Shillong, 20 Nailar:
Mynta ka sngi, la pynlong ia ka seminar halor ka phang “Ka jingpyn bha bad pynroi ia ka ktien Khasi”, ha kaba la pynbeit da ka Khasi Jaintia Presbyterian Assembly.
U Rev NS Phawa, uba dei U Sr Administrative Secretery ka KJP Assembly, haba kren lyng kot halor katei ka phang, ula ong “Ban teh song ia ka ri, ka ktien ka dei kawei kaba donkam”. U Pastor Phawa, u iathuh ruh, ba la khot lang ha katei ka seminar ia ki riew ranbah, na ka balang katholik, Seng Khasi, Balang U Blei ba kin ia don lang ha katei ka Seminar.
U Rev Dr MJ Hynniewta Principal JRTS Mawklot, haba kren halor katei ka phang, ula pynsngew ba ka ktien Khasi, ka la jan dap 175snem ka rta bad ha shi lynter katei ka jingiaid lynti, ka la nang roi nang san ha kiba bun ki liang, kynthup ia kaba pynriewspah ia ki kyntien, da kaba shim na ki kyntien na ki dong bad ki shnong bapher ka Ri Khasi Jaintia.
“Ka kot bah, ha ka ktien Khasi, ka dei ka soh nyngkong bad kaba la kylla long ka nongrim ia ka thoh ka tar ha ki phew snem kiba la leit” ong u nongkren, ha kaba ula iathuh ba ha u snem 1846, la shon ia ka kospel U Mathaios ha ka ktien Khasi, da ka Bible Society of India, kaba long san snem hadien ba U Thomas Jones, ula shong la sah ha Sohra.
La iathuh shuh shuh, da U Pastor, ba ia ka kot bah, la kham pynbha bad shon ha u snem 1955, hynrei hadien katei ka snem, ym don shuh ka jingpynbha bad pynkylla ia ka rukom spel dak ia ka kot bah. U nongkren, u ong ruh ba haduh mynta, la pyndonkam ia ka ktien Sohra, kum ka ktien Khasi, kaba la pyndonkam ha ki jingialang paidbah bad ha ka thoh ka tar, ha kaba wat ha ki jingduwai ruh, bun kiba pyndonkam da ka ktien Sohra.
Na ka liang jong I Kong Badaplin War, iba dei ka tnat Khasi jong ka North Eastern Hills University (NEHU), haba kren, I sngew bynniaw jur, halor ka jingbym lah ban pynrung ia ka ktien Khasi, ha ka 8th Schedule jong ka riti synshar ri bad ila pynsngew ruh halor ka jingdonkam ban pyndonkam ia ki ktien kiba rim, khamtam eh, ha ki jingthoh jong ka Baibl, kiba ym ju kham pyndonkam shuh ha kine ki sngi. I Kong Badap, I ai jingmut ruh, na ka bynta ban don don ka academy, ne ka sahitya sabbha, kaba pynkupbor ban khmih ia ka rukom pynbeit bad pynryntih ia ka ktien Khasi.
Ha katei ka sngi, la ia rai ruh ban iakren ia ka KJP Assembly, na ka bynta ba kan khot ia ki kynhun Balang, ki bor pyniaid na NEHU, ki nongthoh kot Khasi, ki nongthoh kotkhubor, na ka bynta ban iakren bad ka sorkar Jylla, ban don noh da kawei ka kynhun, kaba peit ia ka ktien Khasi. Ha kajuh ka por, la pynsngew ruh halor ka jingdonkam ban pynrung shuh ia kiwei pat ki alphabet, nangta sa kiwei de ki kyntien, kiba dei kylleng ka Ri Khasi Jaintia, ha kaba yn nym shu shim eh tang ia ka ktien Sohra.
U Rev DS Sohkhlet Moderator KJP Assembly, uba dei ruh u nongpyniaid ia ka jingialang baroh kawei, ula pynsngew ba ka donkam ban nang pynbha ia ka ktien Khasi. Ula pynpaw ruh ia ka jingdkoh ha ka rukom spel dak ha kine ki sngi, haba thoh ha ki kotkhubor, ha ki kot bad ula pynkynmaw ruh ba dei ki mishoneri, kiba dei ki nongmaitphang, na ka bynta ki dak Khasi, ha kaba ula kdew ruh ba U Thomas Jones, u dei uwei na kiba la btin lynti ban pynmih ia ki dak thoh Khasi.
Phi don ban ong eiei?