Ka jingpynshai bad ka jingbynrap halor ka jingrwai “Ri Khasi Ri Khasi”

Purningstar Shabong

Da shisha imat ka jingthoh kaba nga la sei ïa ka jinglong arsap ki kyntien ha ka jingrwai “Ri Khasi Ri Khasi” ka la pynkhluit tar ïa ka jabieng jong ka jingshaïong jong ki para Ri baied ba thoiñ jong ngi ha kaba ka la wanrah ïa shibun bah ki jingïa tai ha ki rynsan jong ka social media bad ki kot khubor. Ki don ki para Ri baieid jong ngi ki la kyrda dohïap na ka bynta ban tap eitmiaw ïa ka jingshisha kaba la paw pylleiñ pylleiñ. Lehse kane ka jingkyrda jubor jong ki ka lah ban bun ki daw kiba ngam da sngew donkam than ban pynpaw hangne.

Don ruh ki para Ri jong ngi kiba la pyrshang ban ïalam bakla ïa ka jingsei madan jong nga sha ki para Ri lyngba ki kot khubor da kaba ki wanrah sha ka kam niam ne ka issue niam. Hynrei nga kren da kaba shai ba nga kren kum u Khasi na ka bynta ka Jaitbynriew Khasi (Hynñiewtrep) jong ngi bad ban pyrshah ïa ka jingkren poh bad kren beiñ ki bym dei Khasi (Shongthap) (non-Khasi) ïa ka Jaitbynriew jong ngi.

Ha shwa ba ngan pynshai bad pynïar ïa u thiar jong kane ka jingsei madan, ban pynshai sha ki para Ri bad ka jingpyrshah jong nga ïa ka kyntien kaba long pyrshah ïa ka Jaitbynriew Hynñiewtrep jong ngi, nga sngewdei ban ong ba ngam shym la wanrah sha phi ïa kata ka jingmut ban wanrah ïa kane ka mat kum ka jingbeiñ niam ne kum ka jingpynïapher niam ha poh ka Ri bad ka jaitbynriew jong ngi. Halor kane nga sngew ban pynrem ïa kito kiba la pynphalang (divert) ïa kane ka mat sha ka kam niam ne sha ka jingïapher niam namar kane ka jingthoh bad kato kaba nga la thoh myn ha kane kam thew shata bad lada ki pynphlang kumta ka dei ka kam kaba ki leh bakla ne pyrkhat bakla. Ha ka jingshisha nga burom ïa baroh kam pher la phi dei u Hindu ne u Kristan ne Muslim ne uei uei ruh bad kum ka Jaitbynriew jong ngi kaba la pynshong nongrim ha ka “Ieid ïalade bad burom ïa kiwei” nga ïeng ruh ha kata ka nongrim.

Ban kren beit thik ïa ka jingshisha, ka Jaitbynriew Hynñiewtrep jong ngi ka kheiñ kyntang haduh katta kata ïa ki Ïawbei ki Thawlang kiba dei ma ki ki Nongseng ïa ka Jait ka Khong bad ïa ka Jaitbynriew. Dei ma ki kiba la seng hima sima kiba la pynïar ïa ka jaka puta ïa u pud u sam bad kiba la pynneh pynsah ïa ka Hok ka Riti jong ngi bad ruh ïa ka khyndew ka shyiap na ka bynta jong ngi ki khun ki ksiew bad ki pateng bynriew jong u Hynñiewtrep. Ka jingkheiñ kyntang jong ngi kum ka Jaitbynriew ïa ka Ïawbei bad u Thawlang jong ka Kur ka Jait ka shong Hok shong Blei bad ka ïar haduh katta kata kaba ngam da sngew donkam eh ban batai bniah hangne namar uwei pa uwei u Khasi u tip ïa kata bad lehse kita ki bym tip ïa kata ki dei ki briew ki bym don shuh ka jingim jinglong Khasi ne ki lah ban dei kito kiba shu kam Khasi tang na ka shynrong bad ki lah ruh ban dei kito bala la shah pynkhuid jabieng (brain-wash) ha ka jadu ka mentor u poiwir u shongthap uba wan naba sep ka sngi bad naba ngen u bnai.

Kumta ka jingkynthoh u John Robert ïa ka Jaitbynriew Hynñiewtrep jong ngi da kaba u ong ba u shukor u ksuid ïa u Thawlang ka Ïawbei ka long kaei kaei kaba ngi kum ka Jaitbynriew ngim lah ban pdiang. Ka jingkynthoh bad kren jemdaw jong u tei u briew kala paw shai pylleiñ pylleiñ bad kaba lyngngoh ka long ba ki para Ri jong ngi haba nga sei ïa ka jingshisha ki da sngew ïamrem bad ki da khluit hi tar ba hana nga kynthoh beiñ bad nga pyrshah lamler ïa u bapli (John Robert) bad ki da ïaleh ban kyrtep bad ban pynksan jubor ïa ka jingkren beiñ jaitbynriew u tei u briew bad kida pynsait pop bad pynsait khuid ruh ïa u hana ba u kren ieid.

Dur ka banshot! haba u John Robert u ong ba ka Ïawbei u Thawlang jong ki Khasi ki la shah shukor ha u ksuid u khrei kata ka mut u kren ieid? Katne ngi ïoh ka Jait ka Khong, katne ngi ïoh ka jaka ka puta, ka khyndew ka shyiap, katne ngi ïoh ka kheiñ khur kheiñ kha, ka jinghikai ban Tip briew Tip Blei, kamai ïa ka Hok, ban ieid ïalade bad burom ïa kiwei bad kiwei kiwei kiba ka Jaitbynriew na ka ïawbei, u Thawlang bad u Suitnia kila sain la muhor, hato kata ka mut ba ki ïawbei Thawlang jong ki Kur ki Jait ha ka Jaitbynriew Hynñiewtrep jong ngi ki shah shukor ha u skuid u khrei?

Kat ka tei ka jingkheiñ kyrpang jong ngi ïa ki bad kat ka tei ka jingbuh bynta ba bha kila buh ha ngi, hato ngin kynnoh ba kila shah shukor ha u ksuid u khrei? Kum ka Jaitbynriew ïa kum kane ka jinglong arsap bad ka jinglong mangkariang kaba la pynpaw na ki para Ri jong ngi ngim lah ban pdiang bad ïa ka jinglong arsap ïa ka jinglong mangkariang dei ban khala lang shaba sep ka sngi shaba ngen u bnai khnang ba ka jingmut jingpyrkhat ki para Ri jong ngi kan khuid noh kdar bad khnng ba ka tyrud ka smer, ka jadu ka mentor kan lait noh war.

Ha kaba ïadei bad ka jingkynthoh jong i bah Powell Sohklet kaba la mih ha ki kot khubor shaphang kata ka jingwad bniah ki stad wad bniah…., na ka liang jong nga ruh ngam don jingkynthoh eiei halor ka jingwad bniah jong ki hynrei na ka liang jong nga nga shu kwah ban ong ba ka don ka jingïapher hapdeng ka jingwad bniah na ka bynta ban ïoh ïa ka kyrdan pule (Educational Career) bad ka jingwad bniah na ka bynta ban lap ïa ka jingshisha ban ym shah ïalam bakla ka Jaitbynriew bad ban im ka Ri Bad ban im ka Jaitbynriew. Bad ka jingkynthoh jong i ba ka jingsei madan jong nga ban pyrshah ia ka jingrwai ka dei hadien ba ka KHADC ka tem ha ka dorbar mang tyngka bad ba ka seng KSU ka buh ha ka thup jingrwai jong ki ka, long kaba bakla namar ba nga ïaid hala ka jong ka kam, ka lynti bad imat ka leit jia ryngkhat ha kum kane ka por ba ka jingpynmih ïa ka jingpyrshah bad jingkynthoh jong nga ka dei ha ka por ba don ka mang tyngka jong ka KHADC bad kam mut ruh ban kynthoh ïa ka KSU namar ngam pat ju ïohsngew wat ïa kata ka thup jingrwai jong ka seng ki samla samla pule jong ngi, kata ka mut nga kren hala ka jong ka bynta bad halor ka jingdon ka kyntien kaba kren beiñ ïa ka Jaitbynriew jong ngi.

Haba jubab pat kumba la kylli i bah Powell ba balei ym pyrshah mynshwa, balei dang mih katta, ka jubab kaba nga ai hangne ka long ba ha kito ki por ban kren pyrshah ïaka jingleh ki shongthap(kharlieh) ka long kaba ma haduh katta katta namar wat ïa ki Riew Khraw(Khlawait) jong ngi kum u Tirot Sing Syiemlieh bad u Woh Kiang Nangbah kim salia ban pynïap soit bad kane ka bih ban tieng ban kren ïa ka jingshisha kala ïaineh da ki phew phew snem. Namarkata ka daw, kane ka pateng kaba mynta bad ka ban sa wan ka dei ban ym pdiang shuh ïa ka jingkren poh, jingkren jemdaw bad ban pynïeng la ka jong ka daw jong ka Jaitbynriew da kaba dei ban weng noh mardor ïa kino kino ki jingkren beiñ ne kren jem daw ïa ka Jaitbynriew jong ngi.

Ka jingpyrshang tyngeh jong i bah Powell Sohklet kumba la paw ha ki kot khubor bad kiwei kiwei ki para Ri ha ki rynsan social media ban kyrshan ïa u nongkren poh ïa ka Jaitbynriew bad ban ïada jubor ïa ka tei ka kyntien kren beiñ Jaitbynriew ka phalang shai kdar ba lada shah kren beiñ bad shah kren poh ka Jaitbynriew jong ngi te ki kmen ki ïa sngewbha hynrei ban don kiba kynthoh ïa uta uba kren beiñ ïa ka Jaitbynriew Hynñiewtrep jong ngi te ki da mih da ka jingdom jingbitar ban pynrem ïa u nongkren bad pyrshah bad kat lah kat ïai ban ïada bad pynksan jubor watla ka la long kaba la paw haba shit haba shai ruh.

Imat ki bun ki para Ri jong ngi kila shah teh mraw shisha ha ka jadu ka mentor u shongthap namar katba ong ma u te lada ka long sa kumno kumno ruh kaba dei bad kaba bha beit. Ym tang katta, hynrei imat la kheiñ ruh ïa u John Robert kum u para doh para snam. Kum kane ka saiñ pyrkhat kaba ki para Ri jong ngi ki don ka long shisha kaei kaei kaba ym lah ban pdiang kum ka Jaitbynriew namar ïa u bar Jaitbynriew la kheiñ kum u para doh para snam bad ïa u para doh para snam la kheiñ kum ki bar Jaitbynriew bad u nongshun. Kaba kum kane keiñ ka saiñ pyrkhat kaba ki para Ri jong ngi ki don kaba nga lah ban ong ka Sainpyrkhat ba la shah teh mraw ha ka bor jadu u nongwei. Ym tang kata, don ki shnong ki pynrung shnong pynrung thaw ïa ki poiwir(dkhar) bad ai jaka shong jaka sah bad jaka tep tang namar ba kita ki dkhar ki dei na ka juh ka jingngeit. Hynrei ïa u Trai Ri Trai Muluk hala ka jong ka Ri, ka khyndew ka shyiap la khang pyrshah ba un pyndep ïa ka kamram kat kum ka jinglong jingman Khasi bad la kheiñ nongwei bad la kheiñ sang ban ai jaka kumba ka la jia ha Mylliem bad kiwei kiwei ki jaka. Halor kane ka paw shai da kaba i ong ba nga kynnoh poi wir ïa u John Robert bad kheiñ Khasi ïalade. Haba nga dei u Khasi, nga hap ban kheiñ Khasi.

Ha ka jing pyrshang ban ïada da I bah I. S Mawkhiew watla ila kubur ba ma i ruh ila ïoh ban pule ïa kato ka jingrwai baroh hynriew dkhot ba ka long kumto kumba nga la dep kdew hynrei i la pynksan pat na ka jingthoh na ka kot ka ba i la pule da kaba i ong ba u dei u juh u ksuid uba pynshoi ïa ka Eve (Im) ha kper Eden, u dei u juh u ksuid uba pynshoi ïa ka ïawbei U Hynñiewtrep (Khasi) jong ngi. Hehe, imat kine ki para Ri jong ngi ki la shu kren ïada rapjot jubor ban pynksan ba ka tei ka jingkren beiñ u John Robert. Imat kim tip ba ha ka Jaitbynriew Hynñiewtrep jong ngi ym juh don Eve, ym juh don Adam bad ym ju don kper Eden bad imat kim tip ba ka tei ka jingngeit (Eve) Im Adam kper Eden ka dei ka jingngeit jong ki Jaitbynriew Jew (Jiw) bad imat kim tip ba kawei pa kawei ka jaitbynriew ha ka pyrthei ka don la ka jong ka jingngeit jong ka jingwan longbriew sha ka pyrthei. Ym tang kata imat kine ki para Ri jong ngi kim tip ba ka Jaitbynriew Hynñiewtrep jong ngi naduh ba sdang ka don haduh 7(hynñiew) ngut ki Ïawbei bad imat kim tip hi ruh ïa ka jingïapher u Hynñiewtrep jong ngi bad kata ka Eve-Adam. Lehse ki mut ba ka dei ka juh bad ma ki ryngkat bad u John Robert ki dang mut ba kumba shah shukor u ksuid ïa kita ki ïawbei Thawlang jong ki Jaitbynriew Jew ka dei ka juh bad ha ka juh ka jing shukor ruh u Hynñiewtrep kumba ki ïohi dur khmat bad ithuh dur khmat bha ïa uta u ksuid uba pynshoi ïa ka ïawbei u Thawlang jong ki jaitbynriew Jew bad ha ka juh ka por ïa ki Ïawbei ki Thawlang ha ka Ri Hynñiewtrep jong ngi bad imat ki dang mut ba u Hynñiewtrep ruh u don tang kawei ka Ïawbei.

Kumta imat ka tei ka jingrwai Ri Khasi Ri Khasi kumba ka paw ha ka sur ba la shu shim bad thep beit kruk ha ka Jaitbynriew jong ngi hynrei ha ka jaka ka kyrteng jong ka jaitbynriew jong ki la shu thep noh da ka kyntien “Khasi”. Kane ka jinglong jong ki la ïadei bad kawei ka khana shaphang uwei u khynnah skul uba khreh lyndet ïa kawei ka ese shaphang ki Paralok (Friends) uba la lah lyndet thik pa thik haduh wat i comma i fulstop ruh um bakla shuh hynrei ha ka por thoh exam pat ka jingkylli ka ngat ban thoh ese shaphang u Kpa (Father). Kumta uta u khynnah ha ka jingbym sngewthuh ïa ka jingmut u thoh beit thik thik kumba ka long katta ka ese shaphang ki Paralok bad ha ka jaka ka kyntien Paralok u shu thep beit da ka kyntien Kpa. Kumta u thoh da kaba ong ba u don shibun bah ki kpa bad ula jer kyrteng ba kita ki kpa jong u ki dei u John, u Luke, ka Lucy, ka Magdaline bad kumta ter ter kumba ka long ka jingthoh shaphang kata ka ese shaphang ki Paralok.

Mutdur! Imat kine ki para Ri jong ngi ruh ki long kumta bad ki ïa kyrda tyngeh ban kyrtep beit ïa ka jingrwai jong kiwei bad pynksan ba ka dei ka jongki bad haba ka jingthoh ka kren beiñ ba ka Ïawbei u Thawlang jong u Hynñiewtrep ruh hana ba u nongthoh um kren beiñ hana u ïaroh bad kiei kiwei ki jingpynksan jubor ki bym lah ban batai.

Kumta kumba ka paw, ka jingrwai Ri Khasi Ri Khasi ka dei ka jingrwai pynjemdaw ïa ka Jaitbynriew jong ngi kumba ka la paw ha katei ka jingrwai khamtam eh ha ka dkhot kaba saw bad ba hynriew kumba la dep pynpaw ha ka bynta kaba nga pynmih nyngkong.

Nalor ba ki da pynksan tyngeh ba u John Robert um kren beiñ bad ba ngi kum ka Jaitbynriew ngim dei ban pynrem ïa u tei u nongkren beiñ namar ba ïa ki dak thoh bad jingnang jingstad la wanrah da u para ri jong u uba kyrteng u Thomas Jones. Hooid na ka liang jong nga nga ïaroh ïa u Thomas Jones uba la wanrah ïa u dak hynrei kam mut pat ba ula wanrah ïa u dak ban shu thoh pynjemdaw bad kren beiñ kat ba mon ïa ka Jaitbynriew. Ban kren halor kane ka jingïoh dak thoh jong ngi bad kiwei ki bynta kiba ïa shnoh lang kan long kaba jrong bha kaba lehse ka por kan poi ba ka Jaitbynriew kan tip ïa ka jingshisha baroh. Hynrei ïa mynta sa shisien pat nga ong ba ka tei ka jingrwai Ri Khasi Ri Khasi ka dei ka jingrwai kaba pynjemdaw bad pynjem rngiew ïa ka Jaitbynriew Hynñiewtrep namar ba u nongthoh ula kynthoh jur ba ki Thawlang Ïawbei jong ki kur ha ka Jaitbynriew jong ngi kila shah shukor ha u ksuid u krei bad ba da ka jingwan ki kharlieh kharïong ka wanrah ïa ka jingshong suk jingshong shngaiñ. Namarkata ka daw, kum ki tei ki kyntien kumba nga la dep batai bniah ha ka jingthoh kaba kham ha khmat dei ban weng noh bad ban ban shim da ka jingrwai Ieid Ri kaba la thaw da u Trai Ri Trai Muluk kaba ïadei dur ïadei sur bad ka Jaitbynriew bad ka ban kynthup ïa ki bynta ba donkam jong ka Ri ka Jaitbynriew.
Khublei Shibun.