MM Thaiang
Khlem da ia kren shaphang ka riam, ka beit, ka kup ka sem kaba long maka ka Nongda- Nongkdup ia ka rain ka rem jong ka longbriew man briew,ha kane ka jingthoh, ngan shu iehnoh shwa bad yn phai sha ka Jainspong kaba long shibynta jong ka riam ka beit kaba pynphuh pynphieng, kaba khraw main ia u Rangbah briew pynban haba la pyrshang ban lum ban lang bad ban shim ia ka jingmut ba tynrai jong ka, ka thew ruh ia ka BOR BAD KA IKTIAR jong uto uba phong ia ka.
Shisien phai la ki khmat bad kyrtoh lyndet sha ka Riti ka Dustur jong ki longshwa manshwa lah ban ong ba ka JAINSPONG ka dei kawei na ki dak ki shin kaba paw kaba pyni ia ka jinglongkhraw bad jingdon-iktiar jong u briew. Na ka Jainspong lane na ka TUPIA la lah ban ithuh uno irit uno u khraw bad uno uba don ka bor bad ka iktiar.
Ki ‘riewtymmen jong ka thain Labang-Nongphyllut, Elaka u Doloi Nongphyllut, haba kren ha une u Nongthoh la ong ba ka jingkhraw jong u briew kim da thew eh na ka jingheh ka met ka phad lane ka jingkhlainbor jong u da ka jingheh ka met ka phad, hynrei da ka Jainspong lane da ka Tupia.Ia kane ka jingong jong ki ‘riewtymmen kiba dangsah syllai sahyiaw hangne hangtai hapoh ka thain Labang-Nongphyllut danglah ban pynshisha ia ka jingkhraw bad ka jingdon iktiar jong u briew uba phong ia ka khamtam ha ki kam Niam kam Rukom, ha ka kam BISHAR- KHADAR jong u Doloi u Pator hapoh ka Elaka bad ha ka kam NIAM ha ka KNIA ka KHRIAM ha ka kam IAP kam IM jong kito kiba dingbat skhem triang ia ka riti ka dustur kaba la saindur da ki longshwa manshwa.
Ha ka jingiaid jong ka POR bad ka jingkylla jong ka JUK bun na ki riewrangbah, ki Knia Rangbah, ki Longsan, Longheh jong ka Raij ka Muluk wat u Knia Rangbah (Kni Waheh), u Doloi u Pator kiba dei ban spong ruh kim ju kham pyndonkam ia ka Jainspong la katta ruh ha ka Knia ka Khriam ha ka kam sngewbha sngewmiat bad ha ka kam iap kum ha ka PHUR ka SIANG ki dang pyndonkam hi ia ka Jainspong bad kat kum ka jingiathuh jong ki riewtymmen ha Une u Nongthoh ba khlem ka Jainspong, u Nongknia Nongkhriam, u Nongshat u Nongkhein lane u Kni Rangbah (Kni Waheh ha ki Labang-Nongphyllut) um lah ban kop ia u Klong u Skaw, ia ka Harak ka Sidhiar( Sidhiar-Rice beer) lane wat ban sneng ban kraw ia ki Para ki Pyrsa ha kaba iadei bad ka Niam ka Rukom khlem ka Jainspong lane ka Tupia kaba kyrpang.
Haba pyrkhat sani bha ia ka dor, ka bor, ka iktiar jong ka Jainspong lane ka Tupia kaba kyrpang lah ban ong ba kam da thew eh tang ia ka jingpynphuh pynphieng ia ka MAIN jong u briew kum shibynta na ka riam ka beitha khmat ki briew, hynrei ka thew ruh ia ka jinglong Rangbah jong u briew hakhmat u Blei.
Haba phai sha ka Riti ka Dustur jong ki longshwa manshwa la shem ba u Lyngdohsohblei uba bat ia ka niam ka rukom ia ki riti ki dustur u longshwa manshwa,ha u Nongshat Nongkhein lane u Knia Rangbah (Kni Waheh) la ong ba haba lehniam lehrukom khlem ka PHALI ka JAINSPONG, ki sngewlymboit ki sngewlymbiang, ki sngew ba kim don kata ka bor ne ka iktiar ban ting ban khot ia u Blei-ka Blei ne ki Blei bad ki sngew halade ba kim long kiba la jied napdeng kiba bun ban mihkhmat ha kaban ia kren ne iasaid na ka bynta ka jingdonkam uba bun uba lang khamtam ha kaba iadei bad ka kam Blei.
Ki Nongshat ki Nongkhein ( ki Nongthmat ki Nongtrong ha ka ktien Pnar) bad ki Nongknia Nongkhriam haba ki iathuh ha une u Nongthoh la ong “ KA JAINSPONG KA PYNI IA KA BOR BAD KA IKTIAR ha kaba iadei bad u Blei. Haba shim ia ka jigmut ba tynraiduh jong ka Jainspong bad u briew uba phong ia ka, ka pyni ia ka bor bad ka iktiar ba la pynkup ha u briew kum u Nongmihkhmat jong ki ban long u Nongiasaid u Nongiathew, u Nongkyrpad u Nongkyrpon, u Nongsaindur, u Nongwadlad wad lynti, u Ksiang u Nongiasaid na ka bynta uba bun uba lang. Shuh shuh kat kum ka jingiathuh jong ki Nongknia ki Nongkhriam la ong ba ha ki briew kiba dingbat skhem triang ia ka SAINDUR jong ki longshwa manshwa kim nud wat ban pan ia ka dak ka shin na u Blei na ka Blei lane na ki Blei khlem ka JINGDA KHLIEH. ka TUPIA lane ka JAINSPONG. (Spainkhlieh ong ki Pnar). Ha ki Nongknia Nongkhriam hapoh ka Thain Labang-Nongphyllut la ong ba khlem ka Jainspong (Spainklieh) kam kup hi ruh ka wad daw wadlynti bad ka pawdak pawshin ha kata ka knia ka khriam jong ki.
Ia ka jingkhraw-main bad jingdon iktiar jong ka jainspong lah ruh ban iohi na ka jingwan u Kni-Rangbah (U Kni Waheh- ha ki Labang-Nongphyllut) haba don kano kano ka jingwan-sneng wan-khraw ia la ki para ki Pyrsa khamtam ha kaba iadei bad ki kam mynsiem lane ha ka kam kaba iadei bad U Blei. Katba lah ban iohi u Kni Rangbah lane u Kni Waheh um juh wan sneng wan khraw ia la ki para ki pyrsa khlem ka phong Jainspong. Haba ki wan khlem ka phong ka sop Jainspong kata, uta u Kni Rangbah lane u ma u Woh haba ki wan sha iingkur ka shu long tang kum ka jingwan-jngoh tang ban tip ia ka shait ia ka nang, ka jingwan tang ban shu pynithuh ialade ba u dei u Ma, u Woh jong ki, hynrei haba u wan pat da ka Jainspong um shym wan tang ban kylli ia ka shait ia ka nang hynrei kum u briew uba don ka bor bad ka iktiar.
U Kni Rangbah haba u wan da ka Jainspong, u sneng u khraw, u kyntu, u kynpham bad ban sngew ban sngap ia ka khia ka shon mynsiem jong ki.
Ha ka juh ka por katba lah ban iohi haba u Kni, u wan bad ka Jainspong, lah ruh ban iohi kitai ki para ki pyrsa sor-sor ha tyngdong-shkor jong u, ki ud ki nam ia la ki jong ki lait ki let ki tam ki duna jong ki. kum u briew uba don ka bor bad ka iktiar, u duwai u phirat, u duwai pan-map ryngkat bad ka sneng ka kraw bad kum ka dak kaba paw ba ki para ki pyrsa ki pan-map ia ki lait ki let, ki tam ki duna, u kni Rangbah u buh ka sngi ka nong ban pynieng da ka knia da ka khriam kum ka jingpynbiang ia ka hok u Blei.
Ia ka jingkhraw-main jong ka jainsong lah ruh ban iohi wat ha ka kam shynshar khadar. Ha Elaka Labang-Nongphyllut, kawei na ki Elaka, ka Bri U Hynniewtrep kaba dang iengrasong ka Riti ka Dustur jong u long shwa manshwa, haba u Doloi, u Pator ne ki Tymmen ki san jong ka Elaka, ki wan sha ki khun ki hajar ka Elaka khlem ka Jainspong ka jingburom na ki khun ki hajar ka Elaka ka shnong-kynrong bad ki briew kim da niewkor eh ba ki long ki khlieh jong ka Elaka pynban haba ki wan bad ka phong Jainspong katno ka long ikhia-thew ha kaba ki khun ki hajar ka Elaka ki wan ban ai khublei bad dem burom hakhmat jong ki.
Ha u Kni Rangbah jong ka Kur ka jait uba dang pynneh pynsah ia ka riti dustur kaba la saindur da ki longshwa manshwa lane u Langdoh u Sohblei kim ju wan sha kano kano ka jinglehniam jong ka Kur lane ka Raij khlem ka jainspong, lait satang ha ka khep kaba kumno re kumno kaba ki shu jia ryngkhat ba wan mih ne wan jngohkai. U Langdoh-u Sohblei uba dei ban pyndep ia ka Niam ka Rukom ia ka Knia ka Khriam ha man la ka jinglehniam une kynjreng ka Phali ka Jainspong. Ha ki nongknia Nongkhriam kat kum ka saindur ki longshwa manshwa ka jingdakhlieh lane ka Jainspong ka long kaba donkam bad kaba pyni ia ka jingdon ka bor bad ka iktiar.
Ka Nuksa ba shynna jong u phadar Sngi. S. Lyngdoh, s.d.b. ka kup ia ka burom jong ka Balang Salonsar ba ka dei shisha ka Baang kaba ri kaba kdup ia ka riti ka dustur kiba bha jong ka Jaitbynriew bad ka Jaispong jong u ka kup pura ia ka Riti ka Dustur jong ka Jaitbynriew hapoh ka Bri u Hynniewtrep bad u pyni ba u long da shisha u Langdoh- u Sohblei bad u nongknia, u Nongkhriam, u Nongsneng, u Nongkraw bad uba kup ia ka bor bad ka iktiar kaba iahap dur kat kum ka sainpyrkhat jong ki longshwa manshwa.
Phi don ban ong eiei?