kita ki long, i Bah B.B.Lyngdoh, S.D.D.Nichols Roy, Darwin Pugh, S.D. Khongwir, G.G.Swell, P.R.Kyndiah, Maham Sing, Dr B.Pakem, H.S.Lyngdoh bad dang bun kiwei ruh.
Lymda dei na kum kitei, katta ka jylla ruh la duh, ka ri Khasi-Jaintia-Garo la leit ym tip shano.
Kitei ki kyntien i Bah Mohrmen ki long kiba pynhiar dor ia kum kitei ki rangbah bad ka pynjah burom shibun (degratory and defamatory), ia kaba ka ain ka lah da kaba suk ban pynshitom ia ki briew kiba kren kulmar kumne, lada leit ujor.
Nga ngam kwah ban leh kum ma i, nga iehnoh ha i Bah Mohrmen ba in pyrkhat bad kumno in leh ia ki jingkynthoh pynhiar dor jong i ia baroh kita ki ‘politician’ (ksuid ha i), namar lada dei ban ai sha ka ain, kan iaid sha jngai bah.
Hato kata ka jingleh i Bah Adelbert ka iahab hi bad kitei ki ktien tohmet i Bah Mohrmen? Ha nga hi, nga i kum u briew uba siat ia i phreit da ka suloi siat mrad.
Phi don ban ong eiei?