Ka Khristmas

A.I.S Suja

Ki snem ki wan bad ki leit. KaKhristmas ruh ka wan bad ka leit. Ka pyrthei shi tyllup ka rakhe ia ka sngi Khristmas, kum ka sngi ka jingwan long briew jong u khun u Blei sha kane ka pyrthei. Ka long ka sngi ka por lehkmen leh sngewbha jong kiba ngeit Khristan ha shi tyllup ka pyrthei, ka la ju long ka rukom ban ia dihsha sngewbha bad ka put ka tem ka jingshad carol lem bad ka jingpyllong ia ki jingiaseng duwai jingmane jingainguh ia u Blei.

Ka jingkylli mynta ka long hato don mo kiba rakhe ia kane ka sngi da ka jingsngewnguh bashisha ia u Blei u kpa uba la aiti noh kat ia u khun ba la kha marwei ha ngi uba long u Nongpynim u Nongpyllait na ka bor ka pop ka bor ki ksuid ka bor soitan? Lada ka long kumta, ka la bha palat, hynrei lada ka jingrakhe Khristmas kan kut tang ha ka jingkhawai shisngi lem bad ki rongphong (decorations) kata te ka mut ba ka jingrakhe Khristmas kam don jingmut ei ei, bad kan shu kut kumto hi kum ki sngi ki tarik ruh ki kut.

Ka jingkylli mynta pat ka long – Naduh mynno la sdang ban rakhe (celebrate) ia ka Khristmas? Bad mano ba la rakhe nyngkong? Bun bah kiba kylli ia kane ka rukom kylli. Te ha ka jingshisha hi, ia ka Khristmas lane shaphang kata ka sngi ba la kha ia u Jisu Khrist, ka Bible ka khlem iathuh ia ka tarik u bnai ne u snem, hynrei ka iathuh ba dei ki nongap langbrot ha lum, bad ki riewstad kiba na ri Mihngi kiba la iohi bad rakhe ia ia kata ka sngi ba la kha ia u khunlung Jisu. Mathaios 2:1. Ka kyrteng jong kita ki riewstad ki dei u Gasper, u Mekhoir bad u Balthasar. Ki la ai jingai sngewbha ia u Jisu da ka ksiar, ka Mirr bad ka jingiwbih (Frankincense), kane ka jia mynba u Herod u long u Syiem. Mathaios 2:1. Kumta la shem ba ia u Jisu la kha ha u 3 B.C. U Herod pat u la lah long Syiem lypa haduh 37 B.C. Ka mut ha ka por ba la kha ia u Jisu, u Herod u la long Syiem kumba ka Bible ka la iathuh.

Nangta ka Khristmas kaba khraw tam ka dei ka jong ki angel “Bad kyndit kyndit la don lem bad uta u angel, bun bah u paidbah ka bneng (ka mut ki angel kiba bun) ki da iaroh ia u Blei ki da ong ruh – ka burom ha u Blei ha kiba jrong tam eh bad ha ka pyrthei ka jingsuk hapdeng ki briew ha kiba u sngewbha eh. Loukas 2:13-14. Ha ki lum ha Bethlehem la wan paw u angel u Trai ha ki nongap langbrot kiba sah miet ha lum bad ki la sheptieng shikatdei. Hynrei u angel u ong ha ki wat sheptieng: Naba ha kane ka sngi, la kha ia phi HA KA SHNONG U DAVID IA U NONGPYNIM, U KHRIST U TRAI” Loukas 2:8-11.

Te hadien ba ki angel ki la kiew noh sha bneng, kita ki nongap langbrot ki la iakren paralok hi, ki ong – “Ia, ngin ia leit haduh Bethlehem bad ngin iohi ia kine kiei kiei kiba jia ia kiba u Trai u la pynbna ha ngi. Kumta ki la ia leit bad kynduh ia ka Mary bad u Joseph bad u khunlung Jisu uba thiah ha ka shyngoid.
Ki nongap langbrot ki la mih nangta bad pynbna artat kylleng bad kiba la iohsngew ia kata, ki la ia kyndit. Ki nongap langbrot ruh ki la ia leit phai noh ki da iaroh ki da burom ia u Blei ia kita kiei kiei kiba la iohsngew bad iohi” Loukas 2:15-20. Kumta, lah ban ong ba kata ka por ka dei ka Khristmas kaba nyngkong tam ha pyrthei hapdeng kiba ngeit baroh. Kumta naduh kata ka por ki riewngeit Khristan satlak ka pyrthei ki la sdang ban rakhe ia ka sngi ka jingwan long briew u khun u Blei ba la tip kum ka Khristmas.
Ka Balang hapoh Rome (Church of Rome) ka la sdang ia ka jingrakhe Khristmas ba nyngkong jong ka, ha ka 25 tarik December 336 A.D. kata ha ka spah snem kaba saw (4th Century) hapoh ka jingsynshar u Constantine Emperor. Ka sorkar America pat ka la sdang ban ai shuti Khristmas naduh u 1870 A.D.

Ka por ba la kha ia u Jisu ka dei ha ki aiom khriat (Winter season). Hynrei ka ka tarik bashisha ym shym la tip, namar u Blei um shah ban iathuh ia kata. Namar u hi u ong to wad te phin sa shem, namar kam dei ka rukom ia u Blei ba un iathuh ia ki kynta ki sngi bad ki por ki bnai ne ki snem. Lada ia ka tarik ba la kha yn iathuh, kata ka mut u Blei un hap ban iathuh ruh ia ka sngi ba u Jisu un wan pat sha kane ka pyrthei. Namar kata u Jisu u ong – To khmih thuh ia ki por ki aiom, haba phin iohi ia kine kiei kiei, to tip ka long hajan. Ki synran u Jisu te ki kylli – To iathuh ha ngi lano kata ka jingwan pat jong me? Lane lano ka pyrthei kan wai? U Jisu um ju iathuh ia ki sngi ki snem. Mathaios 24:3-4. Te kumjuh ruh, u Blei u khlem iathuh ia ka tarik, bnai ne snem ba la kha ia u Jisu Khrist. U Blei u ieh ha u briew ba un shem da lade hi. Namar kata to rakhe ia kane ka sngi kum ka sngi ka por (season) ba u Blei u ai sngewbha da ka jingai sngewbha bakhrawtam (God’s greatest Gift) ia la u khun ba la kha marwei jong u. Ioanis 3:16. Joy to the world.
Khristmas Basuk ia baroh.