Ka jing ia pynbiej pud ka Assam, ia ka Meghalaya

Ka long kaei kaei ka itynnad bad ba sngewtynnad bha ban iohi ba kane ka sorkar ba mynta ka kwah hir hir ban ia pynbeit ia u pud u sam hapdeng ka jylla Assam bad Meghalaya.

Kane ka shu ka dei kaba la sahteng naduh ka sngi nyngkong hadien ba ngi ioh ia ka jylla Meghalaya.
Dei ban iaroh ia kane ka sorkar ba ka nud ba shim ia kane ka sien jam ha ka ban ia pynbeit pud hapdeng ka Assam bad Meghalaya, kane ka issue ka la sahteng bun bun sem bad ruh ka la shim shibun bha ki jingim briew khamtam na kito kiba sah ha ki thain khappud ha man ka por ba don ka jingia kajia pud hapdeng ka Assam bad Meghalaya.

Kaba sniewbok na ka liang jong ka jylla Meghalaya patde ka dei ba kane ka jingia pynbeit pud ka jylla long pynban ka jingia pynbiej pud jong ka Assam ia ka Meghalaya. Bun bah ki jaka ba hap ha ka Hima Mylliem, Rambrai bad Nongspung kin sa leit noh sha ka Assam ha kata ka ‘give and take policy’ jong ka sorkar Meghalaya. Ym lah ban tip kata ka ‘Give’ ka heh katno bad ka ‘take’ ka rit haduh katno ia ka jylla Meghalaya? Ka Assam ka la sdang ban pruid dak ia u pud u sam ba thymmai da kaba buh dak ha ki dieng ki siej kiba hap shapoh Meghalaya khamtam ha kiba bun bha ki jaka ha ka Hima Nongspung bad shawei de. Ha ka Census 1960-61 jong ka Assam u pud u sam jong ka United Khasi Jaintia States ka paw shai bha, balei ba ym ia pynbeit beit katkum katei ka Census?

Ha kane ka por ba mynta, ka jingkyntur pud shapoh Meghalaya ka don na baroh ki liang. Lada phai sha liang Bangladesh ki nong Bangladesh ki la sdang ban wan rep shapoh Muktapur ba don hapoh Jaintia Hills bad ka sorkar ka sngap mynthi jar jar. Haba phai sha ki Elaka Raliang ruh kajuh hi. Mynta lada ngi phai sha ka Hima Nongspung ka paw ba kumba lai pawa na ki jaka jong ka Hima kin duh lut bad shiteng na ka Rambrai kan hap sha Assam.
Baroh shi katta ka paw sha ki khubor ba ngi kwah ban wanrah biang ia ka Block I bad Block II shapoh ka jylla Meghalaya bad la mih ruh shibun ki jingiakhih ha ki por ba mynshuwa.

Hynrei mynta pat ha kane ka jingiapynbiej pud da ka Assam imat dang bun shuh shuh ki jaka jong ka Meghalaya ki ban rung sha ka jylla Assam. Imat ki MLA ki MDC, ki Syiem, ki Sordar shnong bad kiwei kiwei kin sa ia kyndit bynriew hadien ba la dep lut ki kam baroh bad ki jaka Meghalaya ki la rung sha Assam.
Kane ka dei ka por ia ki riew ieid ri bad jaitbynriew ban leit jurip sha ki thain khappud ha kylleng ki jaka ba don ka jingiakren pynbeit pud ban iohi ba haduh katno ki jaka ki puta jong ka jylla jong ngi kin duh. Ki seng bhalang ba ju leit sha ki thain khappud man la ki por ban khang ia ka jingiakyntur pud ka sorkar Assam ki dei ban pyn-i ia ki bniat ba nep bad ki tyrsim ba khlain jong ki ha kum kine ki por ban iada ia u pud u sam ka Ri jong ngi. Ki seng sain pyrthei bapher bapher, ki local MLA bad ki MDC jong ki thain khappud ki dei ban pyni ia ka jinglong rangbah bad bah khlieh khamtam ia u pud u sam.

Ha kum kine ki por ka dei ka jingduhnong ba khraw bha ba ia ka jylla baroh kawei ba i Ma Ieid Hoping Stone Lyngdoh (bam kwai ha dwar u Blei) im don ryngkat bad ngi.
Ban da dei ba i Ma Ieid i dang don bad ngi, ki thain khappud kin nym sah khunswet kumba long mynta bad ka Assam kam nud bad leit thoh bad pruid ia u pud u sam ba hap shapoh ka jylla Meghalaya.
Lada ngi iohthiah mynta bad ngi sngap jar jar ka ri jong ngi kan sa nangrit shuh shuh. Shisien hi ba la ia sign agreement hapdeng ka Assam bad Meghalaya bad ki heh jong kine ki jylla ki iakynduh ia ki heh Delhi ban pynshisha ia ka kata kan dei ka kutlad ban iakren lane pynbeit namar kat kaba ki iarai ha kata ka por kan kylla long ain bad ruh yn ym lah shuh ban pynkylla ia ka.
Kumba paw ki dak ki shin mynta kane ka jingiapynbeit pud kan long pynban ka jingleit pyndem ha khmat ka Assam ia u pud u sam.
Lada ka long ha kane ka dur, ka jingtrei shitom jong ki seng bhalang na ki por sha ki por ha ki por ba mynshuwa ban pynneh pynsah ia u pud u sam kan long lehnohei bad ruh ka jingpynjah burom ia kito ki mynsiem ba la duh noh ha ki por ba mih jingkulmar ha ki thain khappud.

Ka jingkyrpad barit ia kane ka sorkar bad ruh ia ki ophisar ba dei peit ia kane ka long ba ‘sngewbha ban ia pynbeit ia u pud u sam halor ki nongrim bad ki hok nongkynti ka ri bad ka muluk’.
Ai ba ka jinglehkmen ha ka pr ba ka sorkar kan pynbna paitbah ba la dep ia pynbeit ia u pud u sam bad ka sorkar Assam kan dei da kaba pynneh ia u pud u sam ka jylla jong ngi bad ym da ka ba pynmih da ka map thymmai kaba pynrit lut ia u pud u sam ka jylla.
Aldos Star Myrthong