Shillong, 8’lyngkot:
Ki paidbah ba duk ka jylla ki ia phuh samrkhie rymmuiñ tang mar ia pynbna ka sorkar ia ka skhim kaba kin ioh jingmyntoi haduh T.2 lak tyngka ha ka shisnem na ka bynta ba kin shah sumar ha kano kano ka Hospital kaba don jing iateh bad katei ka skhim kaba la tip kum ka Megha Health Insurance Scheme (MHIS). Haduh mynta ki don 50 tylli ki Hospital hapoh ka jylla kiba don jingiateh bad ka MHIS. Hapoh katei ka skhim la ong ba ki paidbah ka jylla lait noh ki nongtrei kam sorkar pdeng bad sorkar jylla ki lah ban ioh jing myntoi da kaba ki hap ban aplai bad kin ioh ia ka kad kaba ki hap ban pyni sha ki hospital ba ki shah sumar. Ki paidbah ki donkam ban siew pisa tang T.30 tyngka kum ka bai rejistar bad hadien kata kin ioh ia ka kad (Smart Card) MHIS bad na katei ka kawei ka kad kin ioh jingmyntoi 5 ngut ha ka shiïng.
Shisnem tam katei ka skhim MHIS ka la treikam ha ka jylla hynrei ka la long pynban ka jingtim ia ki paidbah kiba wan na ka longing kaba duk. Tang mar ia pynbna ka sorkar ki paidbah ki la sngewkmen palat ba ki la ioh kat katei ka lad bad ha ka jaka ba kin leit shah sumar ha ki Hospital sorkar ki bym donkam jingsiew ki mareh beit wut wut sha ki hospital shimet ban ioh ia ka jingsumar kaba khambha.
Hynrei kaba sngewsih haba ki la koit biang na ka jingpang jong ki bad haba la dei ka por ban mih noh na hospital da ka khmat ba phuh samrkhie ki leit ban pyni sha ki nongpyniaid Hospital da katei ka kad sorkar ba kin ot na katei ka kad ia ka jingsiew kaba ki donkam ban siew hapoh Hospital. Hynrei kaei kaba la jia hangtei ka long ba haba ki la pyni ia katei ka kad ki la hap ban thap khlieh naba teng teng don ki Hospital ki bym treh ia katei ka kad hynrei kaba khambun hi ka dei ba ki hap ban siew khambun nalade bad la ot tang khyndiat na katei ka kad kaba kiba pli kim don lad da kumwei lait noh sa tang ka leit wad ram wad shah tang ban ioh mih noh napoh jaka sumar. Ia kane ka jingjia ym tang ba la ioh sngew na ka sur ba ki paidbah ki ud hynrei la pynpaw ruh da ki nongmihkhmat paidbah kiba la bunkam ban tuklar ia katei ka jingeh ba ki paidbah ka konstitwensi jong ki ki ia kynduh.
Halor kitei kiei kiba la pynsohsat ia u paidbah mynta ka sngi ka Committee on Subordinate Legislation Meghalaya Legislative Assembly, Shillong kaba ialam da u bah Sanbor Shullai MLA ka Shillong South Konstitwensi ka la khot hajir ia ki ophisar ka tnad ka koit ka khiah, ki ophisar ba dei peit ia ka MHIS bad kumjuh ruh ia ki Insurance kompeni kiba pyntreikam ia ka. Ki dkhot jong katei ka komiti ki kynthup ia u bah Titos Shyne MLA ka Sohra, u bah Julius Dorphang MLA ka Mawhati, u bah K.P Pangniang MLA ka Rangbrai bad u Saleng A Sangma MLA ka Gambegre.
Katkum ka jingong u bah Sanbor Shullai ha ka jingiakynduh bad ki nongthohkhubor mynta ka sngi ha MLA Hostel u la ong ba ki ophisar ka tnad ka koit ryngkat kitei kiwei pat kim shym la lait ang haba ki dkhot katei ka komiti ki la buh jingkylli halor ka jingbym ler kam ka MHIS ha kane ka jylla. U la ong ba la hukum ba ha baroh ki Hospital kiba don jingiateh bad katei ka skhim ki dei ban pynbiang ia ki miej ai jingiarap ( Help Desk) ia ki paidbah kiba ioh jingmyntoi na katei ka skhim namarba kumba long mynta u la ong ba la shu buh tang da ki sign board kaba ki paidbah kim tip eiei kumno ban leh. U la ong ba ka komiti ka la hukum ruh ba ki dei ban pynrung kyrteng biang ia ki paidbah hapoh katei ka skhim naba ka jingpynrung kyrteng mynta ka dang duna palat.
U bah Titos W Chyne u la ong ba kumba long mynta tang 48% ki paidbah ki la rung hapoh katei ka skhim kata na ka 7 ngut tamki paidbah kiba dang rung kyrteng mynta ka dang long tang kumba 3 lak ngut. Katei ka komiti ka la khot hajir biang ia kitei ki ophisar ba kin wanrah ia ka jubab kaba biang ha ka sngi ka ban sa khot ia ki bad ha katei ka jingkhot hajir kaba ka komiti kan sa khot yn khot lang ruh ia ki Hospital kiba don ka jingiateh ban pyntreikam ia katei ka skhim.
Haba kren halor ka jingdkoh ka rukom pyntreikam ia katei ka skhim ha ka jylla u MLA ka Sohra u bah Titos Chyne u la ong ba kawei na ki jingeh kaba pynkulmar jingmut ia ki paidbah ka dei namarba ka sorkar ka khlem pyntip sha ki paidbah ha kata ka rukom ba kin ioh jingshai bha kdar bad dei na katei ka daw u la ong ba ka skhim ban ioh jingmyntoi ka takor kylla pynban ia u paidbah. U bah Titos u la ong ruh ba ki don ki paidbah kiba leit shah sumar ha ki hospital haba ki la mut ban mih noh ka bai shah sumar ka poi sha ka T.30 hajar tyngka hynrei la iarap pynban napoh katei ka skhim tang T.3000 tyngka .
U la ong ba don kiba thiah pang hapoh ICU ha kaba ka bai thiah hangtei ka poi kumba T.10 hajar shimiet hynrei na katei ka skhim la ot tang T.1000 tyngka shimiet. Hapoh ka Phase 1 jong katei ka skhim u bah Titos u la ong ba ka mang ka dei T.19 klur tyngka hynrei ki jingdawa pisa ba la ioh na ki jaka sumar na bynta ka phase 1 ka long haduh T.16 klur tyngka , katei ka la pynlyngngoh bha naba bun ki paidbah kim shym la ioh jingmyntoi wat tang mar shiteng ruh na katei ka skhim, ong u bah Titos Chyne haba kren sha ki nongthohkhubor mynta ka sngi thohdieng.
Ha katei ka jingkhot hajir ia ki ophisar ka tnad ka koit ka khiah u bah Sanbor u la ong ba u Secretary sha ka sorkar jylla na ka Health and Family Welfare Department u bah K.W Marbañiang u la jubab da ka shithi ba ha baroh ki Hospital, kiba don jingiateh bad ka MHIS ki don ki miej ai jingiarap (help desk) hynrei u bah Sanbor u la ong ba katei ka dei ka jubab kaba bakla naba haduh mynta kam don kawei ruh ka hospital kaba don Help desk. U bah Sanbor u la ong ruh ba ha ka sngi ka ban yn sa khot hajir biang ia ki ki dei ban pynbiang ka jubab kaba biang naba ka jingwan jong ki mynta ka dei kaba ki khlem pynkhreh eiei ruh bad kim shym la lah ban jubab.
Phi don ban ong eiei?