“Ka khlam katkum ka Baibl”

Ex.Rev.K.Langrin,
Seiñduli, W.K.H.District.

Ha kine ki sngi ki la don bun ki paralok kiba ba batai shaphang ka khlam Covid-19 katkum ka bor sngewthuh jong ki. Nga ruh nga la dei uwei napdeng kita. Ki nongpule ruh ki kham kwah ban iohi ia ki jingthoh ba iadei bad ka jingjia ha kine ki sngi. Ngam tharai ban don ki briew kiba khot sngewbha ia kata ka khlam China ban wan rung ha ka jylla jong ngi.

Hynrei ki nongpule ki don 3 jait. Don kiba da thrang shisha bad kiba pule naduh ka mynsiem ban pdiang ia ki jinghikai. Kum kita ki ong, “Hunger is the best sauce.” Don pat kiba pule myllen khlem jingmut ba ynda ki la dep pule kim kynmaw shuh. Don pat ki briew kiba pule tang ban ioh kem daw. Kum kita ki briew ki kwah ban wohnia bad pynjah burom ia ki nongthoh kumba phi la iohi ha ka facebook.

Ki lok kiba isih ia nga, ka bha ba phin ym pule ho ia kano kano ka jingthoh jong nga ieh ba kin pule tang kito ki bym isih mo. Namar lada phin iap ha u corona ha ryngkat bad ka jingbitar phin ym poi bneng. Ba phin leit dujok tang namar ka jingbitar ia nga te ka bha ban kiar.

Don ki briew kiba la kynthoh sniew ia nga haba nga phah sha ki editor lyngba ka facebook, “Ha ki editor kot khubor khasi”. Ki ong, “Balei um leit ai sha ophis? Balei u ai sha nga?” Ko lok ba isih, ym dei ba nga ai sha phi, hynrei dei namar ba ngam iohlad shuh ha kane Lockdown ba nga sa phah lyngba ka facebook kaba long ka lynti basuk bad babha tam. Ko lok ba isih, haba phi iohi ia ka jingthoh jong nga, wat pule. Lada phi pule ia ki jingthoh jong uta uba phi isih phi long thik kum uba peit suh ia uba shong eit. Hato phi tharai ki briew kin khot “babha” mo ia uba peit suh ia uba shong eit?
Lok ba ieit, kiba ju pule ia ki jingthoh jong nga to ngin ia peit katto katne sa ia ka khlam katkum ka Baibl. Ka long tang ka jingpynkynmaw ioh ngi klet ha kum kine ki sngi ba jia ka khlam.

1)Ka khlam um:- Ngi lah ban shem ia kata na Jenesis 7:1-14. Lada ngin pule ia ki dkhot kiba sha khmat ngin shem hangto ba ka daw ba u Blei u sa phah da ka khlam um ka dei namar ka jingshongkha khleh ki briew jong U Blei bad ki briew jong u Soitan. Pule na Jen.6:2,3.”Ba ki khun shynrang jong u Blei ki la iohi ia ki khun kynthei jong ki briew ba ki bhabriew, bad ki la shim tnga ialade kat kiba ki la ibha…” Paralok, tang ban tip, kaei ka jingiapher hapdeng ki briew jong U Blei bad ki briew jong u Soitan? Ki briew jong U Blei ki tip ia ka aiñ jingshongkurim katba ki briew jong u soitan pat kim tip. Ka jingshongkurim jong ki briew jong u soitan ka long thik ka jong ki mrad. Ka jingbitar U Blei ka long namar ba ki briew jong U ki la shongkurim ia ki briew ba la thaw da u soitan kum kita ki briew ha ri Nod ba la leit shongkurim u Kaiñ. Dei na kata daw ba U Blei u la pynshlei da ka um 40 miet bad 40 sngi. Baroh ki briew kynthup ia kiba la thaw da U Blei bad kiba la thaw da u soitan ki la iap jyllop, lait tang 8 ngut kiba lait im kynthup ia u Noah, ka tnga jong u, 3 ngut ki khun jong u bad 3 ngut ki pyrsa kurim jong u. Paralok, kynmaw ba lada ka jingshongkurim ka la long kum ka jong ki mrad khlem pep u Blei un phah da khlam.
2)Ka khlam ding:- Ïa kane ngi lah ban shem ha Jen.19:1 ter ter ba u Blei u la pynhap da ka khlam ding na bneng ia ki 2 tylli ki nongbah bakhraw, ka Sodom bad Gomorrah. Ka daw ba U Blei u sa phah da ka khlam ding ia kine ki shnong ka long ym tang ka pop awria hynrei kaba paw eh ka long ka pop isih jaitbynriew lem ruh ia ki nongsohshnong ne nongwei. Ngi lap ia kata na Jen.19: 4-11 ba haba ki 2 ngut ki angel ki la leit rung ha ïing jong u Lot, ki paidbah jong kata ka shnong ki la leit tur puk shaduh ka jingkhang ïing jong Lot da ka jingthmu ban pyniap noh ia kita ki nongwei.
Paralok, ka jaitbynriew khasi jong ngi ka dei ka jaitbynriew ba isih ym tang ia ki nongwei hynrei wat para khasi khara ruh. Ïa kata ngi iohi ia ka jingjia shuwa u coronavirus.
Shuh shuh, ka khubor jong kata ka khlam ka ai jinghikai ia ngi ba ngi dei ban kohnguh ia ki aiñ ba la pynjari ha ka Lockdown. Ka tnga jong u Lot ha ka jingshisha ka dei ka briew ba U Blei u la ibit ba kan lait im. Tangba, namar ba ka la ialeh pyrshah ia ka hukum jong U Blei ban ym kyrtiang dien haba ka iohi ia ka ding ba la bamduh ia kita ki shnong, kumta ka la iap ha ka jingkylla paia mawmluh.
Paralok phi lah ban dei ki briew kiba bha bad bahok, tangba lada phim kohnguh ia ki aiñ ba la pynjari to tip ba U Blei um lah ban iada na u Covid-19. Te ban babe sa ynda la wan jia kan long lehnohei. Hynrei yn leh kumno paralok namar don wat napdeng ki Minister jong ngi kiba ialeh pyrshah ia ka Lockdown. Ma phi kiba la khamstad te wat bud ia ka nuksa basniew jong kiba dang duna jingtip.
3)Ki 10 tylli ki khlam pyrshah ia ki nong Ijipt bad ia u syiem Pharaoh:-Ngi shem ia kita na ka kitab Eksodos lynnong 7 haduh 12. Ha ka 7:14-24 U Blei u la phah da ka khlam ban pynkylla snam ia ka um haduh bym long shuh ban pyndonkam. Ha ka 8:1-15 la phah da ki jakoid haduh ba ki la rynsied ia ki pliang ja bad jingthiah. Ha ka 8:16-19 u Blei u la pynkylla jynreiñ ia ka khyndew baroh. 8:20-32 U la phah da ki skaiñ. 9:1-7 la pyniap lut ia ki mrad. 9:8-12 la pynngat da ka jingpang tohjaw. 9:13-35 la phah da u phria ban pynjot ia ki jingthung bad ki ïing. 10:1-20 la phah da ki puit khlam. 10:21-29 la phah da ka jingdum tliw tliw ia ka jaka shong ki nong Ijipt. 12:29-36 la pyniap lut ia baroh ki khun nyngkong jong ki nong Ijipt.
Paralok, hato phi tip kaei ka daw ba U Blei u la phah da ki 10 jait ki khlam ia ki nong Ijipt? Ka daw ka long ka jingrunar bad jingeh dohnud. Shuwa ban paw pyrthei u coronavirus, U Blei u la maham lypa ia ki briew ha pyrthei, ha India bad ha ri Khasi jong ngi. Hynrei ngim sngewthuh. Lada ngi dang pyneh bad ngim shah shkor ia U Blei khlem artatien ka khlam kan wan ha ka ri jong ngi.
4)Ka khlam bseiñ ia ki khun Israel:- Ngi shem ia kata na ka kitab Jingkheiñ 21:4-9. Baroh ngi ngeit ba ki Israel ki dei ki briew jong u Blei, ym kum kiwei ki jaitbynriew. Hynrei watla ki dei ki briew jong U Blei, U Blei u dang bitar namar ki pop ba ki la leh. Namar ka jingbymkohnguh U Blei u la phah da ki bseiñ ding na bneng ban puh bad pyniap ia ki Israel. Bad ka jingiap briew ka la long kaba shyrkhei.
Ma ngi ki khristan ha ri khasi ruh lada ngim sngewthuh ialade khlem pep ngin shah puh ha u coronavirus uba la mih na China.
Ki khristan ha ri khasi ki long kiba sarong, kiba kyreit, kiba sngewstad, kiba hangamei, kiba kwah burom. Lada don kiba pyni lem ia ki jingduna ki khih bitar pynban ha ka jaka ban pynbeit ia ki jingbakla.
Don ki khristan ha ri khasi kiba la bitar ia nga haba nga thoh ia kato kaba ong, “Ko ki khristan babieit, to jied phi dalade ia kawei na kine:(1) ban kohnguh ia ki aiñ pakhang shnong, (2) ban shong patok ne (3) ban iap noh syndon.” Ki khristan jong ngi ki kwah ba ngin shu iaroh beit da kaba ong, “ki khristan khasi baroh ki long kiba bha bad bahok, baroh kin poi bneng…ym kum kiwei ki niam bad kiwei ki jaitbynriew.”
Hynrei haba nga thoh ia kato nga pynshong nongrim na ka pharshi ba U Jisu u la kren shaphang ki 10 ngut ki theisotti – 5 ngut kiba stad bad 5 ngut kiba bieit. Ngam tharai ba baroh ki khristan ha ri khasi kin hap lang ha ka thup jong ki theisotti kiba stad. Te la dei ban pdiang ia ki jingai jingmut ba la shim na ki jinghikai U Jisu.
5)Ki hynñiew ki pliang jingbitar:-Ngi lah ban shem na ka kitab Jingpynpaw 16:1-21 ba u Ioannis u la iohi ia ki 7 tylli ki pliang jingbitar ba wan hap ha ka khyndew ban pynjot ia ki briew. Ei ba tip ioh ba u coronavirus u long kawei na kita ki pliang?
U Coronavirus um pat ioh rung sha kane ka jylla jong ngi, namar U Blei u dang ap ba ngin kylla bamut. Ko lok, wat pyneh ialade, ha ka jingsarong, ha ka jingsngewbiang, ha ka jingsngewhok…To kyndit bynriew noh ioh ba ki pliang jingbitar kin wan hap ha ngi ha ka por ba ngim poi pyrkhat. Peace will on earth if we love our neighbours, and respect all religions and all people. Peace will not come through jealousy, conflict, hatred, pride, money, power, war…
Wat sngewsih ia nga haba nga thoh ia kane. Ka shong ha phi la phi pdiang ne kyntait.
Khublei shi hajar nguh.