Da u Ex.Rev.K.Langrin, Seiñduli, West Khasi Hills District.
Paralok, lashai ka 7.6.2020 ka dei ka sngi Sunday ba kham kyrpang ba ngi khot ka “Environment Sunday”. Ban ia kaba shu shong te lehse ka bha ia phi ban pule myllen ia kane ka khubor jong nga.
Ka mut aiu haba ong ‘Environment’?
-Environment ka mut ka mariang lane ‘Mei mariang’. La khot ia ka mariang ‘Mei’ namar ka ai buiñ ia ngi, ka ai bam, ka ai sopti, ka ai khaw, ka ai jhur, ka ai doh…Khlem ma ka ngim lah ban im. Ka environment ne mei mariang ka kynthup lut ia kiei kiei baroh kiba don sawdong ia ngi kum ki lum ki wah, ki khlaw ki btap, ki sim ki doh, ki mrad ki mreng, ki syntiew ki skud, ka lyer, ka sngi, u slap, u phria, ka umjer, ka jingshit, jingkhriat…U Blei u long u nongthaw nongpynlong ia kiei kiei baroh, kiba bha ne kiba sniew, kynthup ia ngi ki briew.
Ha ka Environment Sunday nga kwah ban batai lyngkot na ka Bible halor ki 3 tylli ki mat. Kita ki long kine:-
1)KA JINGSDANG JONG KA ENVIRONMENT:- To ngin ia peit na Jen.1:2,3 ba U Blei u la thaw nyngkong eh ia ka environment kiba long ka sngi bad ka miet. Halor jong kane, ka mih ka jingkylli – Mih shuwa ka sngi ne ka miet? Ka jubab ka long, mih shuwa ka miet sa wan hadien ka sngi.
-Kane ka mut ba hadien jong ka jingdum ka wan ka jingshai bad hadien jong ka jingbieit ka wan sa ka jingstad. Lada ngi phai sha ka jingim briew ka iadei kumne:
-Ka jingiaid wir jong u khun sarong awria ka dei ka miet bad ka jingwan phai jong u sha u kpa da ka jingkylla bamut ka dei ka sngi.
-Ka jinglong runar ishyrkhei jong u Saul ka Tarsos ka mut ka miet bad ka jingkylla bamut jong u ka mut ka sngi.
-Ka jinglong banyngkong jong ka kynthei nong Samaria ka dei ka miet bad ka jingkylla bamut jong ka ha ka pung tongum ka mut ka sngi.
-Ka jinglong sarong, kyreit, sngewkhraw, sngewstad, sngewkhlaiñ, ka jinglong bym tip briew tipblei, ka jingpyntriem …ki briew ha kine ki sngi ka mut ka miet bad ka jingim bathymmai ynda la kylla bamut ka mut ka sngi.
To ngin ia rwai na ka KHB No.151 (3)” Hadien ka miet bakynjah kan pei ka step phyrnai.” No.227 (2) “Haba ngi long ha ka ïing byndi dum, La wan ka jingshai, Haleluia, Amen.”
2)KI JINGKYRKHU LYNGBA KA ENVIRONMENT:- Pule Eksodos lynnong 16, 17. U Blei u la theh ia ki jingkyrkhu lyngba ka environment ia ki khun Israel.
-Haba ki thngan, U Blei u la pynhap da ka manna na bneng.
-Haba ki sliang U la hukum ia u Moses ban shu tied da u diengduh ia u mawsiang bad ka um ka la mih.
-Haba ki kwah bam doh U la phah da ki syiar khlaw.
-U Blei u dang theh ha ngi mynta ia ki jingkyrkhu bym lah shuh ban ñiew kum u slap ban pyntngen ia ka khyndew, ki dieng supply, ki marpoh khyndew, ka rep ka riang, ki dohum dohwah, ki mrad ki mreng, ka lyer, ka sngi…
3)KI JINGTIM LYNGBA KA ENVIRONMENT:-Pule na ka Eksodos lynnong 7 haduh 12. Haba u Pharoah bad ki nong Ijipt ki pyneh ia la ka dohnud da ka jingsarong, U Blei u la tim lyngba ka environment. Ki um ha ki wah ki la kylla snam, U la phah da ki jakoid, ki jynreiñ, ki skaiñ, ka khlam mrad, ka jingpang tohjaw, u phria, ki puit khlam, ka jingdum tliw tliw, ka jingpyniap khlam ia baroh ki khun nyngkong jong ki nong Ijipt.
Lada ngi puke na ki Kam.9:1ff (terter) ngi lap ba ia u Saul ka Tarsos uba pynshitom beiñ ia ki khristan, U Blei u la tim da ka environment. Katba u Saul u dang hiar ia uwei u lum ryngkat ka jingkyriat bniat, ka leilieh bad u pyrthat ki la hiar kyndit bad ka waitlam u pyrthat sa khyndiat ka la jan dei ia ka khlieh jong u. U Saul u la kyllon kram, u la matlah bad u la kylla bamut syndon. U Blei u phah wat ia u Soitan ban pynshitom ia ki briew kumba la leh ia u Job lyngba da ka jingwan ka eriong bad ki nongshun. Pule na ka kitab u Job.
Paralok, phi dang kynmaw ne em ia ka article jong nga ba nga la ai kyrteng- NGA NGEIT BA IA U CORONA LA PHAH DA U BLEI BAN SYMPAT IA KI BRIEW. Nga la iohi ba ki don bun kiba la kynthoh sniew ia nga. Nga sngewthuh ba ki dei ki briew bym ju pule Bible. Kum ia kita te lada ong, to kylla bamut kin pyniap syndon ia u nongialap. Balei nga ong ba U Blei u sympat ia ki briew, namar ka jingim jong ki briew ha kine ki sngi ka la long ka jingijli ha khmat U Blei. Dang mynhynnin ka sngi 5.6.2020 la wan mih kyndit ki puit khlam ha West Khasi, ha ki thaiñ Tynghor kiba la bam naphang ia ki jingthung jyrngam. Ïa ka jingmih u corona ngi kynnoh ia ka China, te ia ki puit khlam ba la mih ha West Khasi ngin kynnoh iano?
Nga te nga ong ba U Blei u sympat ia ki briew da u Corona, da ka eriong Amphan, da u jumai, da ki jingiakhih kulmar, da ki khlam mrad, da ki puit bad ki khñiang khlam. Lada ki briew kim sngewthuh U Blei Un sa phah pat da ki jingjia ba kham shyrkhei. Ym leilei lada phi beiñ ne iaroh, ngam duhnong bad ngam iohnong eiei.
Ki briew ki la pynjot bad pynsniew dur ia ka environment ba itynnad jong U Blei. Ki umbam umdih bad ka lyer kim long shuh da ka jingdon ki karkhana pynmih tdem, ki dieng ki siej, ki sim bad ki mrad ha um bad ha ryngkew ki la jan duh jait, ki lum ki la syllen,… Khlem pep kane ka ri jong ngi kan sa kylla ri shyiap khlem um. Ki khun ki ksiew jong ngi kin sa tim ia kane ka pateng ba mynta.
Ban pynkut ia kane ka khubor, nga kwah ban pynkynmaw ia ka jingiathuhkhana shaphang ‘Ka skei bad ki sla sohkhia’. La ong ba ka skei ka la phet iap na ka jingbeh ki nongbehmrad bad ka la leit rieh hapoh ka jingiada ki sla sohkhia. Te ki briew kim iohi shuh ia ka shipor. Hynrei ka skei ka la bam pynban ia ki sla sohkhia ba pynrieh ia ka. Te ki briew haba ki iohi ia ka jingkhih ki sla sohkhia ki la siat da u khnam bad la dei thik ia ka skei. Ka skei hangta ka la iap.
-Ka jingsneng ka ong, “Kordit ia ki khun kiba haram ia la ki kmie ki kpa.”
Ka environment ka long ka kmie bad u kpa jong ngi kiba la ai jingim ia ngi. Lada ngi haram ngin sa long kiba la tim bad kordit.
Phi don ban ong eiei?