Ka kam ri ngap, dei ka kam kaba pyniohnong

Da U Sannio Siangshai
Jowai, 17 Rymphang:
Ka kam ri Ngap ka dei ka kam kaba myntoi na ka bynta ban kyntiew ia ka ioh ka kot ha ka iing ka sem khamtam ha kine ki sngi ka jingkyrduh kam kyrduh jam. Ka kam ri Ngap kadei ruh ka kam kaba suk bha hynrei kaba donkam ka long tang ban ioh jinghikai kaba malu mala.
Ki riew hyndai leilei kin donkam satia ia ka jinghikai lane ki training, hynrei ki ri ia ki Ngap ban ioh um ngap namar ka Um Ngap ka long ka dawai haba jyrhoh, tah ktien bad kiwei kiwei ki jingpang.
“Nga la pyrshang ban ri Ngap na ka bynta ban ioh ban ne dih ha ka por ba ioh pang jyrhoh ban tah ktien”, la ong u ma Sanki Shylla uba na ka shnong Iongnoh, West Jaintia Hills.
U ma Sanki u la sdang ban ri ngap da kaba leit wad ia ka kmie Ngap na Khlaw. Kane ka long da kaba bud ia ka rukom leh ki barim bajah ban wad kmie Ngap lane Kiaw Ngap na Khlaw ban wanrah ia ka sha iing ne sha kper ban ri ia ka bad ia ki khun jong ka na ka bynta ban ioh ia ka Um Ngap.
“Nga la wad ia ka Kmie Ngap (Kiaw) bad nga la ioh 3 tylli, na kine lai tylli la mih 6 tylli ki Kiaw bad na ki 6 la mih 12 Kiaw kaba mut hap ban shna 12 ksing”, la ong u ma Shylla.
U ma Shylla haduh mynta u la don haduh 47 tylli ki Ksing Ngap bad u la khmih lynti ba hapoh une u snem un sa ioh sa 47 tylli ki Kiaw ban pynmih haduh 94 ksing. U ma Shylla u don ka thong ban ri bun spah ksing ha kine ki snem ban dang wan.
Hadien ba u ma Shylla u la ioh ia ka Training na RRTC u la sngewthuh shuh shuh ia ka kam rikam katkum ka jingstad saian bad mynta u la duriap ha katei ka kam ha kaba ka la pynioh nong ia u.
Ha u snem 2015, nga la ioh 143 Kg ka Um Ngap bad nga la die ia ha ka dor 650 shi Kilo bad nga la ioh nong haduh 92950 tyngka (650*143Kg).
Utei u nongri Ngap ka shnong Iongnoh u la pyndonkam da ki ksing hyndai kaba mut u shu samla thliew ia ki dieng met baheh kiba u la thied haduh 300 lane 350 tyngka kawei.
“Ha ka Training jong ka RRTC, na la ioh jinghikai ban pyndonkam da ka ksing katkum ka ksing sorkar, hynrei ngam don pisa ban thied, namar ka rem haduh 2500 eiei”, la ong u ma Sanki Shylla.
“Em ngam pat ju ioh jingiarap ruh na ka sorkar halor kane ka kam ri ngap jong nga, wat tang kawei ka ksing ruh. Kane kaba phi iohi hangne kawei ka dei kaba nga la thied hi na pla la jong namar ki ong hapoh Training ba kine ki ksing ki pynmih bun ia ka Um Ngap”, la ong utei u ma Shylla.
Ka kam ri Ngap kadei ka ba suk bad kaba pynmyntoi, nga kyntu ia ki samla khlem kam khlem jam ban pyrshang ia kane ka kam.
“Kaei kaba ngap ban ban leh ka long ban peit ioh wan par u dkhiew ban pynjot ia ki rew ngap bad ruh ia ki Ngap Kyieng ioh ki wan pyniap ia ki Ngap tem kiba trei shitom, lait na kita, nga shu ap ia ka por ban khlong bad ban pyniakhlad kmie”, la ong utei u ma Shylla.