La thoh da u Ex.Rev.K.Langrin, Seiñduli, West Khasi Hills District.
Ngi la iohsngew bad iohi lyngba ki social media ba ki don bun ki nong Meghalaya kiba don shabar ka jylla bad kiba la wanphai noh ha kine ki sngi sha ka jylla lajong. Kine kiba la wanphai nabar kin hap ban shong ha ki Quarantine centre la ka long 14 sngi ne 28 sngi.
Kane ka jingthoh jong nga ka long ka jingai jingmut kyllum na ka bynta ka sorkar bad ruh na ka bynta kiba ha ïing ha sem jong kiba la wanphai nabar jylla. To ngin ia peit ia kine ki mat ba kongsan:
1)Ka sorkar ryngkat bad ka shnong ki dei ban pynbiang ne ai tang ka jaka sah ia kiba wanphai nabar jylla ba kin shong quarantine. Hynrei ki tiar ki tar bad ki tum ki tam dei ban kit hi kiba ha ïing ha sem.
2)Ka sorkar kam dei ban bsa ja ia kiba shong quarantine, lait noh kiba duk tasam. Kiba ha ïing ki dei ban kitkhlieh nadong shadong.
3)Ka sorkar bad ka shnong, ryngkat ka jingiatrei lang bad kiba ha ïing kin peit bha ia kiba shong quarantine na ka bynta ki jingdonkam hapoh ki 14 sngi ne 28 sngi. Ka sorkar bad ka shnong kin iarap tang ia ki bynta ba kiba ha ïing kim lah shuh.
4)Ngi dei ban tip ba kiba wan nabar ka jylla ki iaryngkat ha ka hok longbriew bad kiwei pat kiba sah hapoh ka jylla. Kumta ka sorkar kam donkam ban pynleh kjeh ne ñiew khun khatduh ia ki. Namar lada ym dei ba don corona ki hap ban tip hi nadong shadong ia la ka jingim. Kumta ka sorkar kam dei ban ñiew kyrpang ne ban leh shiliang.
5)Ka sorkar kam dei ban pynsiew bai kali ia kiba wan nabar. Nga ngeit ba ka sorkar ka khlem pynsiew bai kali ia ki. Hynrei lada jia ba ka sorkar ka la pynsiew bai kali, kita ki dei ban pynphai ne reimburse noh. Namar ym dei ba phah ka sorkar ba kin leit shabar bad ym dei ruh ka sorkar kaba khot ia ki ban wanphai. Te haba ki leit bad ki wanphai da la ka mon, kim don hok ban dawa na ka sorkar. Ka kamram jong ka sorkar te ka long tang ban shu shah sngewbha ne facilitate haba ki dei ki nongshong shnong ka jylla. Ïa ka bailut baisep ki dei ban tip hi.
6)Baroh ngi tip ba ka sorkar jylla jong ngi ka duk ka kyrduh. Kam lah ban pynkiew tulop ia ki nongtrei kum kiwei ki jylla. Te lada ka sorkar kan bsa ja ia baroh ki quarantinees, ka pla tyngka jong ka sorkar te hap ban khyllie khongpong bad kylla pyrdet. Lada kiba shong quarantine kin don 5000 ngut, ka pisa jong ka sorkar te la jhor. Shu ong noh, lada uwei uwei u briew un bam tang 200 tyngka shi sngi, haduh katno ka sorkar kan lut ha ki 28 sngi? To ngin shu ia kheiñ kai.
200 × 28 × 5000=28000000. Ha ka Indian numerical system ka long Ar klur phraphew lak, ha ka International numerical system ka long Arphewphra million. Lada ka sorkar kan pynthied sa ki sopti, ki jaiñ ki nep… te ngin sa mad ia ka jingkyrduh kaba ngim pat ju mad mynno mynno ruh ba ki tymmen ki ong ba hap ban khyllie snieh. Ynda wan sa kata ka eriong Amphan leilei ka sorkar kan leh kumno? Kaba ma ka long ba lada ka sorkar kan pynbiang tang ia kiba wan nabar katba ia kiba duk tasam hapoh ka jylla kan leh klet te la shu ia peit matlieh.
7)Ki quarantinees ki dei ban kohnguh ia ka sorkar ban leh quarantine. Ïa ki bym kohnguh, ia kiba leh koid ne leh tam ka sorkar ka dei ban pyni da ka bor. Lada ka sorkar jong ngi kam lah ban bud lut ruh, mar shiteng ne shi powa ka dei ban shim nuksa ia ka jingleh jong ka North Korea bad Cambodia na ka bynta ka jingbha bad ka jingim jong kiba bun.
8)Lada ki quarantinees ki pynkheiñ ia ka protocol quarantine, dei ban ñiew ia ki kum ki riewbymman ne traitors kiba wan pynjot ia ka ri bad jaitbynriew. Lada kiba pynkhein ki dei kiba don corona, dei ma ki ki nongpyniap briew ha ka jylla jong ngi. Kata kan long ka catastrophe ne ka jynjar bah ka ban ktah ia ka met bad ka mynsiem jong kiba iap bad kiba ieit bathoiñ. Te ka sorkar ka dei ban buh bad wad da ki kyndon aiñ ban pynngat ia kiba break ia ka protocol.
9)Ka kyndon aiñ kaba katno kaba la teh ia ka sorkar ba kan hap ban bsa bad bei pisa ia kiba wan nabar? Ïa kata nga shu kwah ban tip khnang ba kiwei ruh kin ym sah ha ka lyngngoh.
Kane ka long tang ka jingpashat jingmut jong nga marwei. Ka shong sa ha ka sorkar la ka sngewdei ne em ban pyntreikam. Bad ki paidbah kiba pule ia kane ka jingthoh jong nga ki sngew kumno. Hangne phin sa iohi katno ngut kiba sngewdei bad katno ngut kiba pyrshah ia kane ka jingong jong nga.
Khublei shibun ia phi kiba sngewdei kumjuh ruh ia phi kiba pyrshah ia nga.
Kiba wan nabar ki la dei ki lanot khlam lanot lockdown ba mad nyngkong ia ki jingeh, kadei ka kamram jong ka sorkar ban iarap iaki kat kaba ka sngew lah namar la tikna ba kiba bun dei kiba shong bylla shabar ymdei ki khun riewspah, bad ka jingnoh synniang ka dei ruh kadei ruh naka bynta ka khlam, ym ban sam gran iangi baroh,ha ka jaka bangin don jingsngew ngi dei pynban ban ai shuh ki jingiarap iaki ba leh quarantine.