APOL MAWNIUH
Kumba la paw ha ki lad pathai khubor ha u snem 2013, imat ki skul bah kiba don ha Shillong ki dei tang ki jaka lute pisa da kaba shu thok briew. Kawei na kine ki skul bah thok briew ka dei ka CMJ University.
Ka Magazine ‘The North East Today’ June 2013 page 38, ka ong kumne: ‘In 2009, the Meghalaya Legislative Assembly passed the CMJ University Act 2009, paving way for CMJ Foundation, an organization led by a Shillong based businessman, Chandra Mohan Jha, who originally hails from Bihar….. Jha who heads CMJ Foundation came to Shillong soon after Meghalaya attained statehood in 1972. He started off as a petty contractor, but soon hobnobbed with the politicians, particularly with the Congress. Jha is known to be very close to former Chief Minister D.D.Lapang, who was incidentally the Chief Minister when the state cleared the formation of CMJ University in 2009.
Katei ka juh ka magazine ka bteng shuh shuh: ‘Lapang was also the Chairman of the North East India Trust for Education and Development (NEITED), but had resigned (as the Chairman) after the Housing and Urban Development Corporation Limited of Meghalaya filed charges against the Trust for default on loan taken in 2003-2004.’- TNT June 2013.’
Ha ka page 37 pat, ka ong kumne: ‘Established on 29th March 2008, Assam Don Bosco University (ADBU) located at Guwahati, Assam was set up as a response to the felt educational needs of the people of North East India… The University has three Campuses: The Permanent Campus, nestled in the Serene Tapesia Gardens, spread over 500 acres of undulating hills, off National Highway 37…. The Azara Campus which hosts the School of Engineering & Technology and the School of Social Sciences is fully equipped to cater to 1600 students…. Then there is Don Bosco Institute of Mangement located in the idyllic Ramsai Hills, Kharguli with a magnificent of the Brahmaputra…’
Kito kiba leit pule ha katei ka skul bah, ki ong ba ym tang ba ka iaryngkat kyrdan bad kiwei pat ki skul bah, kiba don ha ki ri thor jong ka India; hynrei jong ka pyrthei ruh. Lada kane ka skul bah ka wan hangne ha jylla jong ngi, ki khun ki kti jong ngi pateng la pateng, kim donkam shuh ban leit pule shabar jylla bad shah ibeiñ ha ki jrong khmut kiba shong sha ri thor jong ka India, kiba ñiew ia ngi kum ki third class citizens.
- KA KOIT KA KHIAH
Ka jingkoit jingkhiah ka dei kaba donkam tam ia u briew. Lada ym don jingkoit jingkhiah, kam don jingmut satia ban im ha pyrthei. Haba iakynduh ha lynti syngkien ne ha kano kano ka jaka ym ju don uban kylli, ‘katno klur phi don pisa, katno tylli phi don kali, katno tylli phi don iieng, katno tula ne katno kilo phi don ksiar, katno phi don jaka; hynrei ka jingkylli kaba nyngkong eh ka long, ‘kata kumno, phi koit phi khlaiñ bha?’ Nangta sa bud ka jingkylli ia ki khun ki kti bad ki kmie ki kpa. Ym ju don ba kylli ia ka spah.
Kumta ngi iohi ba ka jingkoit jingkhiah ka dei ka bakordor tam ha ka jingim u briew. Ha ka riti synshar jong ka ri India la thoh lut ia ki hok baroh jong u paid nong shong shnong; hynrei ia ka hok ban ioh ka juh ka jingsumar (equal medical treatment) ia baroh ki nongshong shnong, kam don satia. Kumta, ngi iohi ba kiba don ha ka bor synshar ne ki shakri sorkar ki ioh ka jingsumar kaba bha, katba u paidbah khamtam lei lei uba duk, dang kham kor ki ksew, khamtam ki ksew jong ki iieng ‘riewspah.
Hangne ha jylla jong ngi, don bun ki jaka sumar pang ba la ai kyrteng ‘Hospital’; hynrei kaba pynlyngngoh ia nga, ka long ba don bun ki jingpang kiba ym lah ban sumar ha kine ki hospital kiba don ha kylleng ka jylla. Bunsien kine ki hospital nongkyndong ki ju phah (refer) ia kine nongpang sha Civil Hospital Shillong. Pynban ha Civil Hospital Shillong ruh kim lah ban sumar wat ia ki jingpang kiba malu mala, katba shabar jylla kum sha Vellore, Chennai, Delhi, Mumbai bad kiwei de ki jaka sha ri Dkhar, ki lah ban sumar da ka basuk. Kine ki iieng sumar pang kiba don sha ri thor India ki thoh hi ‘Hospital.’ Lada kita ki Hospital shabar jylla ki lah ban sumar, katba hangne pat ym lah, nga sngew ba dei ban pyndam noh ia ka ktien ‘Hospital’; hynrei dei ban buh noh da ki kyrteng ‘Health Care Centre’ ne ‘First Aid Centre.’
Ha ka jingshisha ka Civil Hospital ha Shillong ka dei ban lah ban sumar lut ia ki jait jingpang baroh, lait noh tang ia ki jingpang kylla bamut kiba ym pat don ba lah ban pynkoit, wat ha kiwei pat ki hospital babha tam jong ka pyrthei. Bun na ki nongpang bym lah ban sumar shuh ha ki jaka sumar ha nongkyndong, la ju phah sha Civil Hospital Shillong. Te kumta ka jingkyrmen bakhatduh na ka bynta u nongkyndong uba kup knup kup trab, lane u nongrep nongbylla sngi, ka don ha Civil Hospital Shillong.
Phewse ynda poi ha Shillong, u nangjur shuh shuh pynban ka jingshitom, ym tang ba ym lah sumar; hynrei u hap shah ksew ia ka jingleh heh leh meng jong ki bor pyniaid jong ka hospital. Ym tang ba ki khor ktien; hynrei kim i don mon ruh ban sumar. Imat ha ka por training ym ju hikai ia ki, kumno ban burom ia ki nongpang. Don kiba imat ki shu wan peit ia u nongpang jait ba la siew tulop; hynrei kim ju pyni kata ka khmat phuh samrkhie ne ka khmat sngewlem na ka bynta ki nongpang. Kane kam jia tang ha Civil Hospital; hynrei lajan baroh ki Hospital Sorkar. Phi tip ne-em, ba tang da ka ktien don akor na ki nongsumar, shiteng na ka jingpang ka la koit lypa?
Phi don ban ong eiei?