APOL MAWNIUH
[ba bteng] Hapdeng kane ka jingkhuslai, ha kawei ka sngi, la wan mih ha Police Station kumba lai/saw ngut ki samla kiba kam ialade, kum ki nongialam jong kawei ka seng ba ki dang shu seng thymmai ba la ai kyrteng ka ‘United Balat Border Area Youth Organization’ (UBBAYO).
Kine ki samla ieid ri, ki la kylli ia nga, ‘balei bah phim leit kem ia kito ki nongwei kiba shong be-aiñ ha ri jong ngi?’ Nga la ong ia ki ba kum u pulit khamtam ma nga, ubym dei u trai shnong, ngam lah ban kem ia ki khlem ka FIR bad khlem ki sakhi satar ne ki sabut kiba thikna. Nga la ai jingmut ia ki, ba kin lum jingtip bad sa wan ai ka FIR ha Police Station; hynrei kine ki samla kim ju wan mih shuh ha Police Station naduh katei ka sngi, haduh ba ngan da mih noh na Mawsynram.
Ym tang utei u Syiem uba die ia ka jaidbynriew; hynrei ki don bun ki Syiem, ki rangbah shnong kiba tat dor haduh katta katta, ba tang shu ai bai dih, kata ruh da ka ‘iad lieh, ki kloi ban ai certificate ia uno uno u khyllahjait ban pyni ba u dei u trai shnong. Hato kum kine ki nongsynshar hima, nongsynshar shnong kim dei ki thlen thymmai?
e) Kum ki seng bhalang – Ngam tip katno tylli ki seng bhalang ki don ha ri jong ngi. Ha ka ktien phareng ki khot ia kine ki seng, ki Pressure Group (ki kynhun pynkhih shnong). Kine ki iasynshar ryngkat ryngkat bad ka sorkar. Ki long kum ka sorkar ba khlem jied da u paidbah. Teng teng ki long kum ki pulit, da kaba ki leit kem kiad, kem briew (khamtam ia ki mynder ri) bad ki long ruh kum ki income tax enforcement ha kaba ki leit lum khajna ruh na ki heh spah kumba leh ki briew sorkar, tangba ki buh noh da ka kyrteng ba kham don burom kaba ki khot ka DONATION.
Teng teng pat, ki long kum ki MLA jong ka liang pyrshah bad ki don ruh ka bor ban pynkhyllem shuki ia uno uno uba ki kwah ban pynkhyllem, kumba ka la jia ia u Chief Minister barim, u Bah E.K.Mawlong da kaba kynnoh bamsap ia u, wat la u khlem don kti satia. Teng teng pat, ki long kum ki lehnoh ne ki mafia kiba khnang ban ioh ia ka jingkwah jong ki, ki leh bun ki kam runar bad ki kam pynklumar shnong, shoh briew, thang briew, (khamtam ia ki Dkhar), thang ia ki iieng sorkar, kali sorkar, kawang maw ia ki kali ba iaid ha surok ne thang ia ki dukan jong ki dkhar ki bym lah ban pynbiang ia ka jingdawa jong ki. Hynrei bun na kine ki seng ki leh ia kitei ki kam runar ha ka kyrteng ban pynim ia ka jaidbynriew.
Kawei na ki kam bhalang ba kine ki seng ki ju leh ka dei ha ka por ki jingjia sniewbok khamtam na ka jinglynshop ki bor ka mariang, kum ka jingkhie eriong. Ha kane ka liang, kine ki seng ki kham stet shibun shah ban ia ki bor sorkar ne kiwei pat ki kynhun ai jingiarap. Kumta ngi iohi ha ki kot khubor ba kine ki nongialam seng ki shondur ryngkat bad shi trok u khaw, ki jaiñ ki nep bad kiwei kiwei de ki tiar ba donkam ba ki leit sam sha ki briew bashem lanot.
Hynrei la ju don ba kylli mo nangno kine ki briew seng ki ioh pisa ban thied ia kitei ki mar ban noh jingiarap sha ki shem lanot? Hato ki noh synñiang da ka umsyep jong ki ne ki shu leit dawa jubor nano nano? Kaei ka lad kamai ja kpoh jong ki ne kata kaba ki ong ha ka ktien phareng ‘the source of income?’
Ha kawei ka sngi uwei u kharkaia u la kylli ia nga ‘shano maphi trei mynta?’ Ynda nga la iathuh ia u, u la ong, ‘O shato! Ma phi kynmaw ba khie eriong sha kato shnong? Ma ngi na liang marwari, la phah khaw te shi trok.’ Nga la ong ia u, hooid nga tip ba phi phah ma phi, tangba ki paidbah shato ki ai burom ia kito ki seng bhalang. Kyntur u sniang, ioh nam u ksew!
Ha ki snem ba ka seng KSU ka dang pyrshah bha ia ka jingshon dur na ka bynta ban thep vote kaba ki khot ka Electoral Photo Indentity Card, (EPIC), shi kynhun ki briew kiba kam ia lade ki dkhot ka seng, ki la hiar sha ki thaiñ Balat, ha ka por lyiur, da kawei ka kali Maruti van ban pynlong jingialang paidbah. Ynda ki la wan phai sha Shillong hadien saw sngi, ki la leit shwa ha Inspection Bungalow (IB) jong ka PWD ha Mawsynram; ki la shoh ia ki nongshon dur kiba sah hangta bad pynjot ruh ia ki dur ba la dep shon. Hadien kata, ki la phet noh sha Shillong; hynrei ka kali jong ki, ka la sahkut ha kawei ka jaka ba la khot ka khatphra, namar ka surok ka la dkut, ba shah rah ha ka um saw, dang kumba ar sngi ei ei. Kita ki briew ka seng ki hap ieh noh ia kata ka kali hangta, ki la kam sha shiliang surok bad bat noh da kawei pat ka kali ban leit phai sha Shillong, ryngkat bad u nongñiah.
Ha ka step babud haba ki pulit ki la ioh ia ka FIR na u BDO jong ka Mawsynram, ki la leit tan noh ia kata ka kali sha thanat. Hadien ar sngi, la wan mih uta u nongñiah uba dei ha kajuh ka por u trai kali. Haba ki pulit ki la kylli balei u phet sha Shillong, u la iathuh ba um shym phet satia; hynrei u la leit bud lang ia kita ki dkhot ka seng; lym kumta un ym ioh ia ka bai wai kali. Haba la tohkit bniah, uta u nongñiah u la iathuh ia ki pulit ba u nongialam jong kata ka kynhun u la leit ialam ia u ha kawei ka dukan jong u kharkaia ba die khaw bad u la hukum ia u ban siew T.4000/- kaba dei ka bai wai kali na ka bynta saw sngi (shi hajar shi sngi). Mar mar uta u trai dukan u la sei ia ka song tyngka na synduk bad hadien ba u la ñiew ia ki (ha kito ki por ym pat don kot san spah ne shi hajar), u la ai ha uta u nongialam seng. Uta u nongialam seng u la buh noh ha lade T.200/- bad u la ai kaba tam T.3800/- sha uta u trai kali. Haba kumne, kumno keiñ kin beh dkhar? [yn dang bteng]
Phi don ban ong eiei?