AIS Suja
Ka jingbitar ka long ka ding. Ka jingbitar kaba shyrkhei ka pynmih ia ka dur u ksuid bad u soitan. Ka jingbitar ka wan na ki artylli ki bor treikam ha ka met u briew, na ka jingmut jingpyrkhat (mind) kaba trei kam lyngba ka bor jabieng (brain). Kaba ar pat ka wan na ka jingsngew (Emotion) ba ka trei lyngba u klongsnam (Heart).
Kumta haba ka wan ka jingbitar, ka ktah ia ka jingmut jingpyrkhat (mind) bad ia ka jabieng (Brain) lyngba kata ka jingsngew (Emotion) kaba mih na kaba dondud briew.
Lah ba ong ba ka jingbitar hi ka long kaba donkam ha u briew ne ka briew ban pynbeit ia kaba dei ban pynbeit bad ka long ruh kaei kaei kaba la ai da u Blei ha u briew ban pyndonkam kat ban biang, hynrei lada ka jingtip lem (conscience) kam don, ka jingbitar ka lah ban pynjot ia ka pyrthei baroh kawei. Kumta ka jingbitar ka long i phylliah ding kein.
Don ki briew haba ki khie bitar kim lah teh lakam (control) ialade, bad kane ka lam sha kaba sniew bad jingjia ba sngewsih, bad kane ka pyllong noh ka pop ia uta u briew ne ka briew. Hooid ka jingbitar donkam malu mala, bitar da kaba sngewthuh da kaba tip briew tip blei bad dei na kata ka daw u Blei u ong – “To bitar, hynrei wat leh pop: wat ai ka sngi kan sep ha ka jingkhih bitar jong phi: lymne wad ai jaka ia u soitan. Ephesos 4:26-27. kumta ka jingbitar kaba da ktah ia ka khlieh ne jabieng briew ka long kaba ma shibun eh bad dei ha kum kata ka por ba u briew um sngewthuh shuh ba u la ai jaka ia u soitan ban pynjot thiaw: dei na kata ka daw ong u Blei – To bitar, tangba wat ai jaka ia u soitan.
Shuh shuh, haba bitar, ym bit ban mih ka ktien sih ktien sang, hynrei bitar da ka lynti ba dei ban bitar, khlem da kynton dieng halor ka ding. Dei halor kane ba ka ktien u Blei ka ong – “Wat ai kano kano ka ktien sih kan mih na ka shyntur jong phi, hynrei tang kata ka ba bit ia ka ban tei ia kaba donkam. BA KAN AI KA JING AIEI IA KITA KIBA IOHSNGEW”. Ephesos 4:29.
Ka jingbitar katba u briew um sngewthuh shuh ialade, ka long ka pop. Ka jingbitar kaba ym lah synshar shuh ialade ka long ka pop bakhraw bad bunsien ka mih ka ia kajia, ia mynsaw, bad haduh ka jingiap ruh. Bad kane hi ka pyni ba u briew u don hapoh ka jing control jong u soitan ia u ha kato ka por ba kum kata. Bad kane ka rukom ka ktah ruh ia u nongbitar hi ha baroh kawei ka dkhot met naduh ka jabieng ki thied ki jaw u klongsnam bad dohnud, bad uta u briew u lah ruh ban kem pang ialade khamtam ha ka jingkiew B.P ne Blood Pressure.
Na ka daw ka jingbitar, bun ki briew ki pyniap ruh ia la ki para briew namar ba la dap kata ka jingbitar kaba sniew kat ban ym burom shuh ia la u para briew kumba la jia ia u Kain ba u pyniap ia u Abel u para jong u hi. Genesis 4:3-8.
Kumta, lada u briew u sngewthuh ba um lah ban control ne teh lakam ialade, haba bitar, ka la bha ba um bitar ne sngewbitar namar kam myntoi ka wallam tang ka jingsngewsih bad jingjah burom.
Ka Kitab Proverb ka ong – “Uta uba tud ban bitar, u don ka jingshemphang kaba khraw; hynrei uba jyndong ka mynsiem u kyntiew ia ka jabieng”. Proverb 4:29. “Uta uba bitar shen, u leh biej; ia u briew ba sniew ki jingpyrkhat, la isih” Proverb 14:17. “Ka jingphai ktien kaba eh ka pynphai noh ia ka jingbitar; hynrei ka ktien kaba eh ka pynkhih ia ka jingbitar” Proverb 15:1. “Uta uba thynda ka mynsiem, u long u briew uba shemphang” Proverb 17:27.
Kumta ka jingbitar ka long ka ding, wat ai jaka ia u soitan namar ka pynjot thiaw ym tang ia lade hynrei ia kiwei ruh, lada u briew um sngewthuh kumno ban bitar. Dei na kane ka daw ka ong ka ktien u Blei – “To bitar, tangba wat leh pop” Ephesos 4:26.