U nongthoh u dei u Myntri Rangbah Duh jong ka Ri, u Narendra Modi
Ka India ka la dep ban ai haduh 100 klur ki dawai tika ha ka 21 tarik u Risaw 2021,
tang 9 bnai hadien ba ka la sdang ia ka kam ai dawai tika. Kane ka la dei ka kam kaba khraw ha ka jingialeh pyrshah ia ka khlam Covid-19, khamtam haba ngi kynmaw ia ki jinglong jingman haba sdang u snem 2020. Ki briew ha kylleng ka pyrthei ki la hap bad ialeh pyrshah ia kum kane ka khlam hadien 100 snem bad ym shym la don mano manio kiba tip bniah shaphang une u khniang jingpang. Ngi kynmaw kumno kito ki por ki dap da ki jingartatien bad kumno une u nongshun u bym lah ban iohi u kylla ha ka rukom kaba stet.
Ka jingiaid lynti na ka jingkhuslai ha ka jingshngain ka la urlong bad ka ri jong ngi ka la kham khlain namar ka kam ai dawai tika kaba heh tam ha kane ka pyrthei.
Kane ka la dei shisha ka kam bhagirath ba la iashim bynta baroh ki briew ha ka imlang sahlang. Ban sngewthuh ia ka jingiar jong kane ka kam, to shu pyrkhat ba kane ka mut ba man ki nongai jingsumar ki la him tang 2 minit ban ai man ka jingai tika. Ha kane ka rukom trei kaba stet, ka la shim tang 41 lak ki kynta bylla lane kumba 11 hajar ki snem bylla ban poi sha une u mawmer.
Ia kano kano ka kam ban iaid stet bad ban lah ban kyrshan ia kane ka rukom trei kaba stet, ka jingshaniah ka long kaba donkam bha. Kawei na ki daw ba kane ka kam ka la urlong ka dei namar ki briew ki la ai ka jingshaniah suki suki ia u dawai tika bad ka rukom treikam ban ai dawai watla ki la don shibun ki jingpyrshang ban wanrah ia ka jingsuba bad ka jingkulmar khlieh.
Ki don shibun ki briew kiba shaniah tang ia ki mar kiba wan nabar ri wat ia ki kam ba man ka sngi ruh. Hynrei, haba iadei bad ka kam kaba kongsan kum u dawai Covid-19, ki briew ki la ai ka jingshaniah ia ki dawai ba ‘Shna ha India’. Kane ka dei ka jingkylla kaba khraw.
Ka kam ai dawai tika jong ka India ka dei ka dak jong ka bor jong ka India bad ki kam ba ka lah ban leh lada ki briew jong ka ri bad ka Sorkar ki iatrei lang na ka bynta kawei ka thong da ka jingngeit ha ka Jan Bhagidari. Haba ka India ka la sdang ia ka
Kam ai dawai tika, ki la don shibun ki briew kiba dap da ka jingartatien ia ka bor jong 130 klur ki briew ka ri. Don kiba ong ba ka India kan shim 3-4 snem. Don pat kiba ong ba ki briew kin ym pdiang ia ka jingai tika. Ki don kiba ong ba kan don ka jingpyntrei bakla bad ka jingkulmar ha ka kam ai dawai tika. Ki don pat kiba ong ba ka India kan ym lah ban pynpoi ia ki dawai sha ki jaka bapher bapher jong ka ri. Hynrei kumba long ha kaba iadei bad ka Janta Curfew bad ki jingpakhang dam, ki briew jong ka ri ki la pyni ia ki jingjop ba lah ban wan lada ka don ka jingshaniah ia kito kiba ngi iatrei lang.
Haba baroh ki shim ia la ka bynta, kam don kano kano ka kam ba ngim lah ban leh. Ki nongai jingsumar jong ngi ki la kiew ia ki lum bad ki ka kam ia ki wah ha ki jaka kiba kyndong kynshrot ban ai dawai tika ia ki briew. Ki samla jong ngi, ki nongtrei ha ka imlang sahlang, ki nongialam ha ka shnong ka thaw, baroh ki dei ban ioh jingiaroh mynta ba ka India ka mad ia ka jingpyrshah kaba duna tam ia ki dawi tika haba ianujor bad kiwei kiwei ki ri.
Ki la don shibun ki jingdawa na ki kynhun bapher bapher ban leh shiliang ha ka kam ai dawai tika. Hynrei ka Sorkar ka la pynthikna ba kum kiwei kiwei ki skhim, kam don kano kano ka jingleh shiliang na ka bynta kito kiba don ba em bad kiba don ha ka bor.
Haba sdang u snem 2020, haba ka khlam Covid-19 ka dang pur ha kylleng ka pyrthei, ka la long kaba shai ia ngi ba ngin hap ban ialeh pyrshah ia kane ka khlam lyngba ki dawai tika. Ngi la sdang wut wut ia ki jingpynkhreh. Ngi la wanrah ia ka kynhun ki riewshemphang bad ngi la pynkhreh lynti naduh u Iaiong 2020.
Haduh mynta, ki don tang katto katne ki ri kiba la lah ban pynmih ia ki dawai tika lajong. Palat 180 tylli ki ri ki dang hap ban shaniah ha ki nongshna dawai bad da ki phew tylli ki ri ki dang ap ban ioh ia ki dawai tika wat haba ka India ka la kot ha ka jingai tika haduh 100 klur dose. Hato phi lah ban pyrkhat ia ka jinglong jingman lada ka India kam shym la don ia la ki jong ki dawai tika? Kumno ka ri kan lah ban pynioh dawai na ka bynta ki briew ka ri bad hato katno snem kane ka kam kan shim? Kadei hangne ba ngi dei ban ai jingiaroh ia ki stad science jong ka ri bad ki nongseng kam lajong kiba la bah ia kane ka jingeh. Ka dei namar ka jingtbit bad ka jingtrei shitom jong ki ba ka India ka la long Aatmannirbhar ha ki kam ba iadei bad ki dawai tika. Ki nongshna dawai jong ngi ki la kyntiew ia ka jinglah pynmih dawai jong ki bad ki la pyni ba ki iaryngkat bor bad kiwei kiwei.
Ha kane ka ri ha kaba ki briew ki ju mut ba ka Sorkar ka dei kaba pynmih jingwit jingeh ha ki kam bapher bapher, ka Sorkar jong ngi ka la pynstet pynban ia ki kam. Ka Sorkar ka la iatrei lang bad ki nongshna dawai naduh ka sngi nyngkong bad ka la ai jingkyrshan ia ki. Baroh ki tnat Sorkar ki la iatrei lang ban pynstet ia ki kam jong ki nongshna dawai bad ban weng ia kino kino ki jingeh kiba mih lyngba ka ‘Jingtrei tylli jong ka Sorkar’ na ka bynta kane ka kam.
Ha ka ri kaba heh kum ka India, kam long tang ban pynmih ia ki mar. Ka dei ruh ban don ka jingpeit bniah ia ka jingpynpoi ia ki mar ne ki dawai sha baroh ki bynta jong ka ri khlem da don kano kano ka jingeh. Ban sngewthuh ia ki jingeh kiba iadei bad kane, hato mutdur ia ka jingiaid lynti jong man u tyndong dawai tika. La phah ia kine ki tyndong dawai tika na Pune ne Hyderabad ha kano kano ka jaka pdeng ha ki jylla bad nangne, la phah ha ki jaka pdeng ha ki distrik. Nangne, ki poi sha ki jaka ai dawai tika. Kane ka mut ka jingpynher liengsuin bad ka jingiaid ki rel da ki hajar lynti. Ha man kane ka jingleit, ka jingkhluit ka dei ban long kaba biang bad ia kane hap ban peit bha. Na ka bynta kane la pyndonkam palat 1 lak ki tiar pynpjah. La ai jingtip lypa ia ki jylla shaphang ka jingpoi jong ki dawai tika khnang ba kin lah ban pynkhreh ia ka jingai tika jong ki bad ki dawai ki poi sha ki jylla ha ki sngi ba la buh lypa. Kane ka dei ka kam ka bym pat ju iohi ha ka histori jong ka India.
Baroh kine ki kam ki la ioh jingkyrshan na ka rynsan teknoloji ka CoWIN. Kane ka la pynthikna ba ka jingai ia ki dawai tika ka long kaba ryntih, kaba lah ban pynheh, kaba lah ban buddien bad kaba shai. Ka la pynthikna ruh ba u briew uba duna jingioh u lah ban ioh ia ka bynta kaba nyngkong jong u dawai tika ha la ka shnong bad ka bynta kaba ar ha ka nongbah ba u trei. Shuh shuh, ki jingpynshisha QR-code ki la pynthikna ia ka jingpynshisha. Ym da kham iohi ia kum kine ki kam ha India bad ha kylleng ka pyrthei.
Ha ka jingai jingkren ha ka jingrakhe ia ka Sngi Ioh Jinglaitluid ha u snem 2015, nga la ong ba ka ri jong ngi ka dang jam shakhmat namar ka ‘Team India’ bad ba kane ka ‘Team India’ ka dei ka kynhun jong 130 klur ngut ki briew. Ka jingshim bynta jong ki briew ka dei ka bor bah jong ka synshar paidbah jong ngi. Lada ngi pyniaid ia ka ri lyngba ka jingiashim bynta jong 130 klur ngut ki briew, ka ri jong ngi kan jam shakhmat da 130 klur ki sienjam man ka por. Ka kam ai tika jong ngi ka la pyni biang ia ka bor jong kane ka ‘Team India’. Ka jingjop jong ka ri ha kane ka kam ai dawai tika ka pyni ruh ia baroh kawei ka pyrthei ba ka kam synshar paidbah ka lah ban wanrah ia ki jingkylla.
Nga ngeit skhem ba ka jingjop jong kane ka kam ai dawai tika kaba heh tam ha ka pyrthei kan ai mynsiem ia ki samla, ki nongsaindur thymmai bad ki nongtrei Sorkar jong ngi ba kin wanrah ia ki jingkylla kiba khraw ha ka jingai jingshakri ia ki briew jong ka ri ki ban pawnam ha ka ri bad ha kylleng ka pyrthei.
Phi don ban ong eiei?