Ka jingїalait hapdeng ka Reservation Policy bad ka Roster System

Da u Bah Adelbert Nongrum

Naduh ka sngi ba une u nongthoh u la wanrah da ka Adjournment Motion ha ka sngi khatduh
jong ka Dorbar Synrai, ha kaba khlem lah ban pyntyllun ia ka jingїathir jingmut halor ka Roster
System namar ka jingbym kyrshan ki para nongthaw aiñ, nga la ioh shibun ki jingkylli haba
iadei bad kaei ba nga kwah ban pynpaw hakhmat ka Iing Dorbar Thawaiñ. Te khnang ban
pynshai їa ki ba bun nga shim їa kane ka lad jingpynshai lyngba ka kot khubor.

Nga kyrpad їa ki nongpule ba kin їaishah bad nga namar kane ka long ka sien ba nyngkong ba
nga thoh artikl, bad nga la lah ban leh їa kane lyngba ka jingai mynsiem bad jingkyrshan jong
ki paralok kiba sngew ba їa ka mat ba kongsan ba nga khlem lah ban buh hakhmat ka Iing
Dorbar ha kato ka sngi ba kam dei ban jah.
Ka jingїakren ba la buh hakhmat ka Їing Dorbar
Ha ki kynta Kylli Jingkylli ha ka 15 tarik Nailur, nga la buh ka Starred Question ia ka Sorkar
ba ka Reservation Policy ba kumno la pyntreikam mynta la 50 snem, bad ka jubab ba la ai ka
long “ka Reservation Policy la pyntreikam ban thung ha ki kam ba lait (vacancies) kumba la
pynbna (advertised) ha ki kyrwoh laitkam (recruitment)”.

Katkum katei ka jingpynshai ba la ai da u Myntri Rangbah u ba dei peit ruh їa ka tnad Personnel,
ka la pynlong їanga ban kylli ba hato їa ka nongrim jong ka Reservation Policy la bud janai da
ka Roster System, ne ka don ka jingialait hangne hangtai.
U Lamphang ka Їing Dorbar Thawain u la pdiang їa ka Resolution ba nga wanrah halor ka
phang Roster System, hynrei namar ka jingkhim ka por khlem lah ban shim їa ka Resolution
ha ka por Private Member Business; bad ngam don lad da kumwei pat lait tang ban wanrah da
ka Motion for Adjournment ban їatai halor katei ka phang ba donkam eh na ka bynta u paidbah
ka jylla.
Kaei kaba nga la pynkhreh ban kren ka long halor ‘Ka jingpyntreikam їa ka Roster System bad
ka jingїapher kynsan ha ka bhah thung kam їa ki candidate ba na ka jaitbynriew’, hynrei namar
ba їa ka Adjournment Motion khlem lah ban pyntyllun ha ka Їing Dorbar, nga la ioh ban
maitphang tang kyndiat na ki bynta ba shakhmat ba nga la thoh.

Te ha kane ka artikl nga shim ia ka lad ban pynpaw їa kaei kaba nga la pynkhreh ban їathir ha
Їing Dorbar Thawain, da ka jingkyrmen ba kane ka jingsngewthuh jong nga ha kaba їadei bad
ka Reservation Policy kan ai jingmyntoi їa kiwei kiba kwah ban tip bniah їa ka jingbakla ha ka
Roster System.
“Shuwa u bnai Їaiong mynta u snem, ka kyntien ‘Roster System’ kam pat don ha ki jingmut
jingpyrkhat jongngi. Hynrei kynsan ka mih haba iaidei bad ka Hukum ka Їing Kashari ka Jylla,
bad hadien kata la saphriang ha ki lad pathai khubor bad ha ki jingїakren sharum shaneng. Ki
paidbah ka jylla ki la kwah tip kaei kane ka ‘Roster System’ bad kumno kan ktah їa ka mat ba
la don lypa ki jingbymhun ha ka Reservation Policy?

Ka la wanrah ruh ia ki riew pyrkhat ban ai jingmut halor katei ka phang, bad namar bym don
ka jingpynshai ba pura, u paidbah pat u phai ban kylli nangne nangtai, ba kynthup ruh ka
jingkdew kti їa katto katne napdeng jongngi ki ba ju kren paidbah halor ka Reservation Policy.
Hapdeng kine ki jingbymshai, la mih ar tylli ki jingpynbna ha u bnai Jymmang bad Jylliew.
Kita ki long, kawei – ka Office Memorandum lane ka OM jong ka Personnel Department halor
ka Maintenance of Reservation Roster; bad ba-ar – ka kyrwoh laitkam banyngkong, ha kaba la
paw shynna ba ka tarajur ka bhah thungkam ka noh shiliang їa kawei pat ka kynhun jaitbynriew.
Ka jingsyier ia ka jingnoh shiliang ka la lah don lypa ha ki jingmut jingpyrkhat jongngi haba
ngi pule їa ka OM, hynrei ka jingsyier ka la kylla long sha ka jingkyndit kumba їuh tdong bsein
hadien ka jingmih ka kyrwoh laitkam banyngkong. Ban shu ong lyngkot, ka la pynshoh tyndep
їangi ban sngewthuh їa ka hok jingїaryngkat ka bhah їohkam їohjam.

Dei hangne ba ki samla wadkam ka jaitbynriew ki sdang ban kylli bniah їa ka Roster System,
bad sdang ruh ban duh jingshaniah їa ka jingthmu ka Sorkar haba pyntreikam ia ka Roster
System khlem da don ka jingїaphylliew jingmut lem bad kito kiba shah ktah.
Kum u nongmihkhmat, ka dei ka kamram jongnga ban peit їa ka jingeh ki samla wadkam hapoh
ka constituency jongnga; bad haba iohsngew їa ka jingud jongki nga hap ban tih bniah ban tip
ba hato don hangno re hangno mo ka jingdkoh ha ka Roster System, bad ia kaba nga lap nga
kwah ban iathuh hangne –
Ka OM jong ka 10 tarik Jymmang 2022, kaba buh їa ki kyndon ban pyntreikam їa ka Roster
System, ka long kaba ibiang hala ka rukom, hynrei kam long kaba biang pat haba їanujor bad
ka Reservation Policy ba la pynshong aiñ da ka OM jong ka 12 tarik Kyllalyngkot 1972.
To ngin їa pule їa ka jingbthah ‘A’ jong ka OM ka 10 tarik Jymmang 2022 kaba kren halor ka
mat ‘Quantum of Reservation’, bad ka thoh kumne – “ka Reservation jong ki post na ka bynta
ki Scheduled Tribe bad Scheduled Caste kan long katkum ka Resolution No. PER 222/71/138
ka 12 tarik Kyllalyngkot 1972”.

Mynta ngan pule sa їa ka Resolution No. PER 222/71/138 ka 12 tarik Kyllalyngkot 1972, bad
ngan leit beit sha ka bynta ba thoh kumne –
a) Kan don ka reservation ba 40% ha ka jinglait kam na ka bynta ki Khasi bad Jaintia;
b) Kan don ka reservation ba 40% ha ka jinglait kam na ka bynta ki Garo.
Haba pule їa kitei ki artylli ki OM, kam long ka basuk ban iohi; hynrei haba pule bniah ngi lap
ba ka OM jong u snem 2022 ka kren shaphang ka Reservation ha ki kam (posts), hynrei ka OM
jong u snem 1972 kam thoh їa ka Resolution halor ka Reservation ha ki kam, hynrei ka
Reservation halor ka jinglait kam (vacancies).
Nga thikna ba lada ngi pynleit jingmut bha ngi lah ban pynїapher їa ka jingsngewthuh hapdeng
ka ‘posts’ bad ‘vacancies’, bad nga ngeit ba ka pynshai їa kaei kaba nga ong shaphang ka OM
jong u 2022 ba ka ialait bad ka OM jong u 1972… Te ka Reservation Policy ba ngi la don
naduh u snem 1972, ka dei ka Reservation of Vacancies, bad dei tang ha ka OM jong u snem
2022 ba ka policy ka la kylla long sha ka Reservation of Posts.”
Ka jingphaidien lyngkot ban sngewthuh
Hadien ba nga la їoh pynpaw kumto, nga kwah ban pynkynmaw khyndiat halor ka Dorbar
Mangtyngka jong ka Їing Dorbar Thawain kaba ha u bnai Lber mynta u snem. Nga la wanrah
їa ka Resolution halor ka phang State Reservation Policy ba lah dei por ban peit bniah bad
pynthymmai їa katei ka policy barim, kumjuh ruh nga la pynshai ba ka OM ba kyrshan їa katei
ka policy ka bakla їaidlait їa ka Census demographics.

Tang shibnai hadien ka Dorbar Mangtyngka, ka Їing Kashari badonburom jong ka Jylla
Meghalaya ka la pynmih їa ka Hukum ha kaba їadei bad kawei ka Writ Petition ba la wanrah
ha u snem ba la dep, kaba їadei bad ka jingujor їa ka jingpynkhreh Gradation List na ka bynta
ban pynkiew kyrdan їa ki ophisar ha kawei na ki ophis tnat Sorkar, bad kaba їatyngkhuh bad
ka Job Reservation Policy jong ka Jylla; ha kaba la їathuh ia ka Їing Kashari ba ym don Roster
System hapoh ka Jylla bad ki Nongbishar badonburom ki la hap ban kylli kumno la pyntreikam
їa ka Reservation Policy khlem ka Roster.
Ngan ym ngam jylliew halor katei ka Hukum ka Їing Kashari, ne ka Hukum kaba bud halor ka
suo moto PIL ba їadei bad ka jingpynkreh їa ka Roster. Ngan leit beit sha ka OM jong ka
Personnel Department, kata ka OM jong ka 10 tarik u Jymmang 2022 kaba їadei bad ka
Maintenance of Reservation Roster.

Kane ka OM ka dei ka dak pyni ba ka Sorkar ka la bud ryntih їa ki artylli ki Hukum jong ka
Їing Kashari, bad ha ka jingshem barit jongnga pat nga lap ba ka dei pynban ka nongrim ba
kumno ki samla wadkam ka jaitbynriew mynta kynsan kynsan ki duh noh їa ka hok ka
jingїaryngkat ha ka bhah їohkam їohjam ha ki ophis ka Sorkar Jylla, bad ngam shu kren їa kane
tang ha ka theory.
Peit їa u kyrwoh ba la pynmih da ka MPSC ha ka 9 tarik Nailur ban pynbeit їa ka jingpynbna
laitkam ba їadei bad 59 tylli ki post. Kumjuh ruh їa u kyrwoh ba la pynmih shitaїew hadien
kata ban pynbeit їa ka jingpynbna laitkam ba їadei bad 121 tylli ki post. Ngi їohi shai kdar
hangto ba ka tarajur ka bhah thungkam ka noh shiliang їa kawei pat ka kynhun jaitbynriew.
Hato ngi lah mo ban shu sngap jar їa kane ka jingshah ktah beiñ ha ka Roster System kaba la
pynduh jingkyrmen їa ki samla nongthep kam ka jaitbynriew?
La pynduh jingkyrmen khlem ka jingbakla jongki, hynrei tang namar ka jingbud їa ka
Reservation Roster katkum ka jingbtah jong ka OM ba thymmai. Ka jingpyntreikam їa ka State
Job Reservation Policy shimiet shimiet ka la kylla ktien na ka reservation ba їadei bad ka
‘vacancy’ sha ka reservation ba iadei bad ka ‘post’.

Ka jingkylli ba kongsan mynta ka long, mano ba la ai jingbit ban pynkylla їa ka Reservation
Policy? Hato lah mo khlem da pynkylla thymmai їa ka OM ba na shuwa duh? … Ha nga te
kane ka jingkhih phaloh ka long kum ka jingwiang ding ba ma.
Hato ka Sorkar ka la pyrkhat ne em ba kane ka lah ban wanrah jingdom jingbitar їa u paidbah
namar ka jingpynkylla syndet їa ka hok ka jingїaryngkat ka bhah їohkam їohjam hapdeng ki
kynhun jaitbynriew ba kham bun jong ka jylla, khlem da shim їa ka jingai jingmut ne
jingmynjur jong u paidbah ba shah kthah? … Ka Sorkar kam lah ban shu leh katba ka mon.
Ym dei tang kawei ka Roster, hynrei ar
Ka don ruh sa kawei ka mat ha kaba їadei bad ka OM ka 10 tarik u Jymmang 2022, ba bun ki
briew lehse kim pat tip; ba kane ka OM ka buh kyndon ym tang їa kawei ka Roster System,
hynrei artylli.
Kawei ka Roster System na ka bynta ki post ha ki Directorate ne Head Office, ha kaba ka bhah
thungkam la mang 40:40 percent na ka bynta ar kynhun ki jaitbynriew jong ka jylla; bad ka
Roster System ba-ar ka long їa ki post ha ki District office ha kaba ka bhah thungkam la mang
80 percent kynthup lang їa baroh ar kynhun, hynrei da kaba kham ailad їa ki ‘Local’ ba shong
ba sah ha kato ka District.
Phewse kane ka kyntien ‘Local’ kan sa wanrah ka jingkulmar ba thymmai, namar mynta la 50
snem ka jingioh Jylla ka la wanrah ruh їa ka jingtuid ki kynhun jaitbynriew bapher kiba wan
wadkam wadjam, bad ka District kam long shuh u pud u sam tang jong kawei ka kynhun
jaitbynriew.
Kumta wat katba nga dang thoh їa kane ka artikl, ki ophis DC ha ki District bapher bapher ki
la nang їaid shaid shaid ka jinghikai bad ai jingbthah kumno ban pynkhreh їa ka Reservation
Roster ha man la ki ophis Sorkar ka Jylla.
Ñiuma lada ngi kwah ne ngim kwah ka jingkylla, ka jingdkoh jong ka Roster System ka ap ka
jingma їa ka jaitbynriew, bad їa ka issue Reservation Policy ym lah ban shu niat sharud ne
sngap ar.
Ka don kawei ka pharshi ha ktien nongwei shaphang ka thring kaba thep їala ka khlieh ha
kyndew, kaba kdew ba ka long kaba i thamula ban shu pyrkhat ba ka pyrthei kan sah umdum
haba ngi rieh na ka jingshisha … Ngim lah ban don kum kata ka jinglong.
Da shisha keiñ ngi dei ban thir bad thew sani bha їa ki rukom pyrkhat bapher halor ka issue,
bad ngi dei ban peit bniah їa ka daw tynrai ka jingїalait hapdeng ka Reservation Policy bad ka
Roster System. Ha kaba ngi leh kumta, ngin kynmaw ruh ba ka lawei jong ki khun samla
wadkam ka jaitbynriew ka shong beit ha ki kti jong ki nongmihkhmat ba ngi la jied.

---

Jingjrong kane ka artikl : 2,110 kyntien
(Shaphang u nongthoh: Bah Adelbert Nongrum u dei u MLA ka 17 North Shillong)